Waarom maakt de Nederlandse overheid maatwerkafspraken met de industrie?
Tot de industrie behoren veel zogeheten hard to abate-sectoren. Dat zijn sectoren waarbij verduurzaming en het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen moeilijk is. Het gaat dan om bijvoorbeeld metaalproducenten en chemische bedrijven. Omdat de CO2-uitstoot van zulke bedrijven wel dusdanig hoog is dat reductie essentieel is om de klimaatdoelen te halen, is de Nederlandse overheid momenteel in gesprek met ongeveer twintig industriële grootverbruikers. Die gesprekken lopen al sinds 2021, ten tijde van het kabinet-Rutte IV. Tot de groep grootverbruikers behoren onder meer Tata Steel, bp, Shell en Nobian. Met hen wil het kabinet bindende maatwerkafspraken sluiten om versneld de klimaatdoelen van de bedrijven te halen. De overheid biedt daarbij financiële steun en helpt bovendien ook procedureel een hand, bijvoorbeeld door juridische procedures te versnellen of gesprekken in de ketens van bedrijven te versnellen.
Wat is Nobian voor bedrijf?
Nobian is een zoutproducent. Hoewel het bedrijf in buitenlandse handen is, staat het hoofdkantoor in Nederland. Nobian wint zout uit de grond in Twente en Hengelo en verwerkt dat in fabrieken tot halffabricaten als waterstof, natronloog en chloor. De fabrieken staan in Hengelo, Delfzijl en de Rotterdamse haven. De halffabricaten die Nobian produceert, worden door andere bedrijven gebruikt om een breed palet aan producten van te maken. Denk aan geneesmiddelen, textiel, batterijen, zonnepanelen en elektrische voertuigen.
Voor de productieprocessen van Nobian is veel industriële hitte nodig. Die wordt nu voornamelijk opgewekt met aardgas, wat gepaard gaat met een aanzienlijke CO2-uitstoot.
Wat houdt de maatwerkafspraak met Nobian in?
Om zijn CO2-uitstoot te verminderen, moet Nobian van het gas af en overstappen op duurzame technologieën. De Nederlandse overheid wil het bedrijf helpen om dit versneld voor elkaar te krijgen. Het kabinet en Nobian spraken af om gezamenlijk 645 miljoen euro te investeren in de verduurzaming van de bedrijfsprocessen. 185 miljoen euro daarvan is afkomstig van de overheid, de rest moet Nobian zelf gaan bekostigen. Het geld heeft als doel om Nobians klimaatdoelstelling – geen CO2-uitstoot meer in 2040 – zo’n tien jaar naar voren te halen. In 2030 moet de uitstoot dus al (bijna) naar het nulpunt zijn teruggebracht.
Naast de financiële steun gaat het kabinet ook helpen om procedurele struikelblokken uit de weg te halen. Zo gaat het bijvoorbeeld in gesprek met netbeheerder en provincies om energie-infrastructuur aan te leggen.
Wat gaat Nobian met het geld doen?
Om de versnelde klimaatplannen te halen, moet Nobian een CO2-reductie van zo’n 0,5 miljoen ton per jaar realiseren. Dit is te vergelijken met de jaarlijkse CO2-uitstoot van ongeveer 59.000 Nederlanders (naar berekeningen van MilieuCentraal). Daarvoor gaat Nobian overstappen van aardgas naar industriële warmtepompen op (groene) elektriciteit. De investering van de overheid moet Nobian gaan helpen die overstap te maken. Ook gaat het bedrijf de subsidie gebruiken om elektrolyse-installaties versneld te vervangen, waarmee elektriciteit bespaard kan worden. Ook wil het zout terugwinnen uit reststromen. Samen moeten de maatregelen leiden tot minder gas-, elektriciteit- en waterverbruik, en neemt de uitstoot van CO2 en stikstof af.
Hoe verlopen de gesprekken met andere industriële grootverbruikers?
Op z’n zachtst gezegd: moeizaam. De onderhandelingen met grootverbruikers duren al ruim twee jaar en Nobian is pas het eerste bedrijf waarmee het kabinet een akkoord heeft kunnen sluiten. Er liggen wel al enkele intentieverklaringen van industriële bedrijven die aangeven versneld te willen verduurzaming met hulp van de overheid. Staalbedrijf Tata Steel en de chemiebedrijven Dow Benelux en OCI tekenden in 2023 zo’n verklaring. Ook de fossiele giganten Shell en bp hebben inmiddels getekend.
Maar tot concrete afspraken hebben die verklaringen nog niet geleid. Bp liet bijvoorbeeld weten tijd nodig te hebben om ‘intern draagvlak’ te creëren voor de afspraken. Ook de andere bedrijven durven het nog niet aan om hun handtekening te zetten onder definitieve toezeggingen.
Minister Hermans kreeg in oktober flinke kritiek vanuit de Tweede Kamer vanwege het trage tempo van de maatwerkafspraken. VVD en D66 verzochten de minister om een deadline in te stellen voor de grootverbruikers. Eind 2025 een akkoord, zo eisen ze, anders geen subsidie. Hermans vond zo’n deadline te rigoureus, maar gaf wel aan de gesprekken steviger in te gaan steken.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
