Het begon allemaal met een beeld van een boom. Verheggen mocht een kunstwerk maken voor het kantoor van kennisinstituut Deltares in Delft. Hij koos voor een boom met olivijn om te laten zien dat dit mineraal CO2 uit de lucht kan halen. Voormalig Deltares-onderzoeker Hoogendoorn hielp hem daarbij. Het tweetal liet water met luchtbelletjes langs het olivijn stromen en dat gaf een onverwacht bijeffect: de luchtbelletjes versnelden het proces. “Tot onze verrassing zagen we meteen effect. Veel sneller dan verwacht”, vertelt Hoogendoorn.
Kunst en muziek
Daarna sloegen de twee aan het experimenteren en het bleek dat het toevoegen van trillingen en muziek het proces nog verder versnelt. Verheggen heeft daar opnieuw een kunstwerk van gemaakt, waarbij muziektonen olivijnhoudend zand in een bak water beroeren. “Dan daalt het CO2-niveau in een half uur naar nul. Dit laat zien dat we het grootste probleem ter wereld kunnen tackelen met kunst en muziek”, zegt hij. “Wat ik zie is dat veel jongeren geen oplossingen meer zien voor het klimaat en hun interesse verliezen. Ik wil ze via mijn kunst weer bij die discussie betrekken. Dat is een taal die iedereen begrijpt.”
Olivijn haalt CO2 uit de lucht
Met hun bedrijf Carbon Vanish willen ze deze technologie overal ter wereld inzetten om klimaatverandering tegen te gaan. Om de temperatuurstijging op aarde onder de 1,5 graden Celsius te houden, moet de uitstoot van CO2 in 2050 naar nul zijn gedaald. Daarnaast is het nodig om CO2 uit de lucht te halen, bijvoorbeeld door meer bomen te planten of de CO2 af te vangen en op te slaan (Carbon Capture and Storage, CCS). Olivijn is een mineraal dat overal ter wereld in de natuur voorkomt in gesteente, onder meer in basalt. Het wordt gevormd uit vulkanisch magma. Verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat olivijn met CO2 uit de lucht reageert tot een onschuldig soort kalk, magnesiumcarbonaat, en silica. Een ton olivijn haalt ongeveer 1,2 ton CO2 uit de lucht.
Proefprojecten
Dat proces duurt normaal gesproken enkele decennia. Toch is er de afgelopen jaren volop mee geëxperimenteerd. Het project Vesta Earth verwerkte vermalen olivijn in zand, dat voor de kust bij New York aan het water van de oceaan werd toegevoegd. Het olivijn reageert met het zeewater, haalt er op die manier CO2 uit en slaat dat op in de zeebodem. Dit principe kan langs alle kustlijnen worden toegepast. Het Nederlandse bedrijf Peabbl laat CO2 reageren met olivijn om er daarna bouwstoffen voor cement van te maken. Niet onbelangrijk, want cement is verantwoordelijk voor 8 procent van alle CO2-uitstoot in de wereld. Deltares legde naast het spoor tussen Rotterdam en Hoek van Holland op twee wandelpaden van 24 kilometer lengte olivijnrijk gesteente neer als verharding. Daar kan het op natuurlijke wijze 16.000 ton CO2 uit de lucht halen. Maar ook dat gaat vele jaren duren.
Kijk hier hoe het kunstwerk van Ap Verheggen continu CO2 uit de lucht haalt met olivijn, luchtbelletjes en muziek:
Inspiratie
Wetenschapper Bob Hoogendoorn werkte destijds nog voor Deltares aan dat project. “Toen ik het werk van Ap Verheggen zag, dat kunst en wetenschap combineert, raakte ik geïnspireerd. Als wetenschapper kan ik mijn boodschap vaak moeilijk overbrengen, hoe enthousiast ik ook ben over mijn feiten. Kunstenaars kunnen veel beter inspelen op de emoties van mensen. Dat resoneert beter”, vertelt hij.
Halvering
Samen maakten ze daarna de olivijnboom. Na de Coronapandemie in 2023 gingen ze verder met experimenteren. Met Carbon Vanish slaagden ze erin een innovatief reactorvat te bouwen waarin de CO2-niveaus binnen enkele uren halveren van 411 naar 216 ppm (parts per million). Dat gebeurt nadat het olivijn wordt blootgesteld aan een constante stroom luchtbelletjes. Wat overblijft is een soort kalk, dat gebruikt kan worden in de cementindustrie of als meststof in de landbouw. “We begrepen toen niet helemaal wat er gebeurt en we weten nog steeds niet alles, maar we hebben aangetoond dat we met weinig energie, een optimale mix van olivijn en een constante luchtstroom in een gecontroleerde omgeving, een snelle reactie kunnen krijgen”, zegt Hoogendoorn.
Het verhaal stopt daar niet. Tijdens alle experimenten vonden ze ook een baanbrekende nieuwe methode om het water zo te behandelen dat de conversie nog sneller gaat. Daarnaast heeft het team van Carbon Vanish verschillende innovatieve methoden gevonden en uitgebreid getest, waardoor het proces snel en met weinig energie kan verlopen. Ook heeft de start-up patent aangevraagd.
Betonmolen
Zo’n reactorvat waarin het olivijn CO2 opneemt ziet eruit als een soort grote betonmolen en wordt gebouwd met standaard materialen, zoals roestvrij staal. “Het is geen ingewikkelde techniek”, zegt Hoogendoorn. Uiteindelijk zal het volgens de twee een mobiele installatie worden, die overal ter wereld neergezet kan worden. Bijvoorbeeld bij bronnen die veel CO2 uitstoten, zoals de industrie in de haven van Rotterdam. Daar kan Carbon Vanish volgens Hoogendoorn een haalbaar alternatief zijn voor dure projecten om CO2 af te vangen bij fabrieken en raffinaderijen en die op te slaan in lege gasvelden onder de Noordzee, zoals het Porthosproject wil doen.
De volgende stap voor Vanish Carbon is het bouwen van een pilotfabriek. Hiervoor is de startup op zoek naar private financiering. “We moeten opschalen, dan kunnen we zien wat de echte impact zal zijn”, stelt Hoogendoorn.
Toekomst
Hoe zien de twee de toekomst? Heeft straks iedereen een grote bloembak in zijn tuin, waarin olivijn, geholpen door water, luchtbelletjes en muziek de CO2 uit de lucht haalt en zo de uitstoot van de laatste vliegvakantie compenseert? Het zou zomaar kunnen, denken de twee. “Dat klinkt als een heel goed idee, waar we nog niet aan gedacht hebben”, zegt Hoogendoorn.
Verheggen was laatst bij een concert van rockband Di-rect, waar zware bastonen uit de boxen op het podium schalden. “Die vibraties kunnen we ook gebruiken voor het transformatieproces. Er is zoveel energie rondom ons. We hebben alleen veel creativiteit nodig om die te kunnen gebruiken om CO2 uit de lucht te halen.”
Lees ook:
- Hoe gaat het nu met: de Nederlandse start-up die CO2 uit de zee filtert
- Nederlandse studente kan met ‘groen goud’ water ontzilten en tegelijk CO2 uit de lucht halen
- Changemaker Pol Knops (Paebbl): ‘Ik had minder moeten praten, en meer moeten dóén’
- Wereldprimeur: Nederlandse bedrijven halen CO2 uit de lucht met behulp van windenergie
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
