Turntoo maakt de elektriciteitsrekening verleden tijd

Het is de normaalste zaak van de wereld. Het lampje boven de eettafel flikkert nog wat, maakt een vreemd geluidje en vervolgens zit je in het donker. Naar de winkel dan maar om een nieuwe spaarlamp te kopen. En aan het eind van de maand betaal je voor de elektriciteit die die lamp heeft gebruikt.

De Amsterdamse start-up Turntoo vindt dat dit anders kan en vooral beter kan. Volgens Turntoo zijn consumenten niet geïnteresseerd in producten, maar in de diensten die producten leveren. Zo heeft een klant behoefte aan licht, maar niet aan een lamp. Een klant heeft behoefte aan iets om goed op te zitten, maar niet aan een bureaustoel. Dus verkoopt de Nederlandse start-up geen lampen en stoelen, maar lichturen en zituren.

Turntoo is een ambitieus bedrijf dat de overschakeling naar de circulaire economie wil versnellen. Binnen de circulaire economie worden oude producten hoogwaardig hergebruikt om grondstoffen te leveren voor nieuwe producten. Dit in tegenstelling tot de huidige – lineaire – economie, waarin telkens nieuwe grondstoffen worden gewonnen om producten te maken, en producten aan het eind van hun leven worden weggegooid.

Verhuren

Hergebruik  en hoogwaardige recycling en zijn de cruciale stappen om van de  lineaire economie een circulaire te maken. Ruben van Doorn, operations manager bij Turntoo, illustreert hoe het Turntoo-concept dat mogelijk maakt. ‘Als je wilt dat producten gerecycled worden, moet je er voor zorgen dat ze eigendom blijven van de partij die het beste weet hoe hij ze moet hergebruiken: de producent. Voor de producent is dit ook voordelig, omdat hierdoor alle onzekerheid over grondstoffen wegvalt.’

Voor producenten valt alle onzekerheid over grondstoffen weg Ruben van Doorn, Turntoo

Dat betekent dat producenten moeten overstappen naar het verhuren in plaats van het verkopen van hun producten, zodat ze een duidelijke prikkel hebben om hun spullen terug te krijgen. Turntoo helpt bedrijven met die overstap. De onderneming doet dat door een brug te vormen tussen producenten en hun klanten. Aan klanten kan Turntoo verschillende recyclebare producten verhuren, voor bijvoorbeeld de inrichting van een duurzaam kantoor. Dat levert een stabiele inkomstenstroom op voor de fabrikant. Aan producenten biedt Turntoo kennis over alternatieve contractvormen, kennis over het sluiten van de materiaalkringloop en een financiële buffer voor de aanschaf van grondstoffen.

Grillige grondstoffenprijzen

Die financiële buffer is een belangrijke innovatie. De buffer is nodig vanwege de grote verschillen tussen verdienmodellen in de circulaire economie tegenover de lineaire economie. In de lineaire economie betalen klanten bij aanschaf van een product voor de grondstoffen die er in zitten. De fabrikant krijgt zijn investering in grondstoffen dan vrij snel weer terug.

In de circulaire economie betalen klanten alleen nog maar voor het gebruik van de grondstoffen  Ruben van Doorn, Turntoo

‘In de circulaire economie betalen klanten alleen nog maar voor het gebruik van de grondstoffen,’ vertelt Van Doorn. ‘De fabrikant krijgt de grondstoffen immers na gebruik weer terug. Hierdoor ontstaat er wel een financieel gat tussen de investering in de grondstoffen en de terugwinning ervan na recycling. Turntoo helpt fabrikanten dit gat te overbruggen.’

Turntoo overbrugt dit gat door de producenten een lening aan te bieden voor het kopen van grondstoffen. Wanneer de grondstoffen aan het eind van de contractduur weer terug komen, lost de fabrikant de lening weer af door de grondstoffen voor de oorspronkelijke prijs terug te kopen. Bijkomend voordeel is hier dat fabrikanten zo onzekerheden over grillige grondstoffenprijzen omzeilen. Van Doorn: ‘Philips heeft ons kantoor van lampen voorzien. Philips weet dus nu al hoeveel ze over tien jaar moeten betalen voor de aluminium die er in die lampen zit.’

Grondstoffenbank

Het is dan voor fabrikanten wel van belang om de juiste grondstoffen te gebruiken. ‘We willen het gebruik van waardevaste materialen stimuleren,’ vertelt Van Doorn. Het is natuurlijk nooit zeker of een materiaal in de toekomst zijn waarde zal behouden, maar voor sommige materialen geldt dat sterker dan voor andere. Een metaal zoals aluminium zal bijvoorbeeld zo goed als zeker waardevol blijven.

We willen het gebruik van waardevaste materialen stimuleren  Ruben van Doorn, Turntoo

De fabrikant is verplicht de grondstoffen te recyclen en terug te nemen. Lastig, als een fabrikant de grondstoffen aan het eind van de contractduur toch niet meer wil hebben. Bijvoorbeeld als er een nieuwe productlijn is ontwikkeld die andere materialen gebruikt.

Maar dat hoeft volgens Van Doorn geen probleem te zijn. ‘Als een fabrikant goede, waardevaste materialen heeft gebruikt is er altijd wel een ander bedrijf in het Turntoo-netwerk dat de grondstoffen wil overnemen. Zo bevatten de rugleuningen van de stoelen van Steelcase en de tapijttegels van Desso hetzelfde soort nylon. Steelcase ondervindt nog wat belemmeringen bij de logistiek van de recycling, maar tapijtfabrikant Desso zou het nylon kunnen hergebruiken in hun tapijttegels. Zo vormt Turntoo een grondstoffenbank.’

Efficiëntie

Het behoud van grondstoffen is niet het enige voordeel van een verhuursysteem. Wanneer de fabrikant verantwoordelijk blijft voor de diensten die het product levert, zal hij er voor zorgen dat het lang mee kan en efficiënt is in gebruik.

‘Een goed voorbeeld is wederom Philips,’ vertelt Van Doorn. ‘Philips voorziet ons kantoor nu van licht. Zij zorgen voor de lampen en betalen de elektriciteit. Wij betalen een vast bedrag per uur voor licht. Het is cruciaal om je te realiseren dat we geen energierekening meer hebben: die komt bij Philips terecht. Philips heeft dus ook een duidelijk motief om onze lichtvoorziening zo duurzaam en energiezuinig mogelijk te maken.’

Om elektriciteit te besparen heeft Philips eerst alle spaarlampen vervangen door LED-lampen. Daarna optimaliseerde de multinational uit Eindhoven het systeem. Er kwamen lampen op de juiste plekken en bewegingssensoren werden beter afgesteld. Dat leverde nog eens 20 procent extra energiebesparing op.

Eigenaarschap

Hoewel het bedrijfskundige argument overtuigend is, is de aanschaf van producten vaak ook een emotionele beslissing. Het is maar de vraag of mensen het gevoel van eigenaarschap gemakkelijk los zullen laten. ‘Klanten vragen ons wel eens of ze onze producten aan het eind van de verhuurperiode kunnen kopen,’ vertelt Van Doorn. ‘Dat is dus niet het idee. Klanten kunnen wel hun contract verlengen, maar de producten blijven altijd eigendom van de producent.’

Ik ken niemand die ooit een vliegtuig heeft gekocht, iedereen is tevreden met het huren van een stoel  Ruben van Doorn, Turntoo

Van Doorn heeft vertrouwen in het verhuursysteem. ‘Het gebeurt nu ook al, maar op minder grote schaal. Denk maar aan vliegreizen. Ik ken niemand die ooit een vliegtuig heeft gekocht voor een reis naar Ibiza. Iedereen is tevreden met het huren van een stoel.’

Een ander voorbeeld is muziek. ‘Vroeger kochten we een lp, een bandje of een cd. Daarna kregen we iTunes, waarmee het ‘eigenaar zijn’ van de muziek al een beetje begon te vervagen. Met het tegenwoordige streamen zijn mensen helemaal niet meer eigenaar van muziek, maar iedereen vindt het prima. Ik denk dat we steeds meer richting een sharing society gaan.’

Kantoren

Toch is Turntoo voorzichtig met de emotionele kant van eigenaarschap. ‘We proberen ons te richten op producten die niet al te veel sentimentele waarde hebben,’ aldus Van Doorn. ‘Zo is het heel simpel om licht te verzorgen in een kantoor, waar het mensen niet zo veel kan schelen hoe het er uit ziet. In een huishouden wordt het al een beetje lastiger omdat je bijvoorbeeld veel meer variatie in lampontwerpen moet kunnen aanbieden. Met een persoonlijk product als kleding wordt het helemaal moeilijk. Maar het is enorm goed dat Mud Jeans en Dutch Spirit dat nu wel doen.’

Volgens Van Doorn zal het niet blijven bij een paar pionierende verhuurders. ‘Ik ben er van overtuigd dat dit het systeem is waar we uiteindelijk allemaal naartoe gaan. Dus de bedrijven die er nu al mee bezig zijn, hebben straks een voorsprong en een betere concurrentiepositie.’

Foto: LPfi via Wikimedia Commons