Machinisten die hun trein niet in de parkeer- of sluimerstand zetten, doen dat niet omdat ze er niet aan denken of dat ze duurzaamheid niet belangrijk vinden, maar uit collegialiteit, zegt Maarten van den Berge, NS-programmamanager Energiezuinig Opstellen.
In het handboek staat dat een trein buiten gebruik altijd in de parkeer- of sluimerstand moet staan, maar dat bleek niet altijd praktisch. “Na een dienst moet er nog veel gebeuren: schoonmaken, onderhoud, een reparatie. Of een trein moet nog naar een ander spoor.” Er zijn altijd redenen om treinen operationeel klaar te laten staan.
Machinisten
Een aantal machinisten gaf zelf het signaal dat zij dat vreemd vonden. Waarom het licht aanlaten als je er niet bent, dat doe je thuis toch ook niet? De materieelafdeling van NS pikte de signalen op en dat leidde tot het project Energiezuinig Opstellen (EZO). Het doel is dat een trein zo vaak mogelijk in de parkeer- of sluimerstand staat in plaats van altijd aan. Zelfs als een treinstel gedurende de nacht enkele keren wordt opgestart en weer uitgezet, levert dat toch een forse energiebesparing op.
[caption id="attachment_67427" align="alignright" width="250"] Dubbeldekkers bij station Haarlem Foto: Alexander Meijer, via Flickr[/caption]
En het heeft andere voordelen. Tijdens een pilot op het rangeerterrein bij Nijmegen bleek dat een enkele stilstaande trein een klein beetje geluid maakt. Honderd stilstaande treinen die aanstaan veroorzaken lawaai. “Toen we ze allemaal in de parkeerstand zetten, hoorden we opeens de vogeltjes fluiten”, zegt Van den Berge. En EZO biedt NS de kans om de samenwerking met verschillende partijen eens goed onder de loep te nemen en te optimaliseren waar dat kan. Niet alleen energiezuiniger, maar ook nog eens efficiënter.
Gedragsverandering
De kern van het EZO-project is een duurzame gedragsverandering binnen het operationele bedrijf van NS. Niet alleen bij de machinisten, maar ook bij de onderhoudsploegen en de schoonmakers. Gedragsverandering is de heilige graal naar meer duurzaamheid – en daarom behoorlijk lastig om te bereiken.
“Het belangrijkste is dat we goed uitleggen waarom EZO belangrijk is en wat de voordelen zijn, zodat zij dit ook gaan zien,” zegt Van den Berge. “We kunnen een opdracht geven of zeggen dat een besparing van 5 procent ons 5 miljoen oplevert en dat je daarom moet meewerken, maar dat werkt uiteindelijk niet. Resultaten moeten persoonlijk en tastbaar zijn. We hebben ontdekt dat iedereen wel wil weten wat hij zelf aan de besparingen heeft bijgedragen.”
Binnen de 13 regionale productie-eenheden zocht het team naar ambassadeurs voor het project; mannen en vrouwen die dagelijks met het materieel werken. Want hoewel de verantwoordelijkheid bij het management ligt, kan een project als EZO alleen slagen als een grote meerderheid binnen het bedrijf er de noodzaak van inziet en wil meewerken. “Je hebt altijd een groep mensen nodig die de rest op sleeptouw neemt”, zegt Van den Berge. “Na verloop van tijd wordt die groep steeds groter. Het effect van de steen in de vijver. En als het even stilvalt, beginnen we met een volgend idee of een nieuwe actie om de beweging gaande te houden.”
Besparingen
NS rolde Energiezuinig Opstellen vorig jaar uit en boekte direct al indrukwekkende resultaten. In 2013 bespaarde NS 15 gigawattuur aan stroom. Dit jaar loopt de besparing mogelijk op tot 56 gigawattuur en in 2015 gaat die richting de 80. Dat is vergelijkbaar met elektriciteitsverbruik van 23.000 huishoudens. Voor NS levert het een energiebesparing op van 8 procent per reizigerskilometer.
Iedereen binnen de organisatie kent het succes van het project. In de personeelsverblijven staan informatiezuilen met de behaalde resultaten. Er is regelmatig overleg om informatie uit te wisselen. “Goede ideeën verspreiden zich heel snel door het land”, zegt Frans Slats, materieel- en energiemanager bij NS. “Ons doel daar proactief voor te zorgen."
Zelfsturen
Energiezuinig Opstellen heeft zich een plek verworven binnen NS. Zowel Frans Slats als Maarten van den Berge verwachten dat EZO eind 2015 geheel zelfsturend is en de status van project is ontstegen. Sinds 2005 is het energieverbruik van NS Reizigers, de meest bekende tak van het bedrijf die personen vervoert, met 30 procent afgenomen. Door de aankoop en renovatie van treinstellen, maar ook door initiatieven als Energiezuinig Rijden en Energiezuinig Opstellen. In 2020 wil NS 50 procent halen, waarmee het energieverbruik in 15 jaar is gehalveerd.
Slats: “Dan praten we over tientallen miljoenen kilowattuur besparingen op het energieverbruik per reizigerskilometer. Dat is een fantastische business case. De implementatie kost geld, maar levert enorm veel op. Ik was aangenaam verrast toen ik de impact zag van de besparingen.”
Foto: Rob Dammers Spots, via Flickr (Treinen in rust, Leeuwarden)
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
