Zó verwerkt KPN 28x meer data met de helft minder energie

‘De keten in kaart brengen’. Het is een veelgehoorde uitspraak in duurzaamheidsland, ook bij KPN. En dat is een flinke klus, weten Jeroen Cox, directeur energie en milieu bij KPN en Jikke Op de Weegh, hoofd maatschappelijk verantwoord ondernemen bij het telecombedrijf. “We zijn een grote organisatie, met daarachter nog een veel grotere waardeketen van leveranciers en klanten. Daarmee is de impact die wij als verbinder kunnen maken heel groot.”

Het energieverbruik van KPN zit met name in glasvezel-, kopernetwerken en mobiele 5G-installaties. Dit netwerk kent meer dan 22.000 objecten, variërend van grote centrales tot kleine straatkasten en mobiele antennes. Het verbruik van het netwerk, kantoren, winkels en wagenpark is samen goed voor 25 procent van de totale emissies van KPN (scope 1 en 2).
Het grootste verbruik gebeurt verderop in de keten, in scope 3, bij klanten en leveranciers. Cox: “Het gaat om alles wat we kopen, van materialen en diensten tot cloudoplossingen. We zijn op dit moment al deze data bij ketenpartners in kaart aan het brengen. Daarbij kijken we zowel naar de overall ambitie van leveranciers als specifieke impact van producten of diensten die worden geleverd.”

Matchen vraag en aanbod

Tegelijkertijd wil KPN zijn eigen energiehuishouding op orde hebben. Dit betekent zoveel mogelijk energie onttrekken uit hernieuwbare bronnen. De energievoorziening is op elkaar afgestemd, gebruikmakend van zon aanvullend op het energieprofiel van wind. Samen met Eneco bekijkt KPN wat de beste keuzes en opties zijn. “Daarmee zorgen we ervoor dat het aanbod van hernieuwbare energie zoveel mogelijk matcht met de vraag naar energie”, zegt Op de Weegh “Door slimmer om te gaan met energie stijgt het verbruik van duurzame energie aanzienlijk en zijn de kosten voorspelbaar. De betaalbaarheid, duurzaamheid en beschikbaarheid van energie gaan daarbij hand in hand”.

In de afgelopen tien jaar is KPN erin geslaagd zijn energieverbruik te halveren, terwijl in dezelfde periode het data verbruik achtentwintig keer toenam. "Dat komt grotendeels door het vernieuwen van ons netwerk met meer energiezuinige apparatuur en de overgang van het oude kopernetwerk naar sneller, stabieler en energiezuiniger glasvezel", zegt Op de Weegh.

Internet ’s nachts uit

KPN probeert ook op andere manieren zijn energiehuishouding te optimaliseren. Bijvoorbeeld door een deel van het mobiele netwerk ’s nachts op een slaapstand te zetten zodat het energieverbruik daalt. En in de nabije toekomst kan de telecomprovider rekenen op nog meer groene stroom dankzij een langetermijncontract met windpark Hollandse Kust West van Eneco dat in 2027 open gaat. Ruim 50 procent van het totale stroomverbruik van KPN komt straks van dit park. En vanaf volgend jaar krijgt KPN een additionele 10 procent van zonnepark Kabeljauwbeek. Deze stroom van beide parken neemt KPN ‘as nominated’ af via een power purchase agreement (PPA). Dit betekent dat Eneco een dag vooruit specifieert hoeveel energie er wordt geproduceerd. Dit geeft KPN meer voorspelbaarheid over hoeveel energie ze de volgende dag zullen ontvangen.

Circulaire economie

“Om onze netto-nul ambitie in 2040 te realiseren, is de materialentransitie net zo belangrijk als de energietransitie”, zegt Cox. “In eerste instantie lag onze focus in het circulaire programma op de uitstroom van materialen via hergebruik en recycling. Daarmee zitten we nu op 87 procent. De tweede fase richt zich meer op het ontwerp van klantapparatuur. We zitten niet in de maakindustrie, dus hebben we op ontwerpkennis opgehaald bij fabrikanten en recyclers. Veel consumentenelektronica bevat tegenwoordig gerecycled plastic. De materialen van onze KPN-modems kunnen we grotendeels hergebruiken. Door als sector onze krachten te bundelen in de telecomsector gaan we versnellen op duurzaamheidseisen. We gebruiken veelal dezelfde leveranciers, en als meerdere telecomproviders materiaalinformatie opvragen, kunnen we als sector de circulaire transitie versnellen."

Transparantie

Deze samenwerking met leveranciers leidt ook tot nieuwe uitdagingen, vult Op de Weegh aan. "We willen dat leveranciers transparant zijn over welke materialen ze gebruiken. Maar soms aarzelen ze om die data te delen, omdat ze vrezen dat het concurrentiegevoelig is.” Daarnaast is de aangeleverde informatie soms moeilijk te controleren en te vergelijken omdat standaarden nog ontbreken. Dat kan een dilemma zijn. "In theorie kan een ketenpartner een te rooskleurig beeld schetsen en daardoor een streepje voor krijgen ten opzichte van een andere partij met een hogere milieu-impact."

Uitdagingen

Het zijn uitdagingen die je pas ervaart als ze op je pad komen, legt Op de Weegh uit. "Toen jaren geleden de gesprekken over eigen wind en zonne-energie begonnen binnen KPN, stond hernieuwbare energie nog veel minder op de agenda. Dan kreeg ik bijvoorbeeld terug: ‘energie is niet onze core business’. Totdat je het niet meer hebt. Ik zag dat juist als een mooie uitdaging, want zonder energie draait ons netwerk niet. Vanuit het geloof in de transitie heb ik vele wegen bewandeld. Als het niet linksom kan, dan maar rechtsom.”

Cox herinnert zich dat de overstap van reguliere energie-inkoopcontracten naar de nieuwe langetermijncontracten met Eneco ook een complexe ontwikkeling was waar het bedrijf goed in meegenomen moest worden. “Dat vraagt ook om het innemen van een strategisch standpunt. De situatie in de wereld, waaronder de verschillende oorlogen, hebben ervoor gezorgd dat we in een zeer volatiele energiemarkt zitten. Met deze PPA’s kunnen we laten zien dat we op lange termijn een bijdrage leveren aan een stabieler energieaanbod en meer voorspelbare energiekosten.”

Net zero in 2040

Uiteindelijk wil KPN in 2040 volledig net zero zijn. Op de Weegh: “We hebben al een hele reis gemaakt, maar we staan nog aan het begin. Scope 1 en 2 hebben we goed in beeld en daar zijn we druk bezig met de mogelijke oplossingen. Dat is wel het ‘makkelijkste’ verhaal. Scope 3 wordt een stuk ingewikkelder. Dat in kaart brengen, vraagt echt om een cultuuromslag, zowel binnen ons bedrijf als daarbuiten. We gaan in dat opzicht vijftien interessante jaren tegemoet. Het begint met inzichten. Die leiden tot bewustwording en uiteindelijk tot verandering.”

“Die verandering begint voor mij bij de samenwerking met onze leveranciers”, vult Cox aan. “We moeten hen aanmoedigen samen met ons te werken aan duurzame oplossingen. Hoe zorgen we ervoor dat apparatuur langer meegaat, repareerbaar is, en bijvoorbeeld softwarematig kan worden geüpgraded in plaats van vervangen?"

Grote rol in energietransitie

Tot slot ziet KPN ook een rol voor zichzelf weggelegd in de energietransitie in Nederland. “Uiteindelijk is de energietransitie ook een digitale transitie, digitalisering is een van de belangrijkste versnellers voor duurzaamheid”, zegt Op de Weegh. “Vraag en aanbod moeten op elkaar worden afgestemd, en dat kan alleen als alles verbonden is. Wij voelen dat wij daar samen met Eneco een rol in kunnen spelen. Data en connectiviteit zijn ons bestaansrecht. Zonder onze glasvezel, 5G-netwerken en data uitwisseling geen energietransitie.”