‘We kunnen de energietransitie versnellen door alles naar gelijkstroom over te zetten’

Algemeen directeur Marc Speijer van CityTec, dat voortkomt uit netwerkbedrijf Stedin, typeert zijn bedrijf als ‘systeem integrator’. “We houden ons bezig met het ontwerpen, realiseren, beheren en financieren van installaties in de openbare ruimte: lichtmasten, verkeersinstallaties, parkeersystemen, laadpalen. In samenwerking met diverse partijen integreren we al die systemen met de energie-infrastructuur, we koppelen dat aan het internet en voegen er intelligentie aan toe.” 

Energie 

Dat levert futuristische toekomstbeelden op. “Alle systemen worden straks aangesloten op het internet. Daarmee kunnen we de openbare ruimte veiliger en comfortabeler maken”, schetst Speijer. “Als sensoren ’s nachts rumoer in een bepaalde wijk registreren, kunnen we daar de lichtsterkte opvoeren. Of we kunnen verkeerslichten op groen zetten als een ambulance naar een ongeval onderweg is.”  

Renkum ‘Smart City ready’ 

Technologie heeft veel in zijn mars, maar de eerlijkheid gebied de CityTec-directeur te zeggen “dat Nederland nog niet ver” is op Smart City-gebied. Het bedrijf is wel betrokken bij een project in de gemeente Renkum, dat ‘Smart City ready’ wil worden. Circa drieduizend lichtmasten en zesduizend armaturen worden vervangen en voorzien van duurzame en slimmere openbare verlichting. Als gevolg daarvan voldoet Renkum al in 2022 aan de klimaatdoelstellingen, en niet pas in 2030.  

De lichtmasten kunnen op afstand gedimd en uitgelezen worden. In combinatie met de LED-armaturen levert dit een verwachte energiebesparing op van 60 procent. In de toekomst kunnen de lichtmasten worden uitgerust met sensoren voor het meten van de luchtkwaliteit en het reguleren van verkeersstromen. Ook kunnen lichtmasten gebruikt worden voor mobiel internet, als oplaadpunt voor elektrische auto’s, camerabeveiliging voor de openbare orde en veiligheid en andere Smart City-toepassingen.  

Overheden zijn aan zet 

De ambitie van overheden zoals de gemeente Renkum is hard nodig. “De openbare ruimte is in beheer bij overheden. Dus overheden zijn primair aan zet bij het ontwikkelen van Smart Cities”, vindt Speijer.  

Het bedenken van businessmodellen is nog wel een uitdaging, al is het maar omdat de baten bij bedrijven en burgers vallen, terwijl het vooral overheden zullen zijn die de investeringen moeten dragen. Samen met partners heeft Citytec een businessmodel ontwikkeld zodat de baten bij bedrijven, burgers en gemeenten vallen. “Gemeenten gaan er financieel op vooruit”, stelt Speijer.  “Telecombedrijven moeten straks voor de aanleg van 5g-netwerken een zeer fijnmazige infrastructuur aanleggen. Gemeenten kunnen hun slimme lichtmasten verhuren aan de telco’s zodat die er hun 5g-apparatuur op kunnen installeren.”  

Verslimmen van de openbare ruimte 

De toekomstschets van de Smart Cities is illustratief voor de missie van CityTec: ‘het verduurzamen en verslimmen van de openbare ruimte om het welzijn van de gebruikers te verhogen’. Speijer: “We leveren daarmee een bijdrage aan het vergroten van de leefbaarheid en de veiligheid van burgers. Het verduurzamen van de energievoorziening hoort daarbij.” 

Een essentieel onderdeel in het verduurzamen en intelligenter maken van de energievoorziening, is volgens Speijer het omzetten van alle energiesystemen en -netwerken naar gelijkstroom. Nu werken nog veel zaken op basis van wisselstroom. “Alle elektronica die we gebruiken werkt op gelijkstroom. Smartphones, laptops, alles waar een batterij in zit, tot en met elektrische auto’s aan toe. Bij het transporteren en omzetten van wisselspanning van het net naar gelijkspanning voor batterijen gaat veel energie verloren. Het is daarom veel logischer om alles naar gelijkstroom te schakelen”, aldus Speijer.  

Gelijkstroom is een goede businesscase 

Gelijkstroom heeft behalve minder energieverlies nog meer voordelen. Zo is gelijkstroom veiliger, omdat het duizend keer sneller af te schakelen is. Maar minstens zo belangrijk: voor gelijkstroom is een minder zwaar uitgevoerd leidingnetwerk nodig. “Je bespaart al snel 60 procent koper”, aldus de CityTec-directeur. “Als je gebruik maakt van bestaande kabels kun je minimaal driemaal zoveel meer elektriciteit transporteren, waarmee je een substantiële bijdrage aan de energietransitie levert.” Tot slot hebben installaties die op gelijkstroom werken een langere levensduur, omdat een wisselstroom-installatie meer kwetsbare componenten bevat. “Denk aan LED-lampen, die veel langer meegaan dan ouderwetse gloeilampen.”  

Alle netten in Nederland overzetten op gelijkstroom vraagt een stevige investering, maar vanwege de voordelen zijn er volgens de CityTec-directeur vooral bij nieuwbouw gelijkstroom businesscases, die 25 procent goedkoper zijn dan het alternatief waarbij wisselstroom wordt gebruikt.  

Bedrijventerrein Ridderkerk op gelijkstroom 

CityTec heeft in Nederland al circa dertig gelijkstroom-projecten opgeleverd, waaronder één in Ridderkerk. Op het bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard is het grootste openbare verlichtingssysteem op gelijkstroom aangelegd. De toepassing van een lichtmanagementsysteem met sensorbesturing dimt de verlichting wanneer dit kan. Dat zorgt voor een flinke energiebesparing.  

Omdat gelijkstroom-netwerken aangelegd kunnen worden in ringen, zijn hierdoor ook 80 procent minder schakelkasten nodig dan bij wisselstroomnetten. In Ridderkerk zijn voor circa vierhonderd lichtmasten vier ringen aangelegd met een totale kabellengte van ruim veertien kilometer, verbonden door slechts één schakelkast.  

Lokale opwekking, lokale grids 

In de toekomst zal de infrastructuur decentraler worden. “We zullen meer gaan naar lokale opwekking met zon en wind. Lokale smart grids koppelen lokale duurzame energieopwekking aan energieconsumenten. Nu is nog maar een paar procent van de auto’s elektrisch. Als dat straks 30 of 40 procent is, dan moeten we daar de capaciteit van de infrastructuur op afstemmen. Zonnepanelen, laadpleinen en accupakketten voor opslag”, schetst Speijer, die zelf in een Tesla rijdt.  

Enorme versnelling energietransitie 

Speijer is enthousiast over de voordelen van gelijkstroom. “De jaren van kinderziektes zijn voorbij, en er komen steeds meer leveranciers die zich op deze markt richten”, zegt hij. “De hele wereld is hier mee bezig.” Wat de verdere opmars gaat helpen, zijn Europese of internationale richtlijnen en standaarden. Daar wordt ook door CityTec aan gewerkt. “We hebben standaarden nodig zodat fabrikanten weten hoe ze hun elektrische apparaten moeten bouwen. Zodra we dat punt bereiken, zal er een enorme versnelling komen, voor de energietransitie, maar ook voor Smart Cities.”