Een door Amerikanen bedacht begrip dat staat voor Volatiliteit (dynamiek), Uncertainty, Complexiteit en Ambiguïteit (dubbelzinnigheid). Factoren die elkaar voortdurend beïnvloeden in de veranderlijke, complexe omgeving waarin we leven. Die onzekere situatie vergt het uiterste van een leider die geacht wordt richting te geven. En dan kwam daar opeens die pandemie nog overheen, die tot het nieuwe abnormaal leidde: anderhalve meter afstand houden en zoveel mogelijk thuis werken.
De impact van het verdomde virus
De hoogleraren en CEO's die ik afgelopen maanden sprak (vaak tele-bellend, soms in een studio) komen grofweg tot drie conclusies over de impact van het verdomde virus: de digitalisering confronteert je direct met de beperkingen; het ongenoegen in de samenleving laait op, van Kanaleneiland tot Schilderswijk. En in de reflectie kun je twee kanten op: we moeten alles anders gaan doen en zorgen voor een tegendraadse beweging, of we willen houden wat we hebben en ons risicomijdend gedragen. Het verstandige midden lijkt ver weg.
Het is wel een analyse die ons vooruit kan helpen. Met als rode draad: 'Grijp niet op het laatste moment in, maar let op signalen uit de praktijk. Zodat je niet te laat wakker wordt en tamelijk machteloos voor voldongen feiten wordt geplaatst. Hoogleraar psychologie Mark van Vugt leidde een internationaal onderzoek naar de psychologische gevolgen van thuiswerken. Conclusie: verminderde zingeving, creativiteit en sociale cohesie.
Niet verder dan het thuiswerk-mantra
In de Volkskrant vertelde hij waarom hij dinsdag met ingehouden woede naar Mark Rutte had zitten kijken. Hij vond het onvoorstelbaar dat de premier niet verder kwam dan zijn thuiswerk-mantra: "Als je een marathon aan het rennen bent en tussen kilometer 20 en 21 gaat het even niet, moet je als leider wel perspectief blijven bieden. Maar het kabinet en werkgevers hebben echt zitten slapen, ze hadden allang moeten nadenken over een hybride-werkmodel met het kantoor als ontmoetingsplek."
Dezelfde geluiden klinken uit de onderwijswereld. Een paar dagen voor opening van de scholen wordt er opeens gesproken over de werking van ventilatiesystemen en een mondkapjesplicht. Minister Slob hield zich tot die tijd slapend en kon dus geen richting geven. Dat is pijnlijk in een tijd waarin de overheid met geld strooit en daardoor steeds meer macht naar zich toetrekt. Smeulend ongenoegen en angstige, risicomijdende burgers en bedrijven brengen geen uitzicht.
Wakkere leiders die vooruit kijken
Deze tijd vraagt om wakkere leiders die vooruit durven kijken. Die als Angela Merkel in Europa met een plan voor de toekomst durven komen. Die de juiste woorden zoeken om de urgentie van de Green Deal te onderstrepen. Ik denk daarbij niet aan trendwatchers, die met een greep in de grabbelton op z'n best een amusant betoog houden. Maar aan leiders die de schilderring van een glorieuze toekomst koppelen aan overdonderende bewijsvoering.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
