Waarom de energietransitie op de middelbare school begint

“John en ik werken allebei in de techniek. Daar kan je een leuke boterham mee verdienen.” Emile Croin, directeur van energie-infrabedrijf Anexo kijkt de aula in naar zijn publiek: 70 leerlingen van 2 mavo van het Libanon Lyceum in Rotterdam. Ze hebben hun vrije middag opgegeven om naar zijn presentatie te komen luisteren. De lentezon schijnt aanlokkelijk naar binnen door de hoge monumentale ramen.

Croin is zelf ook op de mavo begonnen, vertelt hij. En nu werkt hij veel met energie. Of iemand weet wat daar allemaal mee aan de hand is. De kinderen schuiven wat heen en weer op hun klapstoeltjes. Een paar handen gaan de lucht in. Er wordt gegiecheld. “Dat is heel erg duur nu”, zegt een jongen in een grijze hoodie. Zijn capuchon heeft hij af moeten doen van de docent.

Personeelstekort in technieksector

Croin staat hier omdat hij wil overbrengen hoezeer de wereld op deze leerlingen zit te wachten. Het personeelstekort is hoger dan ooit en lijkt alleen maar toe te nemen. En de energietransitie kan niet zonder handige mensen. Maar daarvan zijn ze zich niet bewust. Het imago van de techniek is nog steeds negatief. Technische beroepen worden geassocieerd met vuil of fysiek zwaar werk. En hoewel dat natuurlijk voor sommige beroepen wel geldt, is de techniek veel geavanceerder dan vaak wordt gedacht.

Dat beeld moet bijgesteld worden vindt Croin. Hij deed onderzoek en schreef er een essay over. Een van zijn conclusies: de techniekbranche moet beter samenwerken om de aantrekkelijkheid van het zogenaamde ‘blue collar’ werk te vergroten. Dat kan met behulp van gezamenlijke arbeidsmarktcommunicatie en het stimuleren van opleidingen bij alle bedrijven in de technieksector. Recent is hiervoor een initiatief gestart met de naam Power up the planet. Ook moet de waardering omhoog vindt Croin. Organisaties moeten hun technische mensen koesteren. "Dit zijn de helden van de energietransitie."

Beeldvorming bijstellen

Het helpt ook als ondernemers zelf actie ondernemen, vindt Croin. “Ik ga graag bij scholen langs om ze enthousiast te maken om aan de energietransitie te werken.” Want waar kun je de beeldvorming over een beroep beter bijstellen dan op de middelbare school? In 2 mavo kunnen leerlingen nog alle kanten uit. Een goed moment dus om ze te laten zien hoe leuk techniek is en wat ze ermee kunnen doen.

Of ze weten wat klimaatverandering is vraagt hij de zaal. “Wordt het warmer of kouder? En wat zijn de gevolgen?” Het onderwerp blijkt te leven: de antwoorden komen uit alle hoeken. “De zee stijgt, veel dieren gaan dood, er komen bosbranden”, wordt er geroepen. “Als het 1,5 graad warmer wordt dan stijgt de zeespiegel met 56 centimeter”, vult Croin aan. “In 2100. Dat gaan jullie dus meemaken.”

“Maar daar kunnen we nu toch wat aan doen?” roept een meisje met een hoofddoek vanaf de tweede rij. “Heel goed! Reageert Croin enthousiast. En wie gaat dat doen? Hij wijst de zaal in: Jullie! Jullie kunnen daar invloed op uitoefenen. Veel meer dan je denkt.”

Technisch profiel

Maar daarvoor moeten ze wel een technische richting kiezen. En dat gebeurt steeds minder, bleek begin deze maand uit de nieuwste onderwijscijfers. Het aantal leerlingen dat voor een technisch profiel kiest daalt evenals de doorstroom naar technische studies in het hoger onderwijs.

Maar dat was niet altijd zo. Volgens Techniekpact Nederland was tussen 2005 en 2014 juist een toename zichtbaar van het aandeel leerlingen dat voor techniek koos. Dat was voor een belangrijk deel te danken aan de stimuleringsprogramma’s vanuit overheid en bedrijven die er specifiek op gericht waren om meer jongeren de keuze voor de natuurprofielen te laten maken.

Minder naar school

Zonder dat extra zetje kiezen veel jongeren toch eerder voor een niet technische opleiding. Onder de leerlingen van het Libanon Lyceum zijn de meningen verdeeld. “Ik wil mijn eigen loodgietersbedrijf beginnen”, zegt Jiro van 13. Hij denkt vaak na over duurzaamheid, doet de lampen vaker uit en draait de kraan dicht tijdens het tandenpoetsen. Ook Chaim (13) wil wel iets met techniek doen, maar dan in het leger. Kristiaan (13) en Taha (13) zien meer toekomst in ICT en Adam (14) wil verder in de economie.

Na de presentatie zijn de leerlingen in groepjes aan het werk gegaan met de vraag hoe ze hun eigen schoolgebouw duurzamer kunnen maken. Aan ideeën geen gebrek: een waterturbine in de Maas om duurzame stroom op te wekken, gordijnen van zonnepanelen die het gebouw koel houden en tegelijkertijd energie opwekken en een buurtbatterij. Maar duurzaamheid zit ook verstopt in niet-technische oplossingen. Want minder naar school gaan en meer lessen buiten geven bespaart de energie voor het digibord, de verwarming en het licht. En het is nog gezond ook.