Hoe is het met de waterstoffiets?

Op 30 december 2022 zijn wijzigingen aangebracht in dit artikel.

In juni 2020 had één Nederlander een waterstoffiets in bezit. Hij kocht de fiets (gewicht: 32 kilo) voor 9.000 euro. Het enige commerciële aanbod was toen de ‘Alpha’ van het Franse bedrijf Pragma Mobility. Daar zijn er inmiddels 300 van in gebruik.

Waterstoffietsen rijden op waterstof. De waterstoffiets is voorzien van een gascilinder waar de waterstof onder druk in kan worden opgeslagen. Onder het zadel van de fiets zit een brandstofcel die tijdens het fietsen een reactie teweegbrengt tussen zuurstof en waterstof. Daardoor wordt elektriciteit opgewekt die een accu aandrijft. De fiets stoot vervolgens alleen waterdamp uit.

Beter dan de e-bike?

De vraag naar elektrische tweewielers groeit al jaren gestaag. De komende vijf jaar wordt een verdubbeling verwacht in de Europese markt: van 8,6 miljard euro in 2021 tot 17,4 miljard euro in 2027. De vraag of een e-bike duurzaam is valt of staat met het vervoermiddel dat wordt vervangen. In ieder geval biedt het een goedkoop alternatief voor de auto, met name voor korte afstanden in de stad. Bovendien blijven parkeerkosten bespaard. E-bikes zijn al verkrijgbaar vanaf 1.000 euro. Daarentegen is de gemiddelde waterstoffiets op dit moment wel erg duur; vanaf 5.000 euro heb je er een.

Duurzamer of niet

De waterstoffiets en de e-bike zijn allebei schone vervoersmiddelen; er komt geen CO2 vrij bij gebruik. Voor het opwekken van waterstof is alleen wel elektriciteit nodig. En aangezien vooralsnog het overgrote deel van de waterstof die geproduceerd wordt uit fossiele brandstoffen komt, is het nog maar de vraag of de waterstoffiets 'echt' uitstootvrij is. De elektriciteit die nodig is voor een elektrische fiets kan evengoed met fossiele bronnen worden opgewekt.

Op het gebied van zeldzame metalen scoort de waterstoffiets wel beter dan de e-bike. Deze laatste rijdt op een batterij waar verschillende schaarse metalen inzitten zoals lithium. En alhoewel de waterstoffiets in principe ook een elektrische aandrijving heeft, zijn er minder zeldzame metalen nodig.

Lees ook: Deze Israëlische start-up wil met goedkope groene waterstof concurreren met Poetins gas

Lees ook: Blauwe waterstof kan de waterstoftransitie in gang zetten

De waterstoffiets heeft ook een aantal andere voordelen ten opzichte van zijn elektrische concurrent. Hij is met 30 kilo zwaarder dan de e-bike (20-25 kilo), maar je kunt een stuk langer op één tank rijden; zo'n 150 kilometer. De vraag blijft wel wanneer het interessant is om in één keer zo'n lange afstand te fietsen. Daarnaast presteren waterstoffietsen beter onder extreme temperaturen; de accu van een elektrische fiets heeft vaak wat minder bereik als het heel koud is.

Tanken gaat met een waterstoffiets in ieder geval snel: een volle tank kost twee minuten in plaats van twee tot vier uur bij een e-bike. Dat kan handig zijn voor commerciële vervoerders, zoals pakketbezorgers, die nu rekening moeten houden met laadtijden.

Lees ook: Fiets op waterstof komt naar Nederland

Voldoende tankstations

Alhoewel het tanken van waterstof snel gaat, is de beschikbaarheid van plekken waar dit kan beperkt. Op dit moment zijn in Nederland negen waterstof tankstations in gebruik en elf zijn in de bouw. Waar je een elektrische fiets in principe overal waar een stopcontact is, kunt opladen, kan dit bij een waterstoffiets niet. Pragma heeft in Frankrijk een oplossing bedacht voor de beperkte tankmogelijkheden. Ze gingen in zee met Ergosup die een op zichzelf staand ‘HyRiS’ waterstofpompstation ontwikkelde. Die machine gebruikt elektrolyse om waterstof op te slaan in gasflessen. Pragma is bezig om die infrastructuur in Frankrijk uit te breiden. In Nederland bestaat een dergelijke oplossing nog niet. De 5 waterstoffietsers die Nederland telt moeten het op dit met een eigen vulfles doen, tenzij ze in regio Groningen wonen. Daar staat één speciaal station voor waterstoffietsen.

Het tanken van waterstof gebeurd bovendien onder een bepaalde druk. Zo is voor het tanken van waterstof voor een vrachtwagen een andere druk nodig dan voor het voltanken van een waterstofpersonenauto. Pragma's Alpha kan niet met een waterstofpomp voor personenauto's worden volgetankt.

Leasemodel

Nieuwe waterstoffiets modellen stromen inmiddels langzaam de markt binnen. In november bracht Pragma een nieuwe versie van hun pioniersfiets uit onder de naam ‘Alpha Neo’. In 2023 worden er 1.000 op de markt gebracht. Deze variant is niet sneller, maar er past wel meer waterstof in de tank: 67 gram in plaats van 42. Als oplossing voor de flinke nieuwprijs van 5.690 euro, biedt Pragma de Neo ook aan via een lease-programma. Dat kost 79 euro per maand.

Pragma krijgt concurrentie van het Chinese deelfietsplatform YouOn. Dit bedrijf heeft in december 1.000 waterstoffietsen in Changzhou beschikbaar gesteld. Voor 0,28 cent kunnen fietsers er 20 minuten mee rijden. In 2022 gaat de productie omhoog tot 10.000 stuks.

Nederlands aanbod

Dick van Goch, Nederlandse vertegenwoordiger van Pragma, legt uit waarom de waterstoffiets in Frankrijk als een trein gaat: ‘Daar zijn allerlei subsidies. In Nederland zijn die er niet en we kijken dan toch meer naar wat er onder de streep staat. Voor 5000 euro kan je ook drie elektrische fietsen kopen.’

In Nederland kwam wel een nieuwe doorbraak vanuit ontwerpbureau studio MOM. Samen met het Australische LAVO, pionier in waterstofbatterijen, ontwikkelde zij een hybride waterstofbatterij die zonne-energie gebruikt om waterstof uit water te halen. Deze wordt opgenomen in een gepatenteerde metaalhydride, die het omzet in batterijvoeding.

Bijzonder aan dit model is dat deze geschikt is voor koeriers met zware ladingen voor lange afstanden. De extra waterstoftank weegt 1,2 kilo, een derde van het gewicht van een elektrische accu. De fiets is voorlopig nog niet te koop en de vraag is of de prijs de investering waard is. In een kleine stad zoals Amsterdam doen de e-bike, groene bestelbusjes en de gewone fiets immers ook hun werk.

De waterstoffiets is in ieder geval volop in ontwikkeling, maar het is nog maar de vraag of het een echte concurrent wordt van zijn elektrische oudere broertje.