Er is momenteel nauwelijks een groter twistpunt in discussies over de energietransitie: de thuisbatterij. Nutteloos en overbodig, stelt Thomas Dekker, business developer bij het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) en voorzitter van het Platform Duurzame Huisvesting. “Hij is vooral voorbestemd voor de rijkere energienerds die het leuk vinden om een thuisbatterij te hebben. Die groep wordt niet heel erg groot”, zei hij in een twistgesprek tijdens het congres ‘Toekomst van Solar’ in Den Haag.
Net zo ingeburgerd als een mobiele telefoon
Toch zijn thuisbatterijen over tien jaar helemaal ingeburgerd in Nederland, denken leveranciers en producenten. “Vroeger hadden alleen rijke mensen schoenen en nu iedereen. Vroeger hadden alleen rijke mensen een mobiele telefoon en nu iedereen. Zo ging het ook met zonnepanelen en nu hebben 2,6 miljoen huishoudens zonnepanelen. Zo gaat het ook met de thuisbatterij”, voorspelt Peter Desmet, CEO en oprichter van groothandel Solarclarity.
Ook directeur Jos van der Linden van gerenommeerd thuisbatterijproducent GivEnergy Europe denkt er zo over. “Over tien jaar zijn ze onderdeel van verschillende slimme systemen die met elkaar praten en communiceren, waardoor je energie op het ene moment bewaart en op het andere moment gebruikt. Er is dan een slim elektriciteitsnet op klein en groot niveau”, denkt hij.
Half miljoen thuisbatterijen in Duitsland
Sinds Milieu Centraal in 2022 de thuisbatterij afraadde, woedt er discussie over het nut van eigen opslag van groene stroom door huishoudens. Te duur, brengt te weinig op en dus niet rendabel, concludeerde het onafhankelijke kenniscentrum destijds. Bovendien vragen die batterijen om grondstoffen die elders in de energietransitie beter benut kunnen worden en zorgt de winning voor milieuvervuiling. Toch is de thuisbatterij daarna steeds populairder geworden. Producenten als GivEnergy en recent Zonneplan bestormen er de Nederlandse markt mee. Start-up Charged wist het afgelopen jaar ruim 2.100 thuisbatterijen van Nederlandse makelij te verkopen. In Nederland stonden in 2022 naar schatting 1.350 thuisbatterijen en eind vorig jaar zo’n 5.000. Dat is nog niets vergeleken met omliggende landen. In Duitsland werden er in het afgelopen jaar 573.000 nieuwe thuisbatterijen geïnstalleerd en staan er nu 1,1 miljoen. Daar wordt de aanschaf gestimuleerd door verschillende regeleingen. Zelfs België had er in 2022 al meer dan 50.000.
Steeds goedkoper
Het argument van ‘te duur’ zal snel verleden tijd zijn, verwachten experts. De prijs van thuisbatterijen is de afgelopen tien jaar met 82 procent gedaald, blijkt uit het Nationaal Solar Trendrapport 2024 van Dutch New Energy Research (DNE Research). Kostte een kilowattuur opslag in een lithium-ion batterij in 2013 nog 780 euro, vorig jaar was dat nog maar 139 euro. BloombergNEF verwacht dat in 2030 de prijs nog eens 40 procent lager zal liggen dan in 2023.
Geld verdienen met batterij
Wie een dynamisch energiecontract heeft, kan geld verdienen met thuisbatterijen. Dat kan door afhankelijk van de stroomprijzen op te laden of te ontladen en de stroom te verkopen op de elektriciteitsmarkt. Bijvoorbeeld via platforms als Bliq of Zonneplan. Maar er is nog een tweede manier om geld te verdienen met batterijen. Netbeheerders betalen namelijk om het net in balans te houden tijdens piekmomenten van vraag of aanbod. Charged wil zijn batterijen nu online aan elkaar koppelen om er tegen betaling lokaal en regionaal netcongestie mee te temperen. Dat gaat via een zogeheten virtual power plant, een virtuele energiecentrale, waar slimme algoritmes op basis van kunstmatige intelligentie een heel netwerk van windturbines en zonnepanelen, laadpalen, elektrische auto’s, warmtepompen, thuisbatterijen en alles wat stroom opwekt en verbruikt aansturen.
Batterijen nodig voor groei groene stroom
Het afgelopen jaar kwam er in Nederland 4,8 gigawatt aan zonvermogen bij. Met een totaalvermogen van 24,4 gigawatt en gemiddeld 3,5 zonnepaneel per inwoner is Nederland nu wereldkampioen in zonne-energie. Vorig jaar kwam de helft van alle stroom uit zon en wind en die teller tikt maar door. In 2030 is dat volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) al 85 procent.
Het probleem is echter dat die stroom niet altijd beschikbaar is. Zonnestroom piekt in de zomer overdag rond twaalf uur. Wind vooral ’s nachts in de wintermaanden. Op die momenten is er te veel aanbod en te weinig vraag en kelderen de stroomprijzen. Ook raakt het net overbelast, wat leidt tot congestie en onbalans in de continue spanning van 50 Herz. De oplossing voor al deze problemen: opslag in batterijen of in groene waterstof, die je maakt van overtollige stroom.
Goed, netbeheerders en energiebedrijven hebben ook nog een tweede belangrijke oplossing: groene energie gebruiken op momenten dat die wordt opgewekt. Dus de elektrische auto laden en de droger, wasmachine en andere apparaten aanzetten als ‘s middag de zon schijnt of als het ’s nachts hard waait.
Grote of kleine batterijen
Bij batterijen is het vooral de vraag: doe je het groot of klein? Sla je overtollige groene stroom op in grote batterijen bij zonneparken of bij energiehubs waar windenergie aan land komt? Of in collectieve buurtbatterijen in wijken of op bedrijventerreinen? Of in een net van duizenden of straks honderdduizenden thuisbatterijen in woningen? Daar zijn de experts het niet over eens.
Groot is beter
Thomas Dekker van SVn moest in zijn eerdere baan als manager energietransitie bij Rabobank vaak de businesscase van thuisbatterijen doorrekenen. “Vanuit dat perspectief ben ik geen voorstander van een kleine thuisbatterij achter de deur, maar ben ik er meer voor om dat slim op wijkniveau te doen of om een grote batterijen op midden- en hoogspanningsniveau neer te zetten om de problemen op te lossen. Los van de terugverdientijd is het zonde van het materiaalgebruik. Het maakt nogal wat uit of je in een wijk honderd kleine batterijen neerzet die je niet efficiënt kunt inzetten of één grotere batterij die je wel constant en efficiënt kunt inzetten”, zegt Dekker. “Er komen gigantische grote batterijen aan die heel snel kunnen reageren. Laat het aan die batterijen over om de onbalans tegen te gaan en niet zozeer aan individuen in elk huis.”
24/7 aan het werk zetten
Dat is denken op de oude manier, vindt Desmet. De thuisbatterij alleen in de zomer gebruiken om zonnestroom op te slaan en er de rest van het jaar niets mee te doen, vindt hij ook onzin. Maar als je hem toch hebt, kun je er ook mee handelen op de elektriciteits- en onbalansmarkt. Om er windenergie in op te slaan of de netcongestie mee tegen te gaan. “Er is geen enkele reden om een batterij niet 365 dagen per jaar 24 uur per dag aan het werk te zetten”, stelt hij. Van der Linden denkt dat beide opties mogelijk en nodig zijn. “Al die kleine batterijen kunnen via een virtual power plant samen ook één grote batterij vormen. Dat is ook slim omgaan met batterijen”, zegt hij. “Daarom omarmen in Engeland - waar GivEnergy 40 procent van alle thuisbatterijen levert - ook grote energieleveranciers dit concept.”
Bureaucratie ondoordringbaar
Bovendien: dat klinkt leuk, zo’n wijkbatterij op het dorpsplein, maar dat is volgens de leveranciers in de praktijk bijna onmogelijk. Daar geldt heel andere wetgeving voor dan bij een thuisbatterij. Voor een buurtbatterij moet een vergunning aangevraagd worden en dat kan jaren duren. Zeker als omwonenden bezwaar gaan maken. “Dat duurt ellenlang. Je bent zo drie jaar bezig. Dat werkt in de praktijk niet”, zegt Desmet.
Beter zonepanelen afschakelen
Volgens experts worden batterijen nog aantrekkelijker nu de overheid de salderingsregeling gaat afbouwen. De Tweede Kamer is hier al mee akkoord en de Eerste Kamer neemt daar begin februari een besluit over. Over een jaar of vijf mogen eigenaren van zonnepanelen dan de teruggeleverde stroom aan het net niet meer van hun energierekening aftrekken. Dan wordt opslaan in een batterij en ’s avonds zelf gebruiken nog aantrekkelijker. Toch? Nee, zegt Dekker. “Bij pieken kun je zonnepanelen ook afschakelen. Iedereen is daar heel bang voor, maar daarmee verlies je slechts 2 tot 3 procent van je totale inkomsten. Dat is echt minimaal.”
Lees ook:
- Batterijen bij zon- en windparken: logisch maar nog verliesgevend
- Bijna helft thuisbatterijen nu van Nederlandse makelij; maker kan doorgroeien dankzij miljoeneninjectie
- Abonnement op een thuisbatterij voor Nederlandse zonnepaneelbezitters
- Nederlanders gaan vaker geld verdienen met AI, zonnepanelen en batterij
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
