Zo’n systeem waar alles met elkaar verbonden is en alles wordt aangestuurd door algoritmes, heet een virtual power plant, of in gewoon Nederlands: een virtuele energiecentrale. Het zorgt ervoor dat zonneparken en windturbines worden stilgelegd als er teveel groene stroom wordt opgewekt, terwijl het verbruik laag is. Of in de toekomst: dat de overtollige stroom wordt opgeslagen in batterijen of waterstof voor later gebruik. Dat voorkomt pieken en overbelasting van het net en houdt vraag en aanbod in balans. Het zorgt er ook voor dat laadpalen op halve kracht gezet worden als de stroomvraag hoog is en aangezet als er veel wind en zon is. En in de toekomst waarschuwt het consumenten - bijvoorbeeld per app - als het voordelig is om de was te doen, de auto op te laden en de vaatwasser of de droger aan te zetten. Of wanneer ze hun stroom van het dak beter kunnen opslaan in de thuisbatterij.
Record aan groene stroom
In 2022 werden opnieuw records gebroken met het opwekken van groene stroom. Van alle elektriciteit in Nederland kwam vorig jaar ruim 40 procent uit hernieuwbare bronnen zoals wind en zon. Vandebron - in 2019 overgenomen door Essent - haalt zijn stroom alleen uit groene, lokale energiebronnen. “Wij zijn van begin af aan de aanjager geweest van die groene energietransitie. Althans zo voelen wij dat”, zegt Arno van den Berg, sinds drie jaar chief technology officer bij Vandebron. “We hebben er lang voor gevochten om meer groene stroom in de energiemix te krijgen, maar nu de volumes de goede kant op gaan, focussen we niet alleen op meer aanbod. Dat was hoofdstuk 1 van de energietransitie. Nu willen we voorloper worden in hoofdstuk 2.”
Zonne- en windpark uitzetten
In dat nieuwe hoofdstuk zijn slimme oplossingen nodig om 100 procent van de tijd groene stroom te kunnen gebruiken. Een van die oplossingen is curtailment op wind- en zonneparken. Platgezegd: het uitschakelen van turbines en zonnepanelen als er teveel groene stroom wordt opgewekt en het elektriciteitsnet overbelast dreigt te raken. Dat gebeurt via slimme technologie waarbij algoritmes die parken aansturen, de data analyseren en vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Het liefst zou Vandebron die overtollige stroom opslaan, maar dat kan nu nog niet. “Curtailment is een suboptimale oplossing, want eigenlijk wil je alles opslaan”, geeft Van den Berg toe. “Maar ook batterijen kunnen in de zomer en winter maar een deel van de pieken en dalen opvangen. Voor het zomeroverschot en het wintertekort biedt wellicht waterstof een oplossing. We kunnen nu dus nog maar een deel van de overtollige groene stroom opslaan. Dat willen we optimaliseren, maar dat gaat tijd kosten.”
Kijk hier hoe Vandenbron samen met Ordina en KPN via Internet of Things en data-analyse curtailment toepast op zonneparken van Sunrock:
Laadpalen besturen
Diezelfde slimme technologie wil Vandebron in de toekomst ook bij mensen thuis gaan toepassen bij de zonnepanelen, de batterijen en uiteindelijk alle apparaten die stroom verbruiken. Dat is nog een stip op de horizon. Wel kan het bedrijf nu al de honderden laadpalen besturen die het bij mensen thuis heeft geïnstalleerd om de elektrische auto op te laden. Als Tennet daarom vraagt kan Vandebron bijvoorbeeld ’s avonds om 19.00 uur, een piekmoment in het stroomverbruik, de palen ‘zachter’ zetten en meer stroom aan het net leveren. Van den Berg: “Die laadpaal is voor ons het beginpunt van het huis. Vandaaruit kunnen we diensten uitbreiden, bijvoorbeeld door laadpalen te laten samenwerken met zonnepanelen en batterijen. Uiteindelijk willen we alles in huis aansturen en helpen optimaliseren voor onze klanten.”
Elektrische auto als batterij
Op termijn kunnen ook elektrische auto’s als batterij fungeren en stroom laden bij veel zon en wind en weer teruggeven aan het net als het ’s avonds niet waait. Dan moeten ze echter wel bidirectioneel kunnen laden en die technologie staat nog in de kinderschoenen. “Autobatterijen zijn veel groter en interessanter dan thuisbatterijen, dus daarom is het belangrijk dat ze bidirectioneel worden”, stelt Van den Berg.
Flexibiliteit onder de knop
Binnen de virtuele energiecentrale telt Vandebron alle volumes van opgewekte en verbruikte stroom bij elkaar op. Van alle laadpalen, windmolens en zonnepanelen wordt online in realtime bijgehouden wat ze produceren en gebruiken. Dat varieert van een laadpaal van 11 kilowatt die een elektrische auto aan het laden is tot een windturbine die 20 megawatt opwekt. Dat hele volume wordt aangeboden aan netbeheerder TenneT, die dan kan beslissen of er afgeschakeld moet worden. Van den Berg: “Het gaat er ons om dat we zoveel mogelijk flexibiliteit verzamelen en onder de knop krijgen, zodat we dit proces kunnen optimaliseren. Dit is de volgende fase van de energietransitie, zodat we 100 procent groene stroom ook 100 procent van de tijd beschikbaar kunnen krijgen.”
Megabatterijen
Aan dit systeem is een aantal grote batterijen gekoppeld, waar overtollige groene stroom in wordt opgeslagen. Bijvoorbeeld in Tilburg bij een zonnepark van Sunrock op het dak van een distributiecentrum. Daar staat een Mega Cube-batterij ter grootte van een zeecontainer met een capaciteit van 1 megawatt. De overtollige groene stroom van het dak, die het distributiecentrum niet zelf gebruikt, verkoopt Vandebron aan consumenten, maar als het aanbod op het net te groot wordt, wordt die stroom opgeslagen in de batterij. Vandebron investeert zelf echter niet in batterijen, maar werkt wel samen met producenten die deze productiemiddelen aanbieden.
Equigy platform
Bij het opbouwen van een virtuele energiecentrale werkt Vandebron samen met het platform Equigy van Tennet. Dat maakt gebruik van blockchain-technologie waarin data wordt opgeslagen en geanalyseerd om het net stabiel te houden. Via dit netwerk worden bijvoorbeeld de laadpalen aangestuurd, maar ook de wind- en zonneparken en de fossiele elektriciteitscentrales, om de spanning op het net in balans te houden. “Dit platform maakte het voor ons mogelijk om een virtuele energiecentrale te kunnen maken. Het werkt met moderne technologie en kan zowel grotere volumes als kleinere van huishoudens aan. Ook op regionaal gebied. Congestie is vaak regionaal. Dan heb je in Zeeland een overschot en in Utrecht een tekort. Om dat op te lossen is er nog geen goed platform. Daarom willen we die regionale markt met Equigy ontsluiten. Daar werken we stapje voor stapje naartoe” zegt Van den Berg.
Kijk hier hoe de virtuele energiecentrale van Tennet en Vandebron werkt met blockchaintechnologie:
Lees ook:
- 2022 was recordjaar voor opwekken groene stroom
- Waarom is groene stroom nu ook zo duur?
- Groene stroom op land in de lift, maar geplande projecten worden steeds vaker afgeblazen
- Thuisbatterij is volgens Milieu Centraal geen goed idee: dit zijn alternatieven
- Geld verdienen met je thuisbatterij; Nederlandse start-up maakt het mogelijk
- Bedenker van schone Belgische superbatterij wil fabriek bouwen in Nederland
- 'Elektrische auto als batterij moet netcongestie oplossen'
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
