Jaarlijks belanden er zo’n 630 vuurwerkslachtoffers rond oud en nieuw op de eerste hulp. Omdat de ziekenhuizen vol liggen met coronapatiënten, heeft het kabinet besloten om een vuurwerkverbod voor zwaarder vuurwerk op te leggen. Dit betekent dat er alleen maar vuurwerk zoals sterretjes, knalerwten, trektouwtjes en grondbloemen mogen worden afgestoken.
Zware metalen in siervuurwerk
Bij het afsteken van vuurwerk komen zware metalen en fijnstof vrij. Hoeveel dat precies is, verschilt per vuurwerksoort. Er is een onderscheid tussen knalvuurwerk en siervuurwerk. Knalvuurwerk bestaat vooral uit buskruit, en bij het afsteken ervan komt voornamelijk koofstofdioxide (CO2) en stikstofoxiden (NO en NO2) vrij. Omdat het bij knalvuurwerk om kleine hoeveelheden gaat, is het afsteken ervan minder schadelijk voor het milieu dan siervuurwerk.
Lees meer: Vuurwerk en het milieu: Hoe kun je het nieuwe jaar duurzamer inluiden?
Siervuurwerk bevat namelijk naast fijnstof veel zware metalen die voor de kleur zorgen, zoals strontium, barium en koper. Die eerste twee metalen komen bijna uitsluitend door het afsteken van vuurwerk in het milieu. Onderzoek naar de schadelijke effecten van deze zware metalen is schaars, maar het is wel duidelijk dat deze metalen zich ophopen in het milieu, en uiteindelijk een negatief effect hebben op mens en natuur.
Schadelijke effecten van fijnstof
Fijnstof heeft invloed op de menselijke gezondheid. Omdat de deeltjes tot diep in de longen kunnen doordringen kan het ontstekingen, astma, chronische bronchitis en hart- en vaatziekten veroorzaken, zo schrijft het RIVM. In Nederland bestaat er daarom een dagwaarde voor fijnstof, een waarde waar het fijnstofgehalte in de atmosfeer niet overheen mag gaan. De dagwaarde is 50 microgram per kubieke meter. In een stad als Utrecht is de gemiddelde fijnstofwaarde per dag 21 microgram per kubieke meter.
Rond de jaarwisseling kan de fijnstofwaarde soms wel 50 keer zo hoog liggen: zo’n 1.000 microgram per kubieke meter. Maar deze twee waardes kunnen we eigenlijk niet met elkaar vergelijken. Een dagwaarde is een gemiddelde en geen piekwaarde. De dagwaarde rond oud en nieuw is ongeveer drie keer hoger dan op een doorsnee dag.
Van al het fijnstof dat in een heel jaar in de atmosfeer komt, is ongeveer één procent afkomstig van vuurwerk. De Onderzoeksraad schreef hierover in 2017: “Omdat consumenten eenmaal per jaar vuurwerk mogen afsteken, is de bijdrage aan het jaartotaal van fijnstofemissies gering.”
10.000 vrachtwagens 40 keer om de aarde
Eén procent van al het fijnstof lijkt misschien niet zo veel, maar in 2019 was de jaarlijkse fijnstofuitstoot in Nederland zo’n 27 miljoen kilo. Dat betekent dat wij met oud en nieuw zo’n 250.000 kilo fijnstof de lucht in schieten. Ter vergelijking: daar kunnen 10.000 vrachtwagens zo’n 1.6 miljoen kilometer mee afleggen. Dat is veertig keer een rondje om de aarde.
Sinds de komst van roetfilters (rond 2010) in de uitlaat van auto’s en vrachtwagens is de totale fijnstofuitstoot drastisch minder. Onderzoeker Norbert Ligterink legt uit dat de luchtkwaliteit sindsdien enorm is verbeterd, maar dat paasvuren en vuurwerk roet in het eten gooien: “De fijnstofemissies die vrijkomen bij het afsteken van vuurwerk zijn absurd hoog.”
Illegaal vuurwerk
Naast legaal vuurwerk worden er jaarlijks ook tientallen kilo’s illegaal vuurwerk afgestoken. Dit bestaat vaak uit samengestelde vuurwerkpakketjes en toegevoegde stoffen die vaak niet te traceren zijn. Daarom kan illegaal vuurwerk juist vaak nóg schadelijker zijn dan legaal vuurwerk.
Lees meer: Luchtvervuiling zorgt voor meer Europese doden dan COVID-19
Het vuurwerkverbod zorgt dan wel voor een rem op de milieuvervuiling van legaal vuurwerk, het illegale vuurwerk is nog via omwegen te verkrijgen. De vuurwerkbond Pyrotechniek en experts verwachtten vorig jaar dan ook dat de vraag naar illegaal vuurwerk toeneemt. De schadelijke stoffen die in het milieu terecht komen, nemen dan ook toe. Maar of dit net zoveel zal zijn als die één procent, is nog onduidelijk.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op 29 decemer 2020 op Change Inc. en is geüpdatet op 13 december 2021.
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
