Afgelopen zondag werd op de European Power Exchange (EPEX) bekend dat we maandagavond (25 september) een hoge stroomprijs konden verwachten: 380 euro per megawattuur tussen 7 en 8 uur ’s avonds. De EPEX is de stroombeurs waar stroomproducenten dagelijks hun energieoverschotten of tekorten op verhandelen. Hier worden dagelijks de stroomprijzen voor de volgende dag bepaald.
Schommelingen
Door de groei van hernieuwbare energie, wordt het aanbod van energie steeds grilliger. Is er veel zon en wind, dan is het aanbod van stroom groot. Is er weinig zon en wind, dan is het aanbod klein en moeten er energiecentrales draaien om het tekort aan stroom te compenseren. Dit alles heeft invloed op de elektriciteitsprijs die zo ook steeds grilliger wordt.
Energiecentrales uit in het weekend
“In het weekend is er veel minder vraag naar stroom dan door de week”, legt Jean-Paul Harreman uit. Hij is directeur van energie-dataleverancier EnAppSys en al twintig jaar werkzaam op de Europese stroommarkt. “Energiecentrales (op aardgas, red.) schakelen daarom vóór het weekend vaak uit. Meestal gaan ze op maandag weer aan, maar als er wind of zon is, kan het tot vier uur ’s middags duren, voordat er serieus wordt opgestart.”
Hoge opstartkosten
“Op de day-aheadmarkt worden de stroomprijzen een dag van tevoren al vastgelegd. Op basis daarvan wordt besloten de centrales aan te zetten of niet. Omdat er bij het opstarten van een energiecentrale extra gas wordt verbrand, zijn de kosten van een opstart hoog. Die moeten wel terugverdiend worden”, vertelt Harreman. “Is er in de loop van de dag toch meer stroom nodig, dan starten de centrales alsnog op. Alleen, moet de centrale zijn opstartkosten dan binnen een beperkt aantal uur terugverdienen. Als je pas om zes uur in de avond start, heb je nog maar zes uur om je startkosten terug te verdienen.”
Gisteren was een voorbeeld van een dag die zonnig begon, maar waar later op de dag steeds minder zonne-energie werd opgewekt. Ook de wind liet ons land in de steek. Doordat op zo’n dag de centrales dus pas later gaan draaien, schiet de prijs omhoog.
Day-aheadprijzen
De EPEX-prijzen worden een dag van tevoren om twaalf uur 's middags bepaald door een transparante biedladder. Als er veel energieaanbod wordt verwacht ten opzichte van de vraag, dan zal de prijs per megawattuur voor dat uur laag zijn. Wordt er een grote vraag verwacht en minder aanbod, dan zal de prijs per megawattuur op dat uur hoog zijn. Zo ontstaat er dagelijks een overzicht voor de volgende dag met voor 24 uren een eigen marktprijs.
Regionale verschillen
Wat gisteren ook opvallend was, is dat de energieprijzen in Scandinavië zeer laag tot zelfs negatief waren en in Nederland en Duitsland heel hoog. Harreman weet wel hoe dat komt. “In Scandinavië regent het nu. Daar wordt veel elektriciteit opgewekt met waterkracht en dus is het stroomaanbod daar nu hoog. Ook is het hier in Nederland vandaag windstil, weinig windenergie dus. In Engeland waait het vandaag en is het aanbod stroom uit wind dus veel hoger.”
En hoe zit het dan met import en export? Kunnen wij hier gebruikmaken van stroom uit Scandinavië? “Dat kan, maar de kabels van Scandinavië naar Nederland en Duitsland hebben maar een beperkte capaciteit. Wat er door kan, gaat erdoor. De rest moeten we ergens anders vandaan halen.”
Typische patronen
Harreman ziet naast de prijspiek op maandag meer patronen in de stroomprijzen. “De zondagochtend bijvoorbeeld. Op zondagochtend is er weinig vraag naar stroom. Als het dan heel zonnig is of veel waait, kan de elektriciteitsprijs ver onder de nul duiken.” Een voorbeeld hiervan zagen we op zondag 2 juli. “En de vrijdagavonden. Meestal is de prijs op die avond wat lager. Maar op vrijdag kunnen er ook heel gekke dingen gebeuren. De energiecentrales schakelen namelijk vóór het weekend af. Als er dan veel minder wind en zon is dan verwacht, ontstaat er een tekort, waar niemand nog iets aan kan doen. Dat leidt dan weer tot hoge prijzen.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
