Van bruidsjurken en badlakens naar recyclebaar kunstgras en veiligheidskleding
Koninklijke Ten Cate NV (TenCate) is een van de oudste bedrijven in Nederland. Sinds de oprichting – vóór 1704 – tot aan de jaren negentig van de vorige eeuw, was TenCate een klassiek, productiedominant bedrijf in vooral consumententextiel.
Het statige hoofdkantoor in Almelo lijkt die geschiedenis te ademen, gecontrasteerd door een hightech vliegtuigonderdeel in de ene hoek van de vergaderzaal en een superlichte, composiet autovelg in de andere. De Vries: “Veel Formule 1 racewagens rijden met onderdelen gemaakt van ons thermoset composietmateriaal.”
De geleidelijke opkomst van consumententextielproductie in lagelonenlanden in de vorige eeuw dwong TenCate midden jaren ’90 tot een volledige strategische heroriëntering.
“We waren nagenoeg failliet en we hadden alle grote consultants al over de vloer gehad”, zegt CEO Loek de Vries. “Die heb ik er toen allemaal direct weer uitgezet.”
De Vries constateerde in die tijd dat TenCate teveel dreef op de kennis van haar leveranciers. Het bedrijf was sterk afhankelijk van “geleende kennis”. Dat had directe invloed op de positie in de waardeketen.
Onder leiding van De Vries is TenCate op eigen kracht uitgegroeid tot een van ’s werelds grootste spelers in de markt voor technisch textiel, waaronder beschermende weefsels, kunstgras, geotextielen en thermoplastisch composiet. Het bedrijf desinvesteerde in consumentenproducten op grond van de ‘fix-it / exit’ strategie en bouwde via een ‘buy & build’ strategie aan zijn portfolio.
In 2015 draaide het concern met de productie van onder meer vlamwerende weefsels voor brandweerpakken, kunstgrassystemen, lichtgewicht lucht- en ruimtevaart- en automotive-composieten, hoogwaardig outdoorweefsel, geotextielen en ”het enige anti-bermbomsysteem dat echt werkt”, een omzet van € 1,16 miljard.
Duurzaamheid als welkome bijvangst
Het eerste succes boekte het vernieuwde TenCate eind vorige eeuw met outdoordoek voor de kampeermarkt. Tenten werden tot op dat moment gemaakt van synthetisch PVC-doek of van katoen.
Disruptief innoveren met nieuwe functies in nieuwe markten
Met natuurlijk katoen lopen kampeerders echter het risico op rotvorming van het tentdoek, terwijl de weekmakers voor PVC-doek in de volle zon langzaam afbreken tot ongezonde dampen en vervuilende stoffen, die ook in de bodem kunnen spoelen. Juist met hoogwaardig tentweefsel op basis van de veilige, rotwerende PVA-vezel (polyvinylalcohol) verwierf TenCate in rap tempo een grote naam en een flink aandeel in de Europese kampeermarkt.
“Mensen vragen in kampeerwinkels steevast om een TenCate tent”, zegt De Vries. “De dealer moet dan uitleggen dat TenCate helemaal geen tenten maakt, maar slechts het duurzame weefsel levert.”
Hoewel de gezondheid en de superieure eigenschappen van PVA-vezel de redenen waren om in de kampeermarkt stappen, gaat het nieuwe tentdoek ook langer mee en is het milieuvriendelijker. Dat patroon komt bij TenCate vaker terug. “In de jaren negentig was ik bezig het bedrijf te redden”, zegt De Vries. “Duurzaamheid is voor ons geen doel op zich, het is een welkome bijvangst van een strategie die is gericht op de lange termijn. We laten ons primair door de wensen van eindklanten leiden.”
Lichtgewicht en recyclebare composieten
Na de reorganisatie in de jaren negentig heeft TenCate vol ingezet op nieuwe toepassingen van bestaande weeftechnieken. Zo introduceerde het concern producten in marksegmenten die tot dan toe met geheel andere grondstoffen werkten. Daarmee realiseerde TenCate steeds nieuwe product-markt-technologie combinaties.
“Textiel is voor ons het materiaal van de toekomst. We concurreren disruptief, op volledig andere dimensies”, zegt De Vries: “Zo zijn we groot geworden, door echt op de innovatieve eigenschappen van onze materialen te zitten.” Technologische innovatie is volgens de bestuursvoorzitter de hoeksteen waar kostenleiderschap en nieuwe vraag vanuit de markt samenkomen. Gevolg van die strategie is dat vaak ook de milieu-impact veel lager ligt dan voor gebruik van conventionele materialen of productiemethodes in de betreffende markten.
De Formule 1 racet met lichtgewicht TenCate-composiet
Voor de automotive-sector en voor de lucht- en ruimtevaartindustrie maakt TenCate bijvoorbeeld composieten op basis van koolstof- en glasvezelweefsels, vermengd met thermoplastische of thermoset polymeren. Het gebruik van thermoplastische harsen maakt die composieten vervormbaar onder bepaalde druk, verwarming en tijd. Ze zijn in tegenstelling tot andere composieten ook herbruikbaar door opnieuw te vervormen. Daarnaast zijn ze recyclebaar tot grondstoffen.
Luchtvaartmaatschappijen hebben te maken met krappe marges. Als ze op een volle tank verder of met meer passagiers of lading kunnen vliegen, dan biedt dat grote concurrentievoordelen. De vliegtuigproducenten streven dan ook naar zo licht mogelijke toestellen.
“In delen van de Boeing 787 en in 1.500 verschillende onderdelen van de Airbus A380 zijn composieten van ons verwerkt”, zegt De Vries. “Die zijn 35 procent lichter dan aluminium componenten, zijn beter vochtregulerend en werken tegelijkertijd ook geluiddempend. Daardoor valt het lawaai dat de grote A380 produceert binnen de geluidsnormen van Schiphol.”
De Vries laat een thermoplastisch composiet wielvelg zien die zijn bedrijf ontwikkelde voor een grote autobouwer. Daar zijn het meer de high-end sportautomerken en Formule 1 racers die met composieten van TenCate werken. Ook de zonneauto van Universiteit Twente is gebouwd met composieten uit de automotive-fabriek van TenCate in Engeland.
Het zijn producten die samen met afnemers en ketenpartijen tot stand komen. De Vries: “We werken in de waardeketen samen met partijen als BASF en bekende automobielfabrikanten, maar altijd aan de input- en outputkant. Het is en blijft onze technologie.” De bestuursvoorzitter constateert dat duurzaamheid een verbindende factor kan zijn tussen partijen in de keten. Maar dat is niet vanzelfsprekend: “Je kunt samen iets nieuws ontwikkelen. Maar veel partijen geven niet thuis wanneer het aankomt op risico dragen, ondernemen en implementeren.”
Meer met minder
Een van de nieuwste ontwikkelingen binnen TenCate is het digitaal printen en finishen van technisch textiel. Twee zelfontwikkelde inkjetprinters deponeren per seconde 400 of 200 miljoen piepkleine druppeltjes op een substraat, zoals outdoorweefsel. Dezelfde machines werken in beginsel ook voor glas, metaal of andere materialen.
Met digitale inkjettechnologie is er geen verspilling meer
“Elk druppeltje komt precies op de juiste plek terecht. Er is geen verspilling meer”, zegt De Vries. “En met deze machines maakt het niet uit of je één meter weefsel bestelt of een rol van 10.000 meter.” De digitale printers werken snel en precies en kunnen door de digitale aansturing zonder onderbreking andere afbeeldingen printen.
In plaats van het doek volledig te impregneren – zoals dat in de traditionele analoge textielveredeling nog steeds plaats vindt – printen de digitale machines alleen in de toplaag van het substraat. Daarmee bespaart het digitale finishingproces tot 90 procent op inkten en 80 tot zelfs 100 procent van het benodigde waterverbruik in traditionele textielveredelingsprocessen.
Naast zuinig met water is de digitale techniek tot 60 procent energiezuiniger en kan de inkjetmachine aan het textiel waterafstotende of zelfreinigende functies toevoegen door middel van finishes. Volgens de CEO opnieuw een voorbeeld van de strategie om met nieuwe processen niet alleen goedkoper maar ook andere marktsegmenten te bedienen door het produceren van textiel met innovatieve eigenschappen.
Rugbybestendig hybride gras
Net als met het tentdoek en met het ontwikkelen van digitale print- en finishtechnieken, betrad TenCate ook met zijn kunstgrasdivisie een bestaande markt met volledig nieuwe producten en een innovatieve techniek. “Door onze historische ervaring met het weven van badstof handdoeken kunnen we sinds 2012 een kunstgrastapijt uit één materiaaltype produceren”, zegt De Vries. “Dat heet driedimensionaal weven, inclusief de kunstgraspolletjes bestaande uit verschillende vezels met andere eigenschappen. Zo is kunstgras ook nog eens volledig recyclebaar.”
De grootste kunstgrasfabriek ter wereld
Inmiddels is het geweven kunstgras een belangrijke pijler onder de groei van TenCate. “In Dubai hebben we de grootste kunstgrasfabriek ter wereld staan”, zegt De Vries. Kort voor het gesprek haalde TenCate het ‘grootste sportstadion van de Verenigde Staten’ als klant binnen: “Om welke club het gaat kan ik nu nog niet zeggen, maar de contracten zijn getekend.”
TenCate ontwikkelt kunstgrassystemen door in nieuwe verrassende combinaties. Samen met het van oorsprong Twentse Pentair, ontwikkelde TenCate bijvoorbeeld een trapveldje dat ook drinkwater kan helpen opslaan en filteren. Field-in-a-box heet het concept. In Zuid-Afrika liggen de eerste twee van 22 van deze velden, die uit opgevangen regenwater of vervuild rivierwater veilig drinkwater maken. Tot wel 17 miljoen liter drinkwater op jaarbasis. Binnenkort wordt in India het eerste veldje geïnstalleerd.
Verder produceert TenCate met een natuurgraspartner uit Limburg een hybride grasmat, bestaande uit natuurgras met een kunstgras backing. Door tijdens de weefproductie van de open kunstgrasstructuur een biologisch afbreekbare polymeer mee te weven met het standaard PE-materiaal voor kunstgras en door dit weefsel ter plekke in te zaaien met graszaad, ontstaat een extra robuuste, hybride grasmat.
“Om een Britse voetbalclub van de kwaliteit te overtuigen, hadden we een rugbyteam uitgenodigd”, zegt de bestuursvoorzitter. “De hybride grasmat kwam er ongeschonden vanaf en de rugbyers hadden nog nooit op zo’n fijn veld gespeeld. Een selfie toonde een speler die de innovatieve bodem kuste.”
Inmiddels maakt ook eredivisieclub Vitesse gebruik van het hybride gras, zowel in het stadion als op het trainingscomplex in Arnhem. Zolang de maaimachine op de juiste hoogte staat afgesteld is de hybride grasmat te behandelen als elk ander natuurlijk voetbalveld.
Aandeelhouders en aandeelhebbers
Het tot voor kort beursgenoteerde TenCate stond sinds medio 2015 volop in de belangstelling van de financiële media en beleggers. Een groep investeerders onder leiding van Gilde Buy-Out Partners heeft het Almelose textielconcern na bijna 62 jaar van de beurs gehaald.
“We hadden op de beurs te maken met aandeelhouders en aandeelhebbers”, zegt De Vries. Onder de langetermijnstrategie van TenCate gaan de kosten net als in duurzaamheid juist vóór de baten uit. “Niet alle aandeelhouders bleken daar voldoende geduld voor te hebben.”
“In elke organisatie heb je doeners, denkers, dromers en beslissers”, vervolgt De Vries. “Wij hebben een fase achter de rug waarin we onze technologische dromen hebben nagestreefd.” Nu is TenCate volgens de bestuursvoorzitter klaar om ‘met klantgerichte marketing en sales’ munt te slaan uit de achterliggende ontwikkelperiode.
Foto's: TenCate
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
