Nog eens 10 duurzame innovaties uit Nederland

De claim is fors: “Nederland loopt achter op het gebied van ‘groene’ innovaties” volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Maar Nederland wordt ook bestempeld als een innovatief land en staat regelmatig bovenaan in innovatieranglijsten volgens de Europese Commissie.

Het maakt niet zoveel uit wie gelijk heeft. In Nederland gebeurt écht wel wat op het gebied van duurzaamheid en cleantech. Dat bewijst dit overzicht van de 10 meest belovende, duurzame innovaties uit het Nederlandse bedrijfsleven.

In de lijst veel innovaties van start-ups maar ook van grote bedrijven. En dan gaat het niet alleen om technische oplossingen. De techniek voor een duurzame samenleving bestaat immers in essentie al. Het gaat nu om het vernieuwen van verdienmodellen en financieringsconstructies.

Meer lezen over de duurzame innovaties van 2018 uit Nederland? Lees dan:

• Dit zijn de 5 veelbelovendste groene start-ups van Nederland
• 5 Nederlandse scale-ups brengen innovatie naar de wereldmarkt

1. Green Motion Technologies

Probleem?
In (bijna) elk elektrisch apparaat zitten tandwielen. Dat zijn miljarden tandwielen wereldwijd. Ze zijn echter niet optimaal efficiënt. Er gaat energie verloren in de vorm van lawaai en hitte. Dat gaat ook ten koste van de efficiëntie en levensduur van de machine.

Oplossing?
Green Motion Technologies heeft een innovatieve en duurzame manier ontwikkeld om het ontwerp van tandwielen te optimaliseren. Het bedrijf verbetert de manier waarop tandwielen in elkaar grijpen.  In totaal zijn er maar liefst 64 aspecten waarop GMT tandwielen optimaliseert.

Resultaat?
De verbeterde tandwielen van de start-up uit Delft ondervinden 25 procent minder stress, produceren 25 procent minder hitte, en hebben een verdubbelde levensduur. Green Motion Technologies werd de winnaar van de Accenture Innovation Awards 2013.

2. Eternal Sun

Probleem?
De opmars van de zonne-energie industrie is vrijwel niemand ontgaan. In één van de snelst groeiende industrieën waar kwaliteit en prestaties doorslaggevende concurrentiefactoren zijn, is de vraag naar gedegen testtechnieken groot. Het bepalen van het rendement  is één van de belangrijkste aspecten bij het testen van zonnepanelen. Dit moet onder standaard test condities (STC) plaatsvinden, zodat zonnepanelen onder andere makkelijk met elkaar zijn te vergelijken.

Oplossing?
Eternal Sun levert high-tech zonnesimulatiesystemen voor het testen van zonnepanelen. Zo maakt Eternal Sun het mogelijk om op een efficiënte manier het rendement van een zonnepaneel te bepalen, ongeacht het type technologie en de omvang van het paneel. De Delftse spin-off  wil hiermee bijdragen aan de ontwikkeling en groei van zonne-energie als duurzame energiebron.

Resultaat?
De in 2011 opgerichte start-up Eternal Sun heeft in november 2013 de Cleantech Open Global Ideas Award gewonnen. Deze prestigieuze prijs werd uitgereikt in de beruchte broedplaats van innovatie: Silicon Valley, in de Amerikaanse staat Californië. Aan deze competitie deden maar liefst 700 bedrijven mee. 

3. Ampyx Power

Probleem?
Windmolens vragen om een enorme logistieke inspanning om ze zowel op zee als op land te plaatsen. Mensen willen ze niet in hun achtertuin en er zijn veel materialen nodig voor de bouw. Maar windenergie blijft aanlokkelijk.

Oplossing?
Ampyx Power ontwikkelt een nieuwe techniek waarmee een zweefvliegtuig op grote hoogte duurzame energie opwekt. Het vliegtuigje genaamd PowerPlane vliegt tussen de 300 en 600 meter. Hier waait de wind harder en constanter dan op de 80 á 120 meter hoogte waar huidige windmolens hun energie onttrekken.  Het op en neer bewegende zweefvliegtuigje zit met een kabel vast aan een generator die zo wordt aangedreven door het vliegtuigje.

Resultaat?
Volgens Ampyx Power vervangt de PowerPlane 120.000 kilo aan benodigde materialen voor een windmolen met een vliegtuigje van 400 kilo. Het bedrijf heeft haar PowerPlane-prototypes onder andere weten te financieren met een crowdfundingsactie via OnePlanetCrowd en haalde daarbij € 500.000 op. Met haar technologie werd Ampyx Power tweede in de Postcodeloterij Green Challenge en won het € 100.000.

4. O-foil

Probleem?
Binnenvaartschepen zijn al een stuk zuiniger dan auto’s, maar toch verbruikt een gemiddeld schip met een schroef ongeveer 200.000 tot 400.000 liter diesel per jaar. De Nederlandse vloot van 7.000 binnenvaartschepen verbruikt ongeveer 2,1 miljard liter aan diesel per jaar. Naast het brandstofverbruik is er ook verbetering te boeken op het gebied van luchtemissies zoals zwavel (SO2), stikstof (NOx) en fijnstof (PM10)

Oplossing?
O-foil heeft voor binnenvaartschepen een nieuw voorstuwmechanisme ontwikkeld dat de normale schroef vervangt. Het mechanisme is gebaseerd op de op- en neergaande beweging van dolfijnen. De oscillerende ofwel “flappende vleugel” creëert een liftkracht door de vleugel onder een hoek te brengen met de inkomende stroming van het water. Door deze techniek toe te passen kunnen schepen brandstof besparen en stoten zij minder luchtemissies uit.

Resultaat?
In 2012 heeft O-foil het eerste schip uitgerust met haar technologie, de MS Triade. Uit metingen blijkt dat een brandstofbesparing van 50 procent mogelijk is. De uitstoot van andere stoffen zoals NOx en PM10 kan zelfs met meer dan 75 procent afnemen.

Voor deze biomimicry – een op de natuur geïnspireerde – innovatie ontving O-foil € 100.000 als runner-up bij de Green Challenge 2013 van de Postcodeloterij. En in het hol van de leeuw won de onderneming de VNSI Wim Timmersprijs tijdens het Maritime Awards Gala in 2012.

5. Eurotron

Probleem?
De standaard (kristallijnne) zonnepanelen waarvan het gros in China geproduceerd wordt hebben contactpunten aan de voorkant van het paneel. Hierdoor is het productieproces lastig te optimaliseren. Daarnaast zit het rendement van dit type zonnepanelen vrijwel aan het einde van zijn rek.

Oplossing?
De Nederlandse zonnepanelenfabrikant Eurotron heeft met onderzoekscentrum ECN een hightech-productlijn ontwikkeld voor ‘backside’ zonnepanelen. Oftewel, de contactpunten zitten aan de achterkant. Het productieproces van dit type zonnepaneel is geoptimaliseerd op maximale efficiëntie en daarnaast hebben de zonnepanelen ook een verbeterd rendement.

Resultaat?
Backside zonnepanelen kunnen dankzij Eurotron straks in rap tempo kan geproduceerd worden, maar liefst twee keer sneller dan huidige technieken traditionele zonnepanelen dat kunnen. Investeerders uit Qatar zijn erg geïnteresseerd in de productielijn van de firma uit Bleskensgraaf en hebben een miljoenencontract getekend met ECN voor de machines van Eurotron.

6. Philips

Probleem?
Verlichting is vaak een grote hap uit de energierekening. Het toepassen van energiezuinige LED-verlichting is dan een optie. Alleen, het vervangen van de huidige verlichting met LED-verlichting is een investering waar organisaties doorgaans geen budget voor hebben.

Oplossing?
Het ‘leasen’ van licht is een innovatief en duurzaam verlichtingsconcept. Bij het nieuwe dienstverleningsconcept ‘Pay per lux’ van Philips koopt de gebruiker geen lampen meer, maar betaalt alleen voor het daadwerkelijke gebruik. Philips blijft eigenaar van de producten en neemt na afloop van de contractperiode de verlichtingsproducten weer terug in het productieproces en hergebruikt de grondstoffen. Zo vermindert de multinational onnodig afval en optimaliseert het haar recycling activiteiten. Voor organisaties is het een financiële innovatie die het mogelijk maakt om duurzame LED-verlichting te gebruiken zonder enorme investering.

Resultaat?
Het ‘Pay per lux’ principe is toegepast in 25 garages van het openbaarvervoerbedrijf in Washington, Amerika. Tijdens het project verving Philips zo’n 13.000 lampen. Het elektriciteitsverbruik van de parkeergarages moet hierdoor met 68 procent afnemen. In het kantoor van het Nederlandse architectenbureau RAU wordt door het toepassen van LED-verlichting ongeveer 70 procent aan energie voor verlichting bespaard.

7. EcoChain Technologies

Probleem?
Een levenscyclusanalyse (LCA) is cruciaal om als bedrijf je productieketen goed onder de loep te nemen. Een LCA geeft inzicht op de milieu-impact van product of dienst van de wieg tot graf. Maar het opstellen van één LCA kost al snel € 20.000 en maanden werk. Onmogelijk voor bedrijven die honderden of zelfs duizenden producten hebben.

Oplossing ?
EcoChain heeft een rekentool ontwikkeld waarmee zij snel LCA’s van meerdere producten tegelijkertijd maakt. Ingaande stromen zoals grondstoffen, energie en halffabricaten en uitgaande stromen zoals eindproducten, reststoffen, en CO2 worden per bedrijf geanalyseerd. De aanpak van de jonge Amsterdamse onderneming maakt het mogelijk om voor afzonderlijke producten tegelijkertijd, eenvoudig en voordelig een LCA te maken.

Resultaat?
Bij één firma heeft EcoChain een ijzingwekkende 4.000 producten in een luttele twee maanden onderzocht. De exercitie onthulde dat € 3 mln aan proceskosten vermeden kon worden. EcoChain maakt duurzaam ketenbeheer mogelijk en was onder andere daarom genomineerd voor de Accenture Innovation Awards 2013.

8. De Windcentrale

Probleem?
Zelf duurzame energie opwekken via bijvoorbeeld zonnepanelen is niet altijd mogelijk. Het dak blijkt ongeschikt te zijn of je woont in een huur huis. Daarnaast is de initiële investering soms simpelweg te groot of zijn mensen bang voor veel gedoe voor, tijdens en na de installatie.

Oplossing?
De Windcentrale ontwikkelde een online participatiemodel voor de aankoop van een windmolen. Een windmolen werd hiervoor in duizenden stukjes ‘geknipt’ Elk deel werd als ‘winddeel’ verkocht. De Windcentrale maakt het zo mogelijk dat mensen zelf windstroom opwekken zonder dat zij een molen in de tuin hebben staan.

Resultaat?
De Windcentrale vestigde in september 2013 een record door in enkele uren € 1,3 mln op te halen via crowdfunding. Zo hebben nu ruim 6.900 Nederlanders een aandeel in een windmolen om daarmee op afstand zelf stroom op te wekken. Voor zijn innovatieve financieringsmodel heeft de Windcentrale de WNF Cleantech Star Award gekregen.

9. NPSP Composieten

Probleem?
Voor de meeste constructies zijn staal, aluminium en beton niet weg te denken. Deze materialen zijn sterk, bewerkelijk en in ruime mate voor handen. Maar ze hebben een enorme ecologische voetafdruk. Zo hebben staal en aluminium een ‘global warming potential’ – een maatstaf voor de milieu-impact van bouwmaterialen – van respectievelijk 17.840 en 29.975. Om dit in perspectief te zetten, hout en beton scoren 64 en 156. Beton lijkt daarmee relatief milieuvriendelijk, maar hierin wordt vaak weer staal verwerkt voor de bewapening.

Oplossing?
Biocomposieten. Deze vezelversterkte kunststoffen worden gemaakt door NPSP Composieten uit Haarlem. De biocomposiet Nabasco, wat een afkorting is van ‘Nature Based Composites’, wordt vervaardigd uit natuurlijke vezelgrondstoffen uit, vlas, jute, kokos en hennep. Biocomposieten zijn ijzersterk en kent een legio aan mogelijke toepassingen.

Resultaat?
Een recent projecten dat de kracht van biocomposieten demonstreert is een elektrische scooter waarbij het frame en de kappen volledig bestaan uit het biocomposiet van hennep en vlasvezel. Ook heeft NPSP, in samenwerking met atelier PRO, de gevelbekleding ontwikkeld geproduceerd voor het nieuwe regiokantoor van Enexis in Zwolle, dat op 5 juni geopend werd. En vergeet niet de 430 vierkante meter grote luifel die op 13 december bovenop het provinciehuis van Noord Holland in Haarlem werd gehesen.

10. The Dutch Weedburger

Probleem?
We maken ons druk over de uitstoot van CO2 van onze industrieën en auto’s. Maar de methaanuitstoot van de wereldwijde veestapel vergeten we al gauw. Methaan is een veel krachtiger broeikasgas dan CO2 en zorgt voor 15 procent van het broeikaseffect.

Oplossing?
The Dutch Weedburger: een burger met als hoofdingrediënten zeewier en algen. De burger vervangt dierlijke eiwitbronnen met plantaardige zoals zeewier en algen. De burger is duurzaam, omdat er voor de productie van de plantaardige eiwitten geen zoetwater of extra landbouwgrond nodig is.

De vegetarische burger is een creatieve oplossing die bijdraagt aan vermindering van de inefficiënte en vervuilende vleesproductie. En draagt ook bij aan de acceptatie van vegetarisch voedsel bij een breder publiek.

Resultaat?
De burger van zeewier is een groot succes. Familiebedrijf Burgerz uit Den Haag maakt hem, onder andere het Stedelijk Museum en Café Restaurant Noorderlicht in Amsterdam serveren hem.