Een zonvakantie op Bonaire, een stedentripje naar Valencia of een trektocht door Nieuw-Zeeland. We komen er niet zonder het vliegtuig of de trein. Hoewel dat laatste al redelijk duurzaam is, is dat niet te zeggen over de luchtvaart. Volgens professor Peeters is de toerismesector, inclusief vervoer en overnachting, verantwoordelijk voor zo’n 5 tot 9 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Meer belangstelling voor duurzaam reizen
Al sinds jaar en dag werkt Peeters aan het verduurzamen van de toerismesector. Zo’n 20 jaar geleden startte hij als lector Sustainable Tourism and Transport bij de Breda University of Applied Sciences. Hij verwachtte dat er in die tijd wel redelijk wat mensen werkten aan klimaateffecten van toerisme. “Maar dat bleek helaas niet het geval”, zegt Peeters. Tijdens een internationale conferentie van de Wereldorganisatie voor Toerisme in Tunesië ontmoette Peeters zijn vakgenoten. “Wereldwijd waren het er zes die hier mee bezig waren.”
Intussen is dat aantal gegroeid. “Het zijn er gelukkig veel meer." En dat is ook hard nodig, want deze vraag moet volgens Peeters zo snel mogelijk beantwoord worden: “Hoe krijgen we de emissies van de toerismesector binnen 30 jaar naar nul?”
Luchtvaart is de grootste uitstoter
De grootste uitstoter in de toerismesector is de luchtvaart. Zo was de luchtvaartsector in 2017 verantwoordelijk voor 3,8 procent van de Europese CO2-uitstoot. Er moet dus heel wat veranderen om dat naar beneden te brengen.
Maar dat doel staat haaks op de trend die Peeters observeert. Wereldwijd neemt de voetafdruk van een reis namelijk toe. “Dat komt voornamelijk omdat de afstanden groter worden, met name in markten die zich nog aan het ontwikkelen zijn, zoals in China. Daar maakt een klein deel van de bevolking verre reizen, maar dat heeft meteen enorme gevolgen voor de CO2-uitstoot", zegt Peeters.
Reizigers willen verder van huis zijn
Reizigers willen dus verder weg van huis zijn en korten de vakantieduur vaker in. “Kijk naar het aantal citytrips bijvoorbeeld, dat is enorm toegenomen. Vroeger gingen wij ook wel eens een weekendje weg. Naar het oosten van het land, misschien naar België. Nu stapt men net zo makkelijk in het vliegtuig naar de Canarische Eilanden of zelfs naar Thailand.”
En juist die lange vluchten zorgen voor de grootste CO2-uitstoot. “Dat is logisch: elke kilometer die je verder reist levert extra emissies op.” Het zijn uiteraard geen handige trends, ziet Peeters. “Als dit zo doorzet, gaan we natuurlijk nooit die nul halen in 2050.”
In 2050 CO2-neutraal
Toch worden in de industrie de bakens langzaam verzet. Vorig jaar tijdens de klimaattop in Glasgow tekende een deel van de toerismebranche een document waarin de reisorganisaties beloven dat ze over acht jaar de uitstoot willen halveren. In 2050 willen en moeten ze helemaal uitstootvrij zijn.
“Een aantal van die partijen willen weten welke stappen de sector daarvoor moet nemen”, zegt Peeters. Samen met The Travel Foundation, het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC), Centre of Expertise Leisure, Tourism and Hospitality (CELTH) en de Hogeschool Stenden verkende Peeters verschillende toekomstscenario’s waar de onderzoekers verschillende maatregelen op toepasten.
Eén mogelijk scenario
“In totaal hebben we zo’n veertig maatregelen getest op toekomstige scenario’s. Denk aan CO2-offsetting, het heffen van allerlei belastingen of het bouwen van spoorwegen. Geen van al die maatregelen alleen zorgt ervoor dat we in 2050 op nul CO2-emissies zitten”, zegt Peeters. Het kan wel, maar veel later dan in 2050.
Het uitstellen van de doelen is volgens de professor geen optie. Het wordt volgens Peeters een rampscenario als iedere sector dat gaat doen. “Dan racen we af op drie graden opwarming. Je wilt er niet aan denken wat dat voor gevolgen heeft voor de leefbaarheid op aarde.”
Tijdelijke groeistop van de luchtvaart
Aangezien de luchtvaart de grootste bijdrage levert aan de CO2-emissies, moet die volgens Peeters zo snel mogelijk en volledig inzetten op e-fuels (brandstof gemaakt van afgevangen CO2) en nul-emissie vliegtuigen. En dat moet samengaan met andere maatregelen.
Uiteindelijk kan de luchtvaart volgens het onderzoeksteam alleen CO2-neutraal zijn in 2050 wanneer de luchtvaart tijdelijk niet meer kan groeien. “Synthetische brandstoffen zijn de redding. Maar dan moet de luchtvaart tijdelijk stoppen met groeien."
Twee keer zo veel reizen in 2050
Zodra de techniek voor waterstofvliegtuigen en duurzame brandstoffen verder ontwikkeld is, kan de luchtvaart weer doorgroeien. Dat is volgens Peeters een hoopvolle uitkomst van de scenariostudie. “Het mooie van dit scenario is dat we in een business as usual scenario in 2050 twee keer zo veel zouden reizen als dat we nu doen. 85 tot 90 procent blijft binnen dezelfde afstand met hetzelfde vervoer. Je kunt daarom nog doen wat je deed."
Het is volgens Peeters een vreselijk smal pad. "Als je ervan afwijkt, dan duvel je eraf. Maar het leuke is, dat we in dit scenario nog heel veel wél kunnen."
Economische groei én nul emissies
Op deze manier is economische groei te combineren met nul emissies, ziet Peeters. Is het haalbaar? “De haalbaarheid zit in de politiek”, zegt hij. Maar het is volgens hem aan de sector om te accepteren dat het is zoals het is. “Want die lobbyt bij de politiek.”
De professor werkt met de andere onderzoekers aan het afronden van de scenariostudie. “Daarin beschrijven we niet alleen dit scenario, maar ook wat het voor iedere stakeholder in de sector betekent. Denk aan de touroperator, de kleinere eilandstaten en de grote toeristische landen.”
Meer reizen dichterbij huis
Peeters benadrukt dat de sector nu actie moet ondernemen. “We hebben geen tijd meer om te discussiëren over het pad. Het is op alle vlakken haalbaar, als we maar allemaal meedoen. Het betekent niet dat we minder gaan reizen. Integendeel, we gaan juist meer reizen. Ook de mensen uit landen die zich aan het ontwikkelen zijn krijgen die kans. Het is alleen net wat anders: niet meer zo vaak extreem ver weg, maar gemiddeld wat dichter bij huis.”
En daar is volgens Peeters nog ontzettend veel moois te verkennen. “Ik was laatst in een gebied ergens in het oosten van Duitsland, in Dresden. Het leek precies op Monument Valley. Als ik je een foto zou laten zien, dan zou je denken dat het Amerika was."
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
