“Dit is de enige zoutbatterij op de beurs. Er is zoveel belangstelling voor dat mijn keel zeer doet. Zo vaak moet ik erover vertellen”, zegt Parsa Tashacori van de Hanzestrohm-groep, waar Fortona onder valt. Drie dagen lang was het een enorme drukte bij de kraam en als klap op de vuurpijl werd de zoutbatterij uitgeroepen tot winnaar van de Smart Storage Innovation Award. Op de grootste vakbeurs voor zonne-energie gaat de meeste belangstelling dit jaar niet alleen uit naar zonnepanelen en aanverwante apparatuur, maar ook naar energieopslag. En dan vooral naar nieuwe soorten van opslag die de traditionele lithium-ion batterijen kunnen vervangen.
Duurzaam alternatief
Die batterijen zijn niet duurzaam, onveilig en milieuvervuilend. De mijnbouw van lithium vergiftigt de omgeving en vindt plaats onder slechte arbeidsomstandigheden, vaak in landen met corrupte regimes. Bovendien vliegen lithium-ion batterijen nog wel eens in brand en zijn ze in elektrische auto’s moeilijk te blussen. “Die wil je niet in je huis of op de zaak hebben. Bovendien is er voor andere batterijen vaak schaarste aan grondstoffen en materialen”, zegt Tashacori.
De zoutbatterij of SMC batterij (Sodium Metaal Chloride) is dan een duurzaam, veilig en betrouwbaar alternatief. Hij is de afgelopen jaren doorontwikkeld door de Zwitserse fabrikant FZSoNick. Hij bestaat voor 32 procent uit keukenzout, voor 22 procent uit nikkel, voor 22 procent uit ijzer en voor 20 procent uit keramiek. Relatief goedkope, ongevaarlijk stoffen die gemakkelijk recyclebaar zijn en waarvan er genoeg voorraad beschikbaar is in de wereld, al worden voor nikkel oerwouden gekapt in Indonesië. Hij wordt ook wel Sodium Nikkel (SoNick) of ZEBRA batterij genoemd.
Verwarmen voor energieopslag
Hoe energieopslag in zout werkt? Door bèta-aluminium als een snelle geleider toe te voegen aan het zout wordt het mengsel van nikkel en zout vloeibaar bij 150 graden Celsius. Bij een temperatuur van ongeveer 250 graden kan de batterij-cel waarin dat gebeurt voor energieopslag worden gebruikt. Nikkel vormt de positieve elektrode en het verwarmde zout de negatieve elektrode. De batterij moet dus wel eerst opgewarmd worden voor gebruik, maar dat doet hij zelf via een intern en energiezuinig besturingssysteem.
In tegenstelling tot lood- en lithiumbatterijen kan de zoutbatterij niet verbranden of ontploffen, omdat er geen brandbaar materiaal in zit. Het rendement is net zo groot als van lithium-ion batterijen, maar de zoutbatterij is lichter. De batterij kan 4.500 cycli aan en kan gewoon uitgezet worden in de wintermaanden, bijvoorbeeld als er weinig zonnestroom is. Wind- of zonne-energie kan er zolang in opgeslagen worden als nodig. Een ander voordeel is dat hij modulair en schaalbaar is, van 3,6 tot 10 kilowattuur aan stroom kan opslaan, en meer als nodig.
Geen aansluiting op net
De batterij werd eind vorig jaar gelanceerd en is sinds dit jaar op de markt verkrijgbaar. Fortona mikt vooral op mkb-bedrijven en woningcorporaties. De batterij is een oplossing voor bedrijven of woonwijken die geen zwaardere aansluiting op het net kunnen krijgen en daarom zelf hun wind- of zonne-energie willen opslaan. “We krijgen heel veel aanvragen, zegt Tashacori. “Als over een paar jaar de salderingsregeling wordt afgebouwd, wordt het ook aantrekkelijk voor huiseigenaren met zonnepanelen.” Die verdienen nu meer met het terugleveren van zonnestroom aan het net, wat van hun energierekening wordt afgetrokken, maar na 2030 niet meer. Dan worden batterijen weer aantrekkelijk.
Andere zoutbatterijen
Fortona en FZSoNick zijn niet de enige bedrijven die zoutbatterijen hebben ontwikkeld. Binnen de Topsector Energie wordt ook de zeezoutbatterij van Dr Ten ondersteund en gesubsidieerd. Deze batterij is in 2007 al ontwikkeld door uitvinder Dr. Marnix ten Kortenaar voor de opslag van wind- zonne-energie. Het resultaat van dit project was een schone, goedkope demonstratiebatterij van maximaal 24 kilowattuur die kan worden ontladen op het net of op een elektrische auto. De batterij kan worden geladen met zonnepanelen, ook door huiseigenaren.
Miljoenen huizen verwarmen
Een andere zoutbatterij is ontwikkeld door Olaf Adan, hoogleraar bij TU Eindhoven en wetenschapper bij TNO. Die is vooral bedoeld om huizen te verwarmen, zodat die van het gas af kunnen. Het principe is simpel: door waterdamp toe te voegen aan zoutkristallen, worden die groter en komt er warmte vrij. Om het systeem vervolgens weer op te laden, worden die zoutkristallen van het water gescheiden en krijgen ze hun oorspronkelijke formaat terug.
De warmtebatterij is zowel met warmte als met elektriciteit te laden, dus met restwarmte of zonnepanelen. Omdat er geen energie verloren gaat, is de batterij veel duurzamer dan bijvoorbeeld een elektrische thuisbatterij. De technologie kan miljoenen huizen verwarmen. Om de batterij op de markt te brengen is spin-off Cellcius opgericht, die binnen het Eurostars-project is gewaardeerd als beste van Europa in 2022. In Eindhoven gaat Cellcius in een aantal woningen een prototype plaatsen. Daarnaast ook in enkele woningen in Zuid-Frankrijk en Polen. Dat wordt deels betaald door de Europese Commissie.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
