Windpark Krammer bestaat uit 34 windturbines, met een gezamenlijk capaciteit van 102 megawatt. Hiermee gaat het windpark jaarlijks 365 gigawattuur aan groene stroom leveren, wanneer het in maart 2019 volledig in gebruik genomen wordt.
Dat betekent echter niet dat Windpark Krammer tot die tijd geen duurzame stroom levert. In tegendeel, zegt Tijmen Keesmaat, onderdeel van de tweekoppige directie van Windpark Krammer: “De eerste zestien windmolens staan al. Elke windmolen die er nu bij komt, wordt aangesloten op het net en gaat meteen draaien. We zijn eigenlijk al van start gegaan.”
"Het idee voor een windpark bij de Krammersluizen was er in 2000 al"
Goede locatie voor windmolens
Keesmaat legt uit hoe het windpark tot stand kwam: “Het idee voor een windpark bij de Krammersluizen was er in 2000 al, omdat het eigenlijk een hele logische locatie is. Het is al man-made landschap en het waait er hard.”
Toch duurde het bijna tien jaar voordat het idee, uit de koker van energiecoöperaties Zeeuwind en Deltawind, daadwerkelijk van de grond kwam. Keesmaat: “Het gaat om een vrij afgelegen gebied, dat toen nog geen netaansluiting had. Het was nog niet rendabel om die aansluiting aan te leggen, omdat windturbines in die tijd nog relatief klein waren.”
“Belangrijker nog, de locatie is een primaire waterkering onder beheer van Rijkswaterstaat”, vervolgt hij. “Wat betreft het aanleggen van windparken in dergelijke gebieden had Rijkswaterstaat een duidelijk beleid: ‘Nee’.”
Grotere windmolens
Over de jaren heen nam de omvang en capaciteit van windmolens echter toe en werden de Krammersluizen een steeds interessantere locatie. Ook het beleid van Rijkswaterstaat veranderde: de ‘nee’ werd een ‘nee, tenzij…’.
Na de uitvoering van een pilot, waarin onderzocht werd of de bouw van een windpark op een primaire waterkering mogelijk is, werd dan ook een vergunning verleend. “Een groot compliment aan de Rijkswaterstaat”, zegt Keesmaat. “Het bouwen van een windpark ligt ver buiten hun comfortzone. Ik heb er veel waardering voor dat ze toch op zoek zijn gegaan naar een manier waarop het mogelijk gemaakt kon worden.”
Oog voor de natuur
Na het verkrijgen van de vergunning stond de volgende uitdaging echter al op de rol: draagvlak creëren, zowel bij omwonenden als natuurorganisaties. “We hebben stevige gesprekken moeten voeren”, vertelt Keesmaat. “Er komen drie grote wateren samen bij de Krammersluizen. Die dynamiek zorgt ervoor dat er veel bijzonder vogels in het gebied wonen, zoals zeearenden en lepelaars.”
Er werden verschillende maatregelen getroffen, zodat het windpark zo min mogelijk impact heeft op het omliggende natuurgebied. Er werd zelfs een Nederlandse primeur geïntroduceerd op het windpark. Acht cameradetectiesystemen gaan de grotere vogels in de omgeving in de gaten houden. “Wanneer een zeearend aan komt vliegen en in een gevaarlijke situatie terecht dreigt te komen, worden de turbines automatisch stil gezet”, legt Keesmaat uit.
"Het gaat om logische zaken: wees eerlijk en zorg ervoor dat bewoners echte inspraak krijgen"
Omwonenden betrekken
Hoewel Windpark Krammer uit de koker van twee grote energiecoöperaties komt (gezamenlijk 5.000 leden), en dus van nature al een burgerinitiatief is, had het creëren van draagvlak bij de omwonenden nog wel wat voeten in de aarde. Keesmaat: “We hebben ons best gedaan om omwonenden zoveel mogelijk bij het project te betrekken en financieel te laten profiteren. In een straal van 2,5 kilometer krijgen omwonenden bijvoorbeeld een tegemoetkoming in de stroomkosten.”
“Maar het blijft lastig”, vervolgt Keesmaat. “Nu de eerste windmolens eenmaal staan, zijn er toch altijd mensen die het zich anders hadden voorgesteld, hoeveel voorlichting er ook is gegeven.” Dat is onvermijdelijk, stelt hij. Tegelijkertijd kunnen veel problemen ondervangen kunnen worden, door de bewoners zo vroeg mogelijk bij het proces te betrekken. “Het gaat om logische zaken: wees eerlijk, zorg ervoor dat bewoners echte inspraak krijgen en dat het windpark eigendom wordt van de omgeving. Dat helpt enorm.”
Windparken op land leiden wel vaker tot weerstand, met horizonvervuiling en geluidsoverlast als belangrijkste redenen. In het geval van Windpark Krammer leidde deze weerstand echter tot een extra stukje verduurzaming in de regio. Inwoners van het dorp Anna Jacobapolder weigerden de financiële tegemoetkoming, met de vraag of dit niet vervangen kon worden met de eenmalige levering van zonnepanelen. “Daar hebben we een aparte stichting voor opgericht”, vertelt Keesmaat. “Die heeft 186 huishoudens voorzien van zonnepanelen, die nu nul-op-de-meter zijn.”
Crowdfunding
Een andere belangrijke pijler in het creëren van draagvlak voor Windpark Krammer gaat 3 april van start. Dan gaat een crowdfunding-campagne van maar liefst € 10 mln van start op DuurzaamInvesteren.nl. Iedereen kan financieel participeren, maar bij een eventuele overschrijding van het maximale bedrag krijgen omwonenden voorrang.
Enrique Aparicio Torres, CEO van DuurzaamInvesteren, ziet Windpark Krammer als een mijlpaal, in verschillende opzichten: “We zijn trots om betrokken te zijn bij Windpark Krammer: niet alleen het grootste burgerinitiatief van Nederland, maar ook een mijlpaal in de energiesector. Het windpark laat zien dat een ideële doelstelling (burgerparticipatie) goed samen gaat met ‘harde’, zakelijke voorwaarden (projectfinanciering).”
“Bij projecten van deze omvang zijn veel partijen betrokken”, vervolgt hij. “Twee energiecoöperaties, vier banken, advocatenkantoren, accountants, de AFM, DuurzaamInvesteren. Het is heel knap hoe het team van Krammer al deze partijen bij elkaar heeft gebracht. Dit is een mooie blauwdruk voor de inrichting van grootschalige burgerparticipatie bij andere windparken in Nederland.”
Foto: J.J. de Wit
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
