De overstromingsrisico’s en waterschades nemen toe, maar de mogelijkheden om je tegen alle soorten overstromingen te verzekeren zijn er niet. Daarom is een samenwerking tussen verzekeraars en overheid nodig. “Je moet daar een solidaire oplossing voor vinden.” En die oplossing denkt Karin Bos met het Verbond van Verzekeraars gevonden te hebben. Bos is voorzitter van de klimaatgroep binnen het Verbond.
Zij noemt het een “pool” waarin de overheid en herverzekeraars geld steken, maar ook alle Nederlanders. Een verplichte premie voor iedereen. “Anders zouden de mensen die hoog en droog zitten die verzekering niet nemen. Terwijl je het risico met elkaar moet dragen,” aldus Karin Bos. En dus met één centrale plek, waar mensen terecht kunnen voor afhandeling van schades na een grote overstroming.
De ene dijkdoorbraak is de andere niet
Als de kosten van overstromingen te hoog worden, komt er een moment dat verzekeraars niet meer kunnen betalen. Of het wordt zinloos om een verzekering af te sluiten vanwege de hoge premies. Zover is het nog niet, maar schade voorkomen is altijd beter dan herstellen. Een groot deel van de overstromingen is nu niet verzekerd. Schade door overstromingen van kleine rivieren als de Geul in Limburg is nu bij vrijwel alle verzekeraars te verzekeren, maar overstromingen van grote rivieren zoals de Maas niet. Net als zeedijkdoorbraken. Het is onmogelijk je daartegen te verzekeren terwijl mensen wél snel compensatie nodig hebben als hun huis of bedrijf overstroomt.
"In Limburg zijn we vorig jaar echt door het oog van de naald gekropen, want de Maas stond op springen”, herinnert Bos zich. Dat het goed ging komt volgens haar door overheidsprogramma’s die stevigere dijken opleverden en ruimte maakten voor waterberging bij hoge rivierstanden. “Die investeringen hebben zich echt uitbetaald. Anders waren de gevolgen niet te overzien geweest.”
‘Wateroverlast erger dan brandschade’
Bos: “Wateroverlast is eigenlijk erger dan brandschade.” Als divisievoorzitter Schade & Inkomen bij Achmea hoort zij van experts over de schade als gevolg van wateroverlast. Van kromgetrokken parketvloeren tot toiletten waar het rioolwater uit omhoog komt. “De stank daarvan is niet voor te stellen.” Maar de echte problemen komen vaak pas later aan het licht. Daarin verschilt waterschade van brandschade. “Roet kun je opruimen, maar waterschade is min of meer onzichtbaar.” Als doorweekte muren niet goed drogen, gaan ze schimmelen. Natte balken verrotten. En in het ergste geval verzakt het huis.
Overigens lopen niet alleen huizen in de buurt van rivieren risico. “Laatst hoorde ik iets dat voor mij eyeopener was. Het ging over de Veluwe. Ik dacht dat je daar relatief veilig zit, omdat het hoog ligt. Maar door droogte versteent de bodem. Als je daarna een heftige regenbui krijgt, dan zakt dat water niet weg maar ontstaan er in dat heuvelachtige gebied enorme waterstromen. Bijna zo groot als rivieren. Die rivieren bedreigen vervolgens bepaalde wijken. Alle modellen zeggen dat dit soort risico’s toenemen.”
Vaker wateroverlast
“Ik werk nu een jaar of tien in de schadebranche en ik zie dat we steeds vaker wateroverlast hebben.” Bos maakt zich zorgen over die toename en vindt het tijd voor oplossingen. Enerzijds door bewustwording over de risico’s, anderzijds door het voorkomen van schade. “Uiteindelijk wil je het ook verzekerbaar houden.” Daarmee bedoelt zij dat verzekeringspremies te hoog worden als verzekeraars veel geld moeten uitkeren.
Bos benadrukt dat schadeherstel de laatste stap is in een keten van wateroplossingen. Zo is de temperatuurstijging beperken de eerste en belangrijkste stap. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat onze huizen en omgevingen beschermd zijn tegen overstromingen. “We moeten met elkaar leren omgaan met de gevolgen van dat nieuwe klimaat.”
Bouwen in de polder
Ondertussen bouwen we door op plekken waar de kans op waterschade groot is. Zoals in de uiterwaarden of één van de diepste polders van Nederland: de Zuidplaspolder. Die polder ligt 6 meter onder NAP. Bos houdt dat soort ontwikkelingen goed in de gaten. Over de Zuidplaspolder maakt zij zich nog weinig zorgen, omdat zij het idee heeft dat de mensen daar bewust omgaan met de risico’s. “Daar kijken ze nu heel goed hoe ze moeten bouwen en omgaan met het water.” Hoewel ze daar niet veel later aan toevoegt: “Maar op termijn loop je natuurlijk het risico dat het bouwen in polders niet meer verzekerbaar is. Kun je de schade nog vergoeden als je weet dat het elk jaar volloopt?”
Bos vraagt zich hardop af wie het eerste consequenties verbindt aan jaarlijks overstromende huizen: de banken, verzekeraars of toekomstige bewoners. “Het begint denk ik met financierbaarheid. Welke bank wil daar nog een hypotheek op verschaffen? Hoewel eigenlijk de eerste vraag moet zijn of je er wel wil wonen als je elk jaar last hebt van wateroverlast.”
Lees ook: Achmea waarschuwt voor verzekerbaarheid van huizen in uiterwaarden
Bewustwording
Voor Bos draait alles om bewustwording. Als verzekeraar wil Achmea mensen bewustmaken van de waterrisico’s en hun tips geven om schade te voorkomen. Dat kan bijvoorbeeld door drempels te verhogen, terugslagkleppen in het toilet te installeren, groene daken aan te leggen, tegels uit de tuin te wippen en de regenpijp aan te sluiten op een regenton in plaats van het riool. Ook hoopt ze dat burgers het gesprek aangaan met gemeenten als de afwatering niet goed is en de riolering slecht. Sinds 1 januari zijn gemeenten verplicht om stresstesten uit te voeren. Die laten zien op welke plekken water ophoopt. Vervolgens moeten gemeenten daar actie op ondernemen.
Bos verwacht niet dat Achmea minder schade vergoedt als mensen waterschade oplopen die ze hadden kunnen voorkomen met een verhoogde drempel of groene tuin. “Maar ik kan me wel voorstellen dat we dan met een klant in gesprek gaan om te kijken hoe we kunnen voorkomen dat het nog een keer gebeurt.”
Na brandschade plaatste Achmea al rookmelders, nog voordat dit verplicht werd. Bos verwacht dat huizen die zijn getroffen door waterschade uiteindelijk ook met preventieve hulpmiddelen als hoge drempels en terugslagkleppen worden hersteld. “En wat ik al zei: water is zoveel erger dan brand. Dus ik denk dat consumenten het ook heel fijn vinden om te voorkomen dat ze daar nog een keer last van krijgen.”
Dit artikel maakt onderdeel uit van de serie Het wassende water en verscheen voor het eerst op 17 juni 2022. Dit is een update n.a.v. recente ontwikkelingen.
Lees ook de eerdere delen:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in