Wereldwijde CO2 emissies moeten voor 2025 dalen

Nog 30 maanden hebben we de tijd. Dan is het 2025 en zullen alle broeikasgasemissies moeten gaan dalen. Ondanks de vele ambities van overheden en bedrijven lijkt dat een bijna onmogelijke opgave. Want de CO2 uitstoot blijft stijgen. De afgelopen tien jaar meer dan ooit tevoren.

IPCC rapport

Tijdens een debatavond georganiseerd door De Dépendance, in Blue City in Rotterdam windt professor en hoofdauteur van het meest recente IPCC rapport Heleen de Coninck er geen doekjes om. “We zijn niet op de goede weg”, houdt ze het publiek op kalme toon voor. “Er is veel meer actie nodig.”

Haar boodschap is niet nieuw. Al sinds het uitkomen van het eerste rapport in 1990 zegt het IPCC hetzelfde: een mooie toekomst is mogelijk maar dan moeten we snel actie ondernemen. Ook nu weer trekken de 278 auteurs die meeschreven aan het IPCC rapport deze conclusie, gebaseerd op 18000 wetenschappelijke artikelen die hierover gepubliceerd zijn.

Olie- en gasreserves

“1992 was het beste jaar om te starten met maatregelen om van fossiele brandstoffen af te komen”, zegt Joyeeta Gupta. Zij is professor of environment and development in the global south aan de universiteit van Amsterdam en hoofdauteur van het IPCC rapport in 2007 waar de organisatie de nobelprijs voor de vrede voor ontving. “De muur was net gevallen, er was geld over om in andere zaken dan oorlog te investeren. En in die tijd was Nederland leidend op het onderwerp klimaatverandering. Maar in plaats daarvan besloten we de olie- en gasreserves zo lang mogelijk te gebruiken.”

“In plaats daarvan hebben we gefeest”, vult Derk Loorbach aan. Als hoogleraar sociaal-economische transities aan de Erasmus Universiteit en directeur van het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) verdiept hij zich in de werking van transities. “In de jaren ‘70 wisten we uit de wetenschap al dat het klimaat veranderde. Maar er was geen consensus. Die is er nu wel maar dat is 40 jaar te laat.”

Duurzame Messias

Dat mag zo zijn, maar treuren over gemiste kansen heeft weinig zin, vindt De Coninck. “Je kan het verleden niet meer veranderen. Maar de toekomst wel.” Over hoe we dat het beste kunnen doen lopen de meningen uiteen. Waar de een pleit voor een duurzame Messias die het lonkende perspectief predikt van een duurzamer, gezondere en eerlijker wereld, vindt de ander dat we vooral zelf het heft in handen moeten nemen. In de zaal zitten studenten, activisten van extinction rebelion, politici van Groen Links en SP, docenten, wetenschappers en onderzoekers.

Dat het noodzakelijk is dat we van onze fossiele verslaving afkomen en meer investeren in duurzame technieken staat als een paal boven water. Maar de praktijk is weerbarstig. Want ondanks de oproep van het gezaghebbende International Energy Agency dat we geen nieuwe fossiele bronnen moeten aanboren, gebeurt dat wereldwijd nog dagelijks.

Nobelprijswinnaar

“Investeringen in fossiel moeten naar beneden en die in duurzaam omhoog”, vindt Gupta. Maar daarbij moeten we wel opletten dat we in onze haast om over de hele wereld duurzame energie te ‘oogsten’ niet weer dezelfde fouten maken als we met fossiele energie hebben gedaan waarschuwt de Nobelprijswinnaar. Ook moeten we het wereldwijde kapitaal anders inzetten. Want de totale investeringen in fossiele industrie zijn nog altijd veel groter dan in technologieën voor mitigatie en adaptatie. Ook zijn de investeringen in hernieuwbare energie 3 tot 6 keer lager dan noodzakelijk is om de temperatuur onder de 1,5 graad te houden.

“Het probleem is dat we iets moeten doen dat nog nooit in de geschiedenis is gedaan”, zegt Loorbach. “We hebben een hoog geavanceerd niveau van welzijn gecreëerd op basis van fossiele brandstoffen. De vraag is niet of dat zal instorten maar wanneer.” Volgens Loorbach zal daarna een alternatieve toekomst voor in de plaats komen. “Zo werken transities. We raken uit evenwicht en vervallen in chaos. Daaruit ontstaat vervolgens iets nieuws.

Existentiële crisis

Loorbach gelooft niet dat we onszelf uit deze existentiële crisis kunnen redden. Maar wel dat we alvast aan die nieuwe toekomst kunnen werken. “De geschiedenis leert ons dat individuen heel vindingrijk zijn.” Bovendien is dat volgens hem al gaande. “Veel verandering van onderop is al gaande. Bewegingen die bezig zijn met eco-villages, energie coöperaties, alternatieve valuta. Dat zijn miljoenen mensen die actief bezig zijn met een alternatieve toekomst. Het is nog lokaal en kleinschalig maar daar zit de toekomst.”

Ook het laatste IPCC rapport toont aan dat we zelf een grote bijdrage kunnen leveren aan die betere toekomst. In 2050 kunnen we maar liefst 40 tot 70 procent emissiereductie bereiken met gedragsverandering zoals lopen of fietsen in plaats van autorijden en het aanpassen van je dieet. Ook hoeft het allemaal niet vreselijk veel te kosten. De helft van de CO2 emissies kunnen we vermijden met technieken die nu al minder kosten dan 100 euro per ton CO2 equivalent.

Individuele actie

Tegelijkertijd zijn systemische veranderingen ook noodzakelijk, zegt De Coninck. Want om je gedrag aan te passen moet ook het systeem veranderen dat nog altijd gericht is op groei en het aanwakkeren van consumptie. Maar daar hoeven we niet op te wachten, vindt de professor. “Hoe klein ook, alle individuele actie helpt. Want je verlaagt niet alleen je eigen emissies, je hebt nog veel meer impact. Je zorgt voor nieuw aanbod, je zendt een duidelijk signaal uit naar de politiek en de markt dat het anders moet. En je inspireert anderen.”