Precies een jaar geleden presenteerde Angela Merkel de prioriteiten van het Duitse voorzitterschap aan het Europees Parlement. Onder het motto 'Samen aan het herstel van Europa werken', wilde ze de gevolgen van de pandemie te lijf gaan, om sterker uit de crisis te komen. Door in te zetten op grondrechten; solidariteit en cohesie; klimaatverandering; digitalisering en de rol van Europa in de wereld, staat in de verklaring op europa-nu.nl.
Dat de verklaring weldoordacht is pleit natuurlijk voor Merkel die als 'das Mädchen' aantrad en als 'die Mutti' na zestien jaar in de herfst van het toneel verdwijnt. Ze ontwikkelde, vanuit een sterke intellectuele basis, zoveel zelfvertrouwen dat ze openlijk durfde te twijfelen, wat haar als leider uniek maakt en aan het Duitse idioom het werkwoord 'Merkeln' toevoegde, voor wie niet bang is in het openbaar te twijfelen. Er ligt ook een andere sympathieke gedachte aan ten grondslag. Wie aarzelt en twijfelt doet niet aan harde machtspolitiek, maar beslist op basis van denkkracht, waarin solidair zijn met anderen altijd een rol speelt.
Uit zestien jaar leiderschap van Merkel zijn veel lessen te trekken. Ik concentreer me hier op de geopolitiek. In haar ambtsperiode reisde Angela Merkel maar liefst twaalf keer naar China. Dat leverde Duitsland veel op, de Duitse export naar China vervijfvoudigde tijdens haar bewind tot ruim honderd miljard euro per jaar. De keerzijde was dat Merkel onder het mom van 'vertrouwen kweken' en 'de dialoog aangaan' zich niet van haar scherpste kant toonde als het ging over HongKong of de Oeigoeren. 'Wandel durch Handel' stond voorop. En dat laat zich óók niet verenigen met kritiek op de ondoorzichtige economische cijfers, de coronapolitiek en het klimaatbeleid.
In haar laatste maanden kreeg Merkel een geopolitiek-georiënteerd cadeautje uit Amerika. De voltooiing van de Russische gaspijpleiding Nord Stream 2 is slecht nieuws voor een vrij Europa. Het geeft Poetin meer invloed en zorgt er voor dat Oekraïne zijn positie als doorvoerland verliest. Biden gelooft het wel, zijn vizier staat op China gericht. Hij gunt Merkel dit cadeautje. Duitsland heeft door de EnergieWende (het sluiten van alle kern- en kolencentrales) het gas hard nodig. De Nordlink met Noorwegen bijvoorbeeld, de groene kabel die Duitse windenergie met Noorse waterkracht uitwisselt, is bij lange na niet toereikend voor de energievoorziening. Het gas via Nord Stream 2 is essentieel. Weer knijpt Merkel een oogje dicht. De twijfel is nu op haar gericht, of beter gezegd op haar zwak afgestelde geopolitieke antenne.
En er was nog iets: om de armste landen snel en goedkoop te kunnen vaccineren wilde Biden de patenten op de coronavaccins breken en vrijgeven. De EU leek mee te gaan, maar Merkel keerde zich tegen het idee. Cadeautje van haar aan BioNTech, het biologiebedrijf dat samen met farmaceut Pfizer de eerste goedgekeurde coronavaccins ontwikkelde. Thuisland van BioNTech is Duitsland. Hoe solidair ben je dan? Beste advies voor de uitvoerders van de Green Deal: wie er ook in Duitsland aan de macht komt, let voortaan meer op de tot nu toe onderschatte relatie tussen geopolitiek en klimaat.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
