Dat niet iedereen het eervol vond om in een kabinet plaats te nemen begreep ik al snel toen ik in de journalistiek begon. Wie maatschappelijk was opgeklommen en gevraagd werd, haalde vaak de neus op voor een staatssecretariaat. Ik heb verschillende gegadigden off the record horen brommen dat ze het eventueel wél zouden overwegen minister te worden als ze gevraagd werden. Maar eigenlijk liever ook dat niet. Geen zin in het afbreukrisico.
Bij nadere beschouwing bleek het meestal om een combinatie van angst en statusgevoeligheid te gaan. Angst om uit de comfortzone te treden en doodsbang voor imagoschade. Door vol in de wind staan, zou je in een handomdraai je eerder zorgvuldig opgebouwde reputatie kunnen verliezen. Iemand met een reputatie kon maar beter niet moedig zijn, leek het. Liever verstandig buiten beeld meebewegen, dan moedig tegen de stroom in je eigen weg gaan. En het loopt vaak slecht af met ministers, zoals we weten.
Liever verstandig dan moedig
Op exclusieve golfclubs en sociëteiten werd niet voor niets sinds oudsher gefluisterd dat de beste mensen zich nooit lieten strikken. Liever verstandig dan moedig. In NRC las ik deze week dat het tij nog altijd niet gekeerd is. Integendeel: het was nog nooit zo moeilijk als voor het kabinet Rutte IV om ministers te vinden. Kabinetten kunnen niet meer op brede meerderheden terugvallen, zei een deskundige en 'daarmee zie je de populariteit van het ambt afnemen.' Natuurlijk was het afbreukrisico nog steeds een factor en de werkdruk is ook immens, gezien de burn outs in het laatste kabinet. Ministers moeten het altijd 'net iets te druk hebben', verklapte Mark Rutte iets van zijn leiderschapsstijl in 2015.
Maar het belangrijkste argument kwam uit de mond van oud-minister van Defensie Hans Hillen. Hij had het niet meer over 'afbreukrisico', maar over 'afbrandrisico.' Waarmee hij verwees naar de dynamiek van (sociale) media, de 'communicatierevolutie', waardoor ministers permanent onder vuur liggen. Er was vroeger 'ook meer respect', zegt Hillen. Allemaal redenen waarom een ministerschap erg onaantrekkelijk is geworden. NRC citeert ook een 'oud minister onder Rutte, die niet met naam in de krant wil: '...de mensen die je echt wil zullen in veel gevallen nee zeggen.' Over afbreukrisico gesproken. We weten nu allemaal dat straks alleen de kneusjes op het bordes staan.
Een duidelijke en onverschrokken minister
Volgens mij is het de hoogste tijd dat de echt moedigen zich melden, met lak aan reputatie, die tegen een stootje kunnen. Ik tip Sander van der Linden, de 35-jarige hoogleraar gedragspsychologie aan Cambridge University, geboren in Waalwijk. Hij duidt de actualiteit als desinformatiedeskundige bij BBC's Newsnight. En hij helpt Facebook, op hun verzoek. Van der Linden typeert het sociale medium als de 'beerput van klimaatnepnieuws.' In een interview met Trouw maakt hij duidelijk dat hij onafhankelijk is en zich niet laat inpakken door Mark Zuckerberg: 'Het is niet zo dat er slechte mensen werken voor Facebook: dat duurzaamheidsteam is fantastisch. Maar de top van het bedrijf, Mark Zuckerberg en zijn team, lijken alleen geïnteresseerd in winst. Zij zijn het probleem.' Geef de duidelijke en onverschrokken minister Van der Linden het coronabeleid in handen, daar zouden we allemaal van opknappen.
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
