DuurzaamBedrijfsleven werd uitgenodigd bij Prodock: de innovatiehub van de Amsterdamse haven. Hier kunnen ambitieuze ondernemers hun producten, processen en proposities ontwikkelen en uitrollen. De industriële werkplaats/kantoorruimte huisvest zo’n 25 veelbelovende bedrijven die innovatie in het havengebied stimuleren. Eén van deze ondernemingen is Shared Energy Platform, of kortweg SEP.
Het licht gaat uit
Port of Amsterdam loopt eveneens tegen de uitdagingen van de energietransitie aan, ziet ook Robin Schipper, oprichter van SEP. “Je merkt dat de haven continu moderniseert. “Natuurlijk wil je dit als havenbedrijf stimuleren. Maar door elektrificatie en digitalisering lopen we straks tegen de grenzen van de onderstations aan.” Daarom besloot Schipper aan de bel te trekken. “Als we niks doen, zitten we straks aan de max van de capaciteit. Dit heeft nadelige gevolgen voor gevestigde en toekomstige partijen in het hele havengebied. Mensen, pas op: als we zo doorgaan kan het licht nog wel eens uitgaan.”
Zon, wind en biomassa
In plaats van wachten op investeringen in het net, kwam Schipper zelf in actie. In het Amsterdamse havengebied wordt lokaal in grote volumes energie verbruikt. Maar het is niet duidelijk hoe vraag en aanbod zich tot elkaar verhouden, en weet men niet wanneer er piekmomenten zijn . “Hier willen we met SEP verandering in brengen. We zijn een open-source platform dat de energievraag –en het aanbod op elkaar afstemt”, legt Schipper uit. “Zo balanceren we het net per onderstation, om congestie te vermijden.” Daarnaast streeft SEP naar real-time matching van vraag en aanbod van duurzame energie. “Dit betekent: als de zon schijnt, krijg je van daken van de gebouwen in de haven zonne-energie, en als de wind waait, windenergie van Windpark Ruigoord. Is er geen zon of wind? Dan krijg je duurzame energie van Afvalverwerker AEB.”
Afstemmen van vraag en aanbod
Voor het primaire proces, het leveren van stroom, heeft SEP al markttoegang via Entrnce, een dochter van netbeheerder Alliander. Maar de waarde van het model richt zich voornamelijk op de mogelijkheid voor bedrijven om onderling stroom aan elkaar te leveren. Schipper: “We focussen ons dus eigenlijk op het optimaliseren van de energievoorziening in het havengebied. Door verbruik inzichtelijk te maken kunnen we de productie van energie daar op afstemmen.” Simpel gezegd: bedrijven kunnen apparaten aanzetten als de energieprijs laag is, en vooral uitzetten als de prijs hoog is. Voor de producenten van groene stroom geldt uiteraard precies het omgekeerde. “En door de tussenhandel op de energiemarkt over te slaan besparen we kosten. Zo zijn we in staat groene stroom te leveren voor de prijs van grijs.”
Iedereen energieleverancier
Peter Molengraaf, voormalig directeur van Alliander en nu aan het roer bij SEP, is ook nauw bij het project betrokken. Als geen ander is hij zich bewust van de grenzen van het elektriciteitsnet. “Door onderling elektriciteit uit te wisselen wordt het net lokaal geoptimaliseerd. Dat is iets wat de groothandel niet doet. In theorie zijn onze klanten de energieleverancier, in de praktijk, en ook voor de wet, is SEP dat”, legt Molengraaf uit.
Dit model heeft een paar voordelen. De producent krijgt een hogere prijs voor zijn duurzame stroom, de verbruiker betaalt een lagere prijs dan aan conventionele energiebedrijven en de netbeheerder ziet de belasting op het net verminderen, doordat bedrijven onderling balanceren. “Als de gemeenschap van aangesloten partijen groter wordt, kunnen we energie steeds efficiënter benutten. Zo zorgen we dat er meer stroom door dezelfde kabel kan en de havengemeenschap kan moderniseren en doorgroeien.”
Contract met de buren
Volgens beide heren leent het Amsterdamse havengebied zich uitstekend voor een onderlinge energie-uitwisseling. Molengraaf: “Er zijn hier natuurlijk allemaal zelfstandige ondernemingen, maar er is ook veel verwantschap. Opslag- en productiebedrijven, toeleveranciers en fabricage; zo’n havengemeenschap kent allerlei economische relaties. Dus dat je dingen samen doet, is helemaal niet zo ongewoon. Schipper: “En Port of Amsterdam kan daarin een heel mooie neutrale rol spelen door deze partijen bij elkaar te brengen.”
Schipper merkte dat veel partijen in de haven bezig zijn met dezelfde onderwerpen. “Iedereen is bezig met duurzaamheid, circulariteit en de energietransitie, maar het is moeilijk om hier op eigen houtje mee te beginnen. Wij doen dat op een laagdrempelige manier, met gewoon een energiecontract dat je deelt met je buren. Het kan het begin zijn van veel meer samenwerking op energiegebied. Iets wat cruciaal is in de energietransitie.”
Markt transparant maken
SEP begon 1 augustus met de operatie. Op het moment zijn er drie klanten op het platform aangesloten: Passenger Terminal Amsterdam, Walstroom voor riviercruiseschepen en het eerder genoemde AEB. Voor deze partijen wordt nu elk uur energie ingekocht en verkocht. “Het systeem werkt”, aldus Molengraaf. “Nu is het de uitdaging om andere bedrijven hiervan te overtuigen en enthousiast te maken over deze propositie.”
In de toekomst hoopt Schipper steeds meer te kunnen zeggen over de benutting van de infrastructuur in de haven. “De energiewereld is vooralsnog vrij ondoorzichtig. Je sluit voor een vast bedrag een contract af, maar vaak weet je niet exact waar de energie vandaan komt en op welk moment je het meest verbruikt. Wij willen dat allemaal veel transparanter maken.” Dit bevestigt Molengraaf. “De dynamiek van vraag en aanbod, en hoe eigen bedrijfsprocessen in verbruik variëren wordt nu vaak beheerd bij de inkoopafdeling, of buiten een onderneming. Ons doel is om veel meer top of mind te zitten bij het management. Zij kunnen dan samen met naburige bedrijven het verbruik op elkaar afstemmen zodat de infrastructuur efficiënter benut wordt.”
Call-to-action voor ontwikkelaars
Schipper en Molengraaf doen ook nadrukkelijk een oproep aan andere partijen om mee te bouwen aan het open-source platform. “We zijn altijd op zoek naar partners die het verbruik en productie van duurzame stroom kunnen sturen”, zegt Schipper. “Denk aan koel- en vrieshuizen, pompen in bijvoorbeeld warmte- en koudeopslag en batterijen. Van al deze toepassingen zijn meerdere voorbeelden te vinden in de haven. Als al deze partijen op ons platform gaan ontwikkelen, kunnen we samen de markt nog groter maken. SEP is een distributiekanaal voor hen, en zij voor ons.”
Beeld: Adobe Stock/Port of Amsterdam
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
