Business check-up: Het slimste waterleidingnet van Nederland

Business case

Drinkwaterbedrijf Vitens ontwikkelt in Friesland naar eigen zeggen het slimste waterleidingnetwerk van Nederland. Het waterleidingnet, van 9.000 kilometer, wordt uitgerust met 305 sensoren die gegevens meten als temperatuur, volumestroom, druk en waterkwaliteit. “In totaal gaat het om 75 meetstraten, dat zijn locaties waar de sensoren worden geplaatst en waar data over het waterleidingnet wordt verzameld”, vertelt Eric van der Kooij, projectmanager bij Vitens Ontwerp & Aanleg.

Het waterleidingbedrijf krijgt in de huidige situatie van zijn klanten te horen wanneer er storingen, zoals lekkages, in het waterleidingnet optreden. Vervolgens moet Vitens nog uitzoeken om wat voor storing het gaat, de oorzaak van de storing vaststellen en de storing lokaliseren. “Dit neemt ontzettend veel tijd in beslag”, zegt Van der Kooij.

Onlangs constateerde Vitens storingen in het waterleidingnet van de Gelderse gemeenten Doesburg, Rijnwaarden en Zevenaar en delen van de gemeente Rheden. Door de waterstoring kwamen 40.000 mensen zonder water te zitten, wat leidde tot overlast. De inzet van strategisch geplaatste sensoren, zoals in het waterleidingnet van Friesland, biedt uitkomst voor storingen als deze.

“Door het interpreteren van de data die uit de sensoren komt , zijn we in staat om sneller te handelen en storingen te verhelpen voordat onze klanten overlast ervaren”, vertelt Van der Kooij. Samen met de big data-specialisten van Anchormen gaat Vitens de techniek inzetten om patronen in de dataset te herkennen. Het drinkwaterbedrijf wil big data onder andere inzetten om de waterkwaliteit te verbeteren.

Schaalbaarheid

Het waterleidingnet waar Vitens big data voor het eerst toepast, is volgens Van der Kooij relatief kleinschalig binnen Friesland. De data, die de sensoren verzamelen, worden naar de centrale waterverdeling gestuurd, die het vervolgens gebruikt om de activiteiten in het waterleidingnet in te zien.

Van der Kooij: “We combineren de data die de sensoren opleveren met andere elementen, zoals data over weersomstandigheden. Maar ook data die via onze social mediakanalen real-time beschikbaar zijn, passen we toe. Het doel hiervan is om afwijkingen in het net sneller te detecteren en lokaliseren.” Volgens de projectmanager is Vitens het eerste drinkwaterbedrijf ter wereld dat op deze schaal werkt aan een intelligent drinkwaterleidingnet.

Op lange termijn heeft Vitens de ambitie om proactief om te gaan met mogelijke storingen aan het waterleidingnet. “Reageren op een storing is dan te laat. Nog voordat we een melding krijgen van onze klanten, moet een monteur al onderweg kunnen zijn om de storing te verhelpen. Maar eerst moet blijken of de sensoren in het Friese waterleidingnet de gewenste resultaten opleveren.”

Eind 2017 moeten alle sensoren in het waterleidingnet in Friesland zijn geplaatst. De sensoren functioneren als de ‘oren en ogen van het waterleidingnet’. “De evaluatie van het project vindt plaats nadat we het compleet hebben uitgerold, maar de eerste bevindingen zijn nu al bijzonder positief en de mogelijkheden zijn enorm”, zegt Van der Kooij.

Milieuwinst

Op het gebied van duurzaamheid gaat het niet zozeer om het verzamelen van data, maar wat er met de data wordt gedaan, vertelt de Vitens-projectmanager. Zo is het mogelijk om de data te gebruiken bij het plannen van efficiënt onderhoud.

Van der Kooij: “Dit levert niet alleen tijdswinst op, maar ook kostenbesparing, omdat we dan veel beter kunnen inschatten wanneer het waterleidingnet onderhoud nodig heeft.” Daarnaast verbruikt Vitens veel energie om water te distribueren. “Dankzij de data die de sensoren verzamelen, kunnen we de waterpompen efficiënter inzetten. Dit verbetert de energie-efficiëntie van de distributie van drinkwater en leidt dan ook tot energiebesparing.”

Samen met verschillende drinkwaterbedrijven en technologieleveranciers verkent Vitens de mogelijkheden van big data voor waterinfrastructuur binnen het initiatief Smart Water for Europe. Bij dit project zijn, naast Vitens, kennisinstituten en waterleidingbedrijven uit Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië betrokken. Het project ontvangt subsidie van onder meer de Europese Unie. “In dit project richten we ons op vraagstukken als wat een intelligent waterleidingnet betekent en wat we ervan kunnen leren”, zegt Van der Kooij.

“De landen die aan dit project deelnemen, hebben echter te maken met verschillende vraagstukken. Groot-Brittannië heeft bijvoorbeeld last van lekverliezen: water dat onderweg verloren gaat tijdens de distributie. In Nederland hebben we daar minder last van.” Door de mogelijkheden van big data binnen het Smart Water for Europe-traject te verkennen, verwacht Vitens zijn kennis te vergroten om zowel de economische als ecologische winsten van een intelligent waterleidingnet te behalen. 

Foto: Vitens (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)