‘Verduurzamen is tegen de stroom inzwemmen’ (Annemieke Roobeek, Nyenrode)

Verduurzaming wordt bereikt door géén gebaande paden te volgen, valt Roobeek met de deur in huis. “Bedrijven hebben een onderzoekende en nieuwsgierige geest nodig. Deze moet zich richten op de innovatie van strategie, producten, processen – van de gehele bedrijfscultuur.”

Niet alle bedrijven durven deze onzekere uitdaging aan te gaan. “DSM en Van Gansewinkel behoren op het gebied van duurzaamheid tot de voorhoede binnen hun sector.” Zij laten zich leiden door een ‘necessity to do’. Dat betaalt zich uit. “Tien jaar geleden wilde niemand aan de slag bij een bedrijf zoals Van Gansewinkel,” zegt Roobeek. “Tegenwoordig heeft het bedrijf de beste materiaalkundigen van Nederland en is het toonaangevend in de wereld van duurzaamheid.”

Bloeiende bloemen

Dat Roobeek stevig in haar schoenen staat is onmiskenbaar: moeder van drie kinderen, hoogleraar Strategie- en Transformatiemanagement aan Nyenrode, en commissaris bij diverse bedrijven, waaronder ABN Amro.

Zij ziet de weg naar duurzaamheid bezaaid met hobbels. Roobeek is ontsteld: “In Nederland zijn duurzame start-ups te over. Deze bloeiende bloemen komen echter snel terecht in de ‘valley of death’, omdat het beschikbare kapitaal ontoereikend is.” Het ontbreekt volgens haar zowel kredietverstrekkers als de overheid aan duurzame visie en lef.

Er is echter een lichtpuntje in de duisternis. “Banken komen mondjesmaat tot inzicht dat duurzaam bankieren het financiële rendement vergroot. Het risicoprofiel van een duurzaam bedrijf is gunstiger,” verheldert Roobeek. “Dus oefenen banken steeds meer druk uit om duurzaam te gaan produceren.”

IJzeren gordijn

Sinds 1989 is Roobeek actief als hoogleraar aan Nyenrode. Daar werkt ze onder andere aan het modelleren van de financiële impact van een duurzame bedrijfsvoering. “Het gaat om het hard maken van de voordelen van duurzaam ondernemen over de tijd heen.”

Bij Nyenrode heeft ze ook vele MBA’s zien afstuderen – voor veel young professionals het ticket tot zakelijk succes. Bij elke lichting ziet de opvattingen over duurzaamheid veranderen. Roobeek: “Het gezin en de buitenwereld – geopolitiek, de economie – vormen twee kritische factoren die de ontwikkeling van duurzaamheid beïnvloeden.” Levensvisies, en dus visies op duurzaamheid, worden met de paplepel ingegoten. “Ik dacht vroeger dat er werkelijk een ijzeren gordijn hing.”

Neem de MBA’s van pakweg tien jaar geleden die zijn opgegroeid in de jaren 90, een tijd van ongekende welvaart, en ook nog eens opgevoed door de babyboomers. Deze dertigers zijn opgegroeid met het neoliberalisme: deregulering en privatisering. “Deze generatie heeft alles kunnen krijgen wat ze wilden. En alles gepakt wat ze wilden.”

Dat is anders met de huidige generatie. “De twintigers die nu de arbeidsmarkt betreden zijn maatschappelijker en bewuster. Hen is minder aan komen waaien,” zegt Roobeek. Deze generatie is sterk gericht op samenwerking en duurzame waarde toevoegen. Ze is er blij mee: “Ondernemen dient tegenwoordig een voldoening schenkende activiteit te zijn.”

Het nieuwe wij

Roobeek bestiert ook nog haar eigen bedrijf MeetingMoreMinds, waarmee ze de rol van onafhankelijke partij vervult bij het creëren van netwerken tussen en binnen bedrijven. Daarmee stimuleert ze kennisuitwisseling in en tussen bedrijven. “In de traditionele verticale organisatie gaan ideeën verloren.”

Een succesvol voorbeeld is REFILL, waarbij ze diverse partijen uit de vastgoedsector bij elkaar heeft gebracht om een duurzame oplossing voor de grote leegstand van kantoren in Nederland te vinden. Hierbij geldt het “nieuwe wij” als leidend principe. “Meer delen en elkaar meer gunnen staan tegenover het ík. Uiteindelijk gaat het om het behalen van de gedeelde belangen.”

Outcasts

“Bedrijven die zich in de toekomst niet aanpassen aan de nieuwe mores worden outcasts,” zegt Roobeek met klem. Ondernemingen die niet inzetten op verduurzaming prijzen zichzelf uiteindelijk uit de markt.

Is de rol van de overheid in deze duurzame ontwikkeling uitgespeeld? “De overheid kan een rol spelen door duurzaamheid integraal op te nemen.” Duurzaamheid zou geen politieke kleur mogen hebben. “Nederland is een van de weinige Europese landen waar het thema duurzaamheid gezien wordt als een hobby voor links.”

“Gezamenlijk kunnen we een duurzame samenleving realiseren,” benadrukt Roobeek. Ze voorziet een toekomst van het verlichte bedrijfsleven. “Innovatie is de sleutel. Duurzaamheid is innovatie. En innovatie is duurzaamheid.”

-----

Elke derde dinsdag van de maand is duurzame dinsdag voor DuurzaamBedrijfsleven.nl. Een gelegenheid om de leiders te laten zien die risico durven nemen. Die durven laten zien dat duurzaamheid gaat om innovatie en nieuwe business modellen. In de volgende editie (mei) Anna Pot, senior sustainability manager van vermogensbeheerder APG.

Foto: Joëlle