Hoe Virtual Reality draagvlak creëert

“Stakeholders laten beleven wat er gaat gebeuren en waarom: dat is de kracht van VR”, zegt Maaike van Heeren van The Imagineers. Het bedrijf houdt zich sinds 2000 bezig met het bevorderen van de communicatie tussen initiatiefnemers en stakeholders van projecten en maakt daarbij gebruik van 3D-visualisaties. Sinds 2015 wordt VR daar standaard in meegenomen.

“Als je een toekomstig project in een 3D-omgeving kan laten zien, weet men meteen hoe het er écht uit gaat zien. Dan kan je de discussie vervolgens daarover laten gaan, waar het over moet gaan. Op een platte kaart zien projecten er doorgaans toch enger uit dan ze in werkelijkheid zijn”, aldus Van Heeren.

"Als mensen zich een nieuw windpark niet kunnen voorstellen, ontstaan al snel spookbeelden"

Spookbeelden wegnemen

De technologie sluit uitstekend aan bij de energietransitie, zeker omdat wind- en zonneparken nogal eens met protesten te maken hebben. “Als je draagvlak wilt creëren, moet je stakeholders zodanig informeren dat ze voor hun eigen belangen kunnen opkomen. Ze moeten begrijpen wat er gaat gebeuren en waarom. Belangrijker nog, ze moeten weten wat de verandering voor hen betekent. Met VR kan je dat meteen laten zien. Mensen beleven de verandering, aan de hand herkenbare foto’s van hun eigen omgeving”, vervolgt ze.

 “Als mensen zich een nieuw windpark niet kunnen voorstellen, ontstaan al snel spookbeelden”, beaamt Wouter Guliker, projectleider en adviseur bij Rom3D. “Die kan je wegnemen door zelf met beelden te komen.” Rom3D houdt zich al tien jaar bezig met grote transities in het buitengebied en kwam al snel tot de ontdekking dat VR een grote bijdrage kan leveren in het creëren van draagvlak voor die transities. Guliker: “Je kan een nieuw windpark pas echt ervaren als je het in 3D ziet; platte fotovisualisaties en dergelijke schieten toch tekort. Als je het echt wilt ervaren, móét je met VR werken.”

Impact meten

Rom3D ontwikkelde daarom software die hen in staat stelt om landschappen volledig na te bootsen in een 3D-wereld, om er vervolgens windmolens, zonnepanelen of andere elementen aan toe te voegen. De impact van zo’n virtuele wereld gaat verder dan draagvlak creëren, stelt Guliker; ook in de voorbereidende fase van wind- en zonneparken en andere ruimtelijke projecten biedt een dergelijke omgeving veel meerwaarde. “Je kan het beoogde project van alle kanten bekijken of een bird's-eye view aannemen”, vervolgt Guliker. “Het is daarnaast geen stilstaand plaatje: je kan er doorheen lopen en de windmolens zien draaien. Dan krijg je een veel beter idee van wat de impact van een project is.”

Van Heeren beaamt dat. The Imagineers ontwikkelde speciaal voor dit doeleinde ook een web-applicatie, genaamd Windplanner, die initiatiefnemers in staat stelt om zelf de planning en visualisatie van hun wind- of zonnepark te doen. The Imagineers en Rom3D maken hierbij gebruik van allerlei open source data die helpen bij het plannen van een project, zoals satellietbeelden, Google Street View en andere databronnen. “Waar is de meeste wind? Waar liggen belangrijke pijpleidingen? Waar broeden vogels? Dat is inzichtelijk te maken in Windplanner”, aldus Van Heeren.

Deze vorm van projectplanning blijkt enorm populair, met projectontwikkelaars en overheden als belangrijkste gebruikers. Van Heeren: “In Nederland wordt het echt al omarmd, maar ook vanuit het buitenland klopt men steeds vaker op onze deur.”

Landschap verrijken

Ook Guliker merkt dat de populariteit van hun 3D omgevingen en VR-oplossingen groeit en dat het steeds vaker ingezet wordt voor de planning van duurzame energieprojecten. “Het stelt je in staat om een stukje verder te gaan dan slechts het ‘inpassen’ van bijvoorbeeld een project. Men is vaak geneigd om een zonnepark te verstoppen, maar wij zijn er van overtuigd dat energieprojecten iets kunnen toevoegen aan een landschap, ook in esthetisch opzicht. Zo worden bepaalde opstellingen als aantrekkelijk ervaren, zoals windmolens langs een dijk. En in bepaalde gevallen kan een wind- of zonnepark eenheid brengen in een voorheen chaotisch ingericht gebied. Daar proberen we altijd op in te zetten. VR maakt het bij uitstek mogelijk om die mogelijkheden te onderzoeken.”

"De beleving die je ermee over kan overbrengen, is ongekend"

Draagvlak creëren

Ook in het creëren van draagvlak onder omwonenden is VR meer dan een leuke gimmick. Het maakt echt impact, merken Guliker en Van Heeren op. “Er komen bijvoorbeeld echt meer mensen op een informatieavond af als de kans aanwezig is om het project door een VR-bril te bekijken. Zo betrek je automatisch meer mensen bij een project”, aldus van Heeren.

“De beleving van VR werkt heel goed, maar je moet het wel in een vroeg stadium inzetten”, vult Guliker aan. “Op die manier is er nog ruimte voor aanpassingen, die je vervolgens ook meteen kan laten zien. We merken dat men daardoor al snel in een meedenk-houding komt. Daarnaast brengt het een bepaalde fun-factor met zich mee, waardoor er al snel een positieve sfeer ontstaat.”

“Er zal altijd een groep mensen zijn die tegen een project is en dat ook blijft”, vervolgt hij. “De grootste groep mensen is echter gezond kritisch. Als je die serieus neemt en meeneemt in een project, door middel van een interactief instrument als VR, dan heb je goud in handen.”

De norm

Het inzetten van Virtual Reality voor het plannen van en draagvlak creëren voor projecten wordt meer en meer ingezet. “Niet verwonderlijk”, zegt Van Heeren. “De beleving die je ermee over kan overbrengen, is ongekend. Het is daarbij wel belangrijk dat VR bereikbaar wordt voor iedereen. Nu is het voor velen nog te duur. Daarnaast zijn er nog te weinig redenen voor mensen om überhaupt een VR-bril aan te schaffen. Maar als je hem op een keer voor andere dingen kan gebruiken, wordt het een ander verhaal en zijn de mogelijkheden eindeloos. Wellicht woont men in de toekomst informatieavonden wel bij vanaf hun luie stoel.”

Guliker merkt op dat VR al langzaamaan de norm begint te worden. “Gemeenten nemen het steeds vaker op in hun beleid: toekomstige projecten moeten op deze manier gevisualiseerd worden. Ook stakeholders van projecten verwachten steeds vaker dat een project in een 3D-omgeving te zien is.”

“Die trend zal zich doorzetten”, verwacht hij. “Er wordt ook steeds meer mogelijk.” Zo noemt hij mixed/augmented reality als volgende stap: “We zijn al in staat om op locatie een toekomstig zonne- of windpark te projecteren via een iPad. Het enige dat we hoeven te doen is de iPad voor de locatie te houden en dan lijkt het alsof het project er al staat, als een soort raam op de toekomst. Momenteel nemen wij onze iPad nog mee naar de locatie om dit te laten zien, maar in de toekomst downloaden omwonenden gewoon de app.”

Dit artikel is onderdeel van een drieluik over de impact van digitalisering op de energietransitie. Hou onze website in de gaten, want volgende week publiceren we het volgende artikel in deze reeks: Is Nederland klaar voor smart grids?

Hoofdafbeelding: Adobe stock | Foto onderaan: The Imagineers