Jacqueline Vaessen: "Zonder chemie zaten we nu in onze blote kont en niet op deze stoelen"

Een officieus gezegde is dat je aan de officemanager of secretaresse kunt zien hoe de sfeer op een kantoor is. Bij Nexstep is die goed, dat merk je meteen. Geen stress, wel hard werken. Door de oude paneeldeur heen is de geanimeerde stem van Jacqueline Vaessen (56) te horen, die achterin de kamer blijft staan om eerst te observeren wie ze voor zich heeft. Naast haar een vrolijk kwispelend hondje, geadopteerd uit Roemenië.

Dat laatste is geen toeval. Als kind al wilde ze elk uit de boom gevallen vogeltje redden, gaf ze verstoten lammeren van hun eigen schapen om zes uur ’s ochtends de fles en kreeg ze toen ze als tiener haar eerste vriendjes mee naar huis nam, de levenstip van haar vader: ‘Je hoeft niet alle zielige gevallen mee naar huis te nemen. Kies ook voor jezelf.’

Dat heeft ze gedaan. Ze was goed in alle vakken en koos voor Atheneum B en daarna de studie Chemische Technologie in Eindhoven. Bijna 40 jaar geleden was dat vrij ongewoon voor een meisje. “Zeker omdat al mijn vriendinnen iets met taal gingen doen.” Maar Vaessen was als kind geïnspireerd geraakt door een boek over Marie Curie, dat ze op de basisschool had verslonden. “Chemie is interessant omdat het heel breed is. Het gaat over alles wat we om ons heen zien. Zonder chemie zaten we nu in onze blote kont en niet op deze stoelen.”

Na haar studie zag ze af van een carrière als wetenschapper en startte ze bij Shell om vervolgens over te stappen naar Syntens, een innovatienetwerk voor ondernemers. Toen besloot ze voor zichzelf te beginnen. “Ik word erg ongelukkig van hiërarchische organisaties. En ik had daar het gevoel – pardon my French – dat ik alleen maar met gezeik bezig zou zijn. Dus nam ik afscheid van de goed betaalde baan om in mijn eigen ondernemersavontuur te stappen. Dat was natuurlijk atypisch, maar voor mij een belangrijk moment. Vanaf toen heb ik altijd bewust gekozen voor wat ik zelf leuk vind.”

Op avontuur

In haar huidige baan als directeur van Nexstep, een gezamenlijk initiatief van de staat en de Nederlandse olie- en gasindustrie, brengt ze ook weer partijen bij elkaar om volgende stappen te zetten. “Toen ik 3,5 jaar geleden startte met deze functie, was dat een spannend avontuur. Het was belangrijk dat elf olie- en gasoperators gingen samenwerken aan de ontmanteling van de offshore (industrie op zee, red.) olie-en gas infrastructuur in Nederland. Voorheen richten operators zich alleen op hun eigen op te ruimen putten. Maar we kwamen tot de conclusie dat we samen veel meer konden bereiken.”

Toen Vaessen in 2018 opperde of ze niet een offshore groene waterstofpilot voor elkaar konden krijgen, werd ze bijna voor gek verklaard. “Maar samen met een aantal operators en TNO hebben we een startproject gedaan om criteria te bepalen waar een platform op de Noordzee aan moest voldoen. Uiteindelijk volgde er een verkiezing waarin vier operators hun platform presenteerden. De keuze is toen gevallen op platform Q13 A van Neptune Energy. Vervolgens zijn we het zogenoemde PosHydon project uit gaan werken en hebben we deze zomer de subsidie goedgekeurd gekregen voor de realisatie.” PosHydon is een project voor de eerste offshore groene waterstofpilot op een operationeel platform.

Wortel beter dan stok

Vaessen vindt het pas leuk worden als mensen zeggen dat iets niet kan. “Dan word ik wakker”, grijnst ze. “Maar ik stoot ook nog wel eens mijn hoofd. Als je iets gaat doen wat mensen spannend vinden, loop je tegen weerstand aan. Daar moet je mee kunnen omgaan.” Zelf zegt ze dat ze niet bang is om een charmeoffensief in te zetten. “Ik zeg altijd dat je mensen moet verleiden en dan werkt de wortel beter dan de stok. Maar het is ook belangrijk dat je goed weet wat je wilt doen, dus je moet je verhaal goed op de rit hebben.” Dat verhaal heeft ze ook nodig om perspectief te kunnen blijven schetsen: hier gaan we naar toe. Dat is belangrijk. “Want in de innovatiesector heb je een lange adem nodig.”

Ambitie genoeg

Vaessen maakt graag het verschil. Het is dat vogeltje willen redden, dat ze als kind al deed. Want ze ziet grote uitdagingen. Daarom ook gaat ze enthousiast van start met haar nieuwe positie als boegbeeld van de Topsector Chemie. Het voelt voor haar als thuiskomen, al is de uitdaging groot. “Het allereerste wat nu van belang is, is inzicht te krijgen in wat er speelt.” Ze is niet bevreesd. “Ik heb in het verleden laten zien dat ik dat kan. Deze uitdaging is alleen weer een tandje groter.” Daarom heeft ze in aanloop naar deze functie veel gelezen en met veel mensen gesproken.

Want wat doet een boegbeeld eigenlijk? Ze moet lachen. “In ieder geval heb je met heel veel mensen te maken. Steeds als ik een spreekwoordelijke stoeptegel oplicht, springt er weer iemand onder vandaan.” Ze laat zich nog niet uit over de agenda die ze gaat opstellen, of de doelen die ze wil bereiken. Vaessen waagt zich nog niet aan alomvattende en visionaire vergezichten voor chemiesector. Die wil ze opstellen met haar team. Maar ze is er wel van overtuigd dat de chemische sector een belangrijke sleutel is voor het bereiken van de klimaatdoelstellingen. “Als we in staat zouden zijn om de C uit de CO2 weer te hergebruiken voor nieuwe grondstoffen, dan maken we echt mooie stappen. Dat wil ik wel voor elkaar krijgen.” Ze kijkt meteen ook met een waarschuwende blik. “Maar daar heb je een aantal tussenstappen voor nodig. Het CO2 opslaan op zee is geen doel maar wel een goed middel, om inderdaad te zorgen dat we het Parijsakkoord kunnen bereiken. Elke ton CO2 die je nu uit de lucht haalt, en niet pas over 20 jaar, scheelt je in de toekomst 20 ton CO2.”

Samenwerken en kennisdelen

Vaessen is van nature een positief mens als het gaat om de klimaatdoelstellingen. “Maar”, zegt ze, “we kunnen dan niks uitsluiten. Het is èn waterstof èn windenergie èn zonnepanelen èn CO2-opslag. Je kunt niet gaan cherry picken. We kunnen de doelstellingen halen, maar het is wel alle hens aan dek.” Dat ze positief is, komt eigenlijk ook door de twee pandemische jaren die we achter de rug hebben. “Het is toch fascinerend dat we in zo’n korte tijd geslaagd zijn om een vaccin te ontwikkelen? Dat is gebeurd omdat mensen wilden samenwerken en daarom ook hun kennis deelden.” Dus haar boodschap: klimaatverandering maakt dat je je niet kunt permitteren om dingen voor jezelf te houden. “Samenwerking is essentieel.”

Eigenaarschap en leveren

Een tip van het nieuwe boegbeeld om stappen in de goede richting te kunnen zetten, is om vooral actielijsten te maken. Wat gaan we volgende week doen, en wat volgende maand? En wie doet dat dan? “Eigenaarschap en een concrete agenda.” Vaessen staat bij haar oud-collega’s van Provinciale Staten Utrecht bekend als een strenge, doch rechtvaardige voorzitter. Ze wil graag luisteren en belt collega’s op om te vragen hoe het met ze gaat, indien ze het gevoel heeft dat er ruis op de lijn zit. “Als mensen met een slecht gevoel uit de vergadering stappen, ben je ze kwijt.”

Dus: kikkers in de kruiwagen houden, maar daarnaast moet er ook geleverd worden. “Als je steeds je afspraken niet nakomt, dan houdt het een keer op. Ik geef mensen graag een tweede kans, maar als het dan nog niet gebeurt, is het klaar. Ik hou niet van free riders.” Waar komt haar drive vandaan? Waarom wilde ze als kind al vogeltjes en lammeren redden? Ze aait haar hond, die een paar maanden geleden in Nederland aankwam met meer trauma’s dan ze van tevoren door had gekregen. “Ik weet het niet. Ik denk dat als ik over een jaar of tien op een berg in Griekenland zit, me dan wil bedenken dat ik mijn steentje heb bijgedragen om de wereld een klein beetje beter achter te laten dan hoe ik die had aangetroffen.”