Kan je televisie- en computerschermen duurzaam maken?

Terwijl men in het Europees Parlement spreekt van groene herstelplannen, de Nederlandse overheid een circulaire economie in 2050 nastreeft en veel bedrijven met duurzaamheid aan de slag gaan, blijft de displaysector achter. Dat merken Dirk Geenen en Jeroen Raeijmaekers van display-fabrikant en -leverancier Q-lite. Sterker nog, zij stellen dat de sector in veel gevallen zelfs de andere kant op beweegt. “Het wordt eerder een weggooiproduct met een lage prijs. Binnen vijf jaar is er iets nieuws goedkoper. Wij gaan eigenlijk tegen die trend in. Daar proberen we de markt in mee te krijgen: de kopers, maar ook concurrenten", zegt Raeijmaekers, circulair medewerker bij het bedrijf.

Het was aandeelhouder VP Capital die Q-lite op het duurzame spoor zette. “We waren wel bezig met verduurzaming, maar zoals wij ‘display-as-a- service’ nu in de markt zetten is ingegeven door Guus van Puijenbroek”, zegt CEO Geenen. Van Puijenbroek, directeur van VP Capital, las het boek van architect Thomas Rau en raadde Geenen aan daar ook eens naar te kijken. Met effect. Zo vertelt Raeijmaekers dat Q-lite er op korte termijn voor wilt zorgen dat 10 procent van de producten circulair is. “Dat wil zeggen: as-a-service in de markt worden gezet of verkocht worden met terugnamegarantie.” Dat betekent dat Q-lite eigenaar blijft van de schermen en de grondstoffen wil hergebruiken.

Geenen streeft op termijn naar 100 procent. Maar wanneer Q-lite alle producten als een service aanbiedt, vindt hij lastig te voorspellen. “Dat zou voor ons zeker wel een toekomst zijn, maar dat gaat nog een tijd duren. Er zijn verschillende markten waarin we een rol spelen en niet alle markten staan daar zo snel voor open.”

Een duurzaam display

Er zijn verschillende factoren die de duurzaamheid van een display bepalen. Zoals materiaalgebruik, demontabel ontwerp, productiemethode, transport en de manier waarop de verschillende materialen waaruit het display bestaat te recyclen zijn. Ook energieverbruik is van belang, stelt Raeijmaekers. “Led is duurzaam, maar veel ledjes betekent alsnog veel energiegebruik.”

Q-lite heeft op die verschillende vlakken al stappen gezet. Zo gebruikt het bedrijf aluminium van een  Nederlandse omsmelter die met 80 procent gerecycleerd aluminium werkt. Dit scheelt transportkilometers en CO2-uitstoot. Daarnaast zorgt een schroef- en kliksysteem dat het display langer meegaat. Losse onderdelen zijn hierdoor immers te vervangen. Dat maakt het ook mogelijk om tussentijds verbeteringen door te voeren, vertelt Raeijmaekers.

Eén van de grootste problemen in de sector is de slechte verwerking van elektronisch afval. “Heel veel elektronica wordt verscheept naar Afrika of Azië en daar wordt het niet goed verwerkt”, zegt Raeijmaekers. Door de demontabele displays zelf terug te halen en te demonteren wil Q-lite de verwerking van materialen verbeteren. Nu kost het nog geld om de schermen uit elkaar te halen, maar Geenen verwacht dat grondstoffen duurder worden. Daardoor wordt het terugwinnen van grondstoffen economisch interessanter. Hij hoopt met andere bedrijven samen te gaan werken, zodat er grotere volumes ontstaan. Dat stimuleert vervolgens ook recyclingbedrijven om (betere) recyclemethodes te ontwikkelen. “Dan gaat het betaalbaar worden of misschien zelfs geld opleveren”, verwacht Geenen.

Mensen en cijfers

Om te meten hoe het bedrijf ervoor staat wat circulariteit betreft, maakt het gebruik van een rekenmethode van het Belgische duurzaamheidsinstituut Vito. Ook rapporteert Q-lite jaarlijks in het Progress report van VP Capital transparant over de voortgang op milieu, sociaal en bestuurlijk vlak, bekend onder de Engelse afkorting ESG.

'We moeten blijven investeren in innovatie'

Raeijmaekers en Geenen benadrukken dat het belangrijk is dat het personeel achter het duurzaamheidsbeleid staat. Door de medewerkers mee te nemen in de duurzaamheidsvisie en uit te leggen wat het bedrijf eraan heeft, worden ook zij enthousiast. “Als je de mensen mee hebt in dat proces, dan komen er aan alle kanten van de organisatie ideeën op om weer nieuwe stappen te kunnen maken”, zegt Geenen. Zo organiseert het personeel een halfjaarlijkse ‘trash walk’ waarbij zij afval oprapen in de straten van Baarle.

Het bedrijf wil meer duurzame stappen zetten, benadrukt Geenen. “We moeten blijven investeren in innovatie om enerzijds productontwikkeling te verbeteren en anderzijds om de dienst die we leveren verder te verduurzamen.” Geenen denkt dat Q-lite een goede positie heeft om de sector daarin mee te nemen. “Wij hebben hier de ontwikkeling en productie in eigen huis en we werken goed samen met internationale leveranciers. Dat geeft ons de mogelijkheid en de macht om stappen te zetten die de sector verduurzamen. Daar willen we echt wel een voortrekkersrol in spelen.”

Van product naar sector

“Als Q-lite alleen kunnen we nooit volledig circulair werken. We hebben daar aan de voor- en achterkant de juiste partners voor nodig om dat doel te bereiken”, zegt Geenen. Daarom gaat het bedrijf met haar toeleveranciers in gesprek over duurzaamheid. Bijvoorbeeld over de productiemethode, het transport en de verpakkingen. “Dan wordt het bij sommige leveranciers in een keer heel stil”, zegt Geenen.

Bij andere leveranciers heeft het tijd nodig, maar zij gaan uiteindelijk mee in de veranderingen die Q-lite voorstelt. Zo merkte de productieafdeling op dat kabeltjes, per stuk, vervolgens per vijf in een doos werden aangeleverd. Dat meldde de afdeling bij Raeijmaekers, die vervolgens in gesprek ging met de toeleverancier. Deze zei in eerste instantie dat zij de kabeltjes tegen een meerprijs wel weer wilden uitpakken. Later veranderden zij van houding. “Nu krijgen wij de kabeltjes dus binnen in een grote doos en niet per stuk ingepakt.”

Soms lukt het nog niet om met toeleveranciers in gesprek te komen. Geenen: “Wij maken producten die in sommige gevallen enkele honderden en soms duizenden componenten bevatten. Dat zijn heel veel verschillende leveranciers, maar daar willen we wel grip op krijgen.”

Apothekerskruizen en informatieschermen

Naast de veranderingen die nodig zijn in de toeleveringsketen om tot een circulair product te komen, moeten er ook klanten zijn die het product willen kopen. “Op veel plaatsen willen we een andere vraag creëren”, zegt Geenen. Zo is Q-lite in verschillende markten actief. Het bedrijf levert bijvoorbeeld parkeergeleidingssystemen voor steden, maar ook apothekerskruisen en informatie-schermen. Die schermen zijn bijvoorbeeld op Schiphol te vinden.

Soms dienen de schermen een maatschappelijk doel. Zo worden de schermen in het project safety-safe gebruikt om de verkeersveiligheid te verhogen door snelheidsbeperking te belonen. Elke keer dat een bestuurder zich aan de snelheidslimiet houdt, gaat er geld in een digitale spaarpot. Dat gespaarde geld wordt vervolgens besteed aan een door de bewoners gekozen doel in de wijk, zoals een nieuwe speeltuin of een buurtbarbecue.

Duurzaamheid in de markt zetten

“Buiten de overheid is het nog moeilijk om duurzaamheid in de markt te zetten. Stilletjes aan gaat dat groeien, maar daar hebben we nog wat tijd voor nodig”, zegt Geenen. Hij spreekt van het sensibiliseren van de markt. Daarmee doelt hij op het informeren van klanten en concurrenten over de mogelijkheden voor duurzamere displays.

Vanwege de innovatieve plannen van Q-lite, komt het bedrijf ook nog andere uitdagingen tegen.

Raeijmaekers: “Het is leuk dat Dirk als CEO een duurzaamheidsvisie heeft, maar wanneer je ziet dat de markt niet meewerkt en je geen financiering kunt krijgen bij banken dan verlies je telkens enkele maanden tot jaren voordat je duurzame innovaties in de markt kunt zetten.”

Daar kan de aandeelhouder een rol spelen. Zo helpt VP Capital bij de financiering van de as-a-service-modellen en ondersteunt het met cruciaal onderzoek voor innovatieve productontwikkeling. Geenen: “Je kunt echt wel zeggen dat VP Capital een versneller is in dat traject; dat we sneller stappen kunnen zetten doordat zij die duurzame visie delen.”

Lees ook het interview met Guus van Puijenbroek, directeur VP Capital: “Rentmeesterschap is al 150 jaar de basis voor ons handelen” 

Circulaire economie: Nederland versus België

Q-lite levert diensten aan zowel Belgische als Nederlandse gemeenten en neemt deel in werkgroepen in beide landen. “De grens loopt door de fabriek heen”, vertelt Geenen. Daarom heeft Q-lite zicht op ontwikkelingen in de circulaire economie in België en Nederland. “Nederland was er sneller bij, maar we zien dat België veel meer zaken realiseert op korte termijn”, zegt Raeijmaekers. Tegelijkertijd merkt hij op dat België en Nederland naar elkaar toe groeien op circulair vlak. Zo werken Belgische en Nederlandse organisaties steeds vaker samen. “Je ziet dat die samen kennissessies organiseren. Zij leren van elkaar; dat smelt eigenlijk samen.”

'Nederland was er sneller bij, maar België realiseert veel meer op korte termijn'

Ondanks de ontwikkelingen die er gaande zijn, is er nog een lange weg te gaan. Zo vindt Geenen dat de Belgische en Nederlandse overheden vaker de daad bij het woord moeten voegen. Zo vraagt de overheid in tenders vaak om duurzaamheid, maar weegt dit vervolgens onvoldoende mee in het besluit. “Als je dan kijkt voor hoeveel dat meetelt, dan zie je dat het maar zeer beperkt is”, zegt Geenen.

Ook Q-lite zelf is er nog niet. “Wij zijn nog dagelijks bezig om die cirkel beter rond te krijgen. En voor meer producten rond te krijgen. Dat uitbouwen gaat stapsgewijs en daar hebben we heel wat andere partijen voor nodig dan alleen onszelf. Maar als jij zelf al die ‘mindset’ hebt dan kun je daar wel een inspirerende factor voor andere bedrijven zijn”, zegt Geenen. De voortrekkersrol pakken blijft een kernpunt. “Dat blijven we doen, opdat ook onze concullega’s op de boot stappen. Op die manier kunnen we samen de markt verduurzamen.” 

Lees meer over duurzaamheid in de tech-wereld: 

• Datacenters moeten milieuvriendelijker worden van techbedrijven. Kan dat zomaar?
• Milieuvriendelijke zoekmachine Ecosia plant 100 miljoen bomen
• iPhone is in 2030 klimaatneutraal

Afbeeldingen: Q-lite