Wat was jouw drijfveer om Giga Storage te beginnen?
“Door de energietransitie verandert onze energiemarkt eigenlijk van vraag-gestuurd naar aanbod-gestuurd. Bij fossiele energie is het simpel: als de tosti-ijzers aangaan, zet je de gascentrales hoger. Maar in een duurzaam energiesysteem kan je niet de windmolens harder laten draaien. Daarom zit je met de vraag: hoe krijgen we de juiste hoeveelheid energie, op de juiste tijd, op de juiste plek?”
“Er is een aantal methodes om dat te doen. Bijvoorbeeld door het net te verzwaren, daar zijn de netbeheerders al flink mee bezig. Ook kun je opties verkennen om aan grote verbruikers te vragen op piekmomenten minder energie te verbruiken. En een derde optie is batterijen. Die zijn cruciaal om van kolen en gas af te kunnen stappen. Wij zagen dat batterijen in Europa niet de standaard waren, terwijl ze dat in de rest van de wereld wel waren.”
Hoe kwam dat?
“Daar verbaasden wij ons eigenlijk ook over. Ik denk dat het te maken heeft met het versnipperde politieke landschap in Europa. Er wordt veel gepraat over de energietransitie, maar niemand streefde er echt naar om de eigenaar van die duurzaamheidstransitie te worden. In andere landen ging dat wat makkelijker.”
Hoeveel stroom kan worden opgeslagen met jullie batterijen?
“We hebben tot nu toe twee batterijen geplaatst. Op het moment dat we die aansloten, waren ze de krachtigste van Nederland. De eerste heeft een vermogen van 12 megawatt, met een capaciteit van 7,5 megawattuur. In ongeveer 37 minuten laadt die op en af. Die batterij is met name geschikt voor de frequentiemarkt – om het net op 50 hertz te kunnen houden – en op de onbalansmarkt.”
“In 2022 hebben we een tweede batterij gelanceerd. Die heeft een vermogen van 25 megawatt, met een capaciteit van 50 megawattuur, en laadt dus op en af in twee uur. Dat is veel langer, waardoor je hem ook op andere markten kunt inzetten. De tweede batterij hebben we momenteel volledig verhuurd aan Eneco.”
“De technische en economische levensduur van de batterijen zijn verschillend. We financieren de batterijen op vijftien jaar, en denken dat we ze economisch tot twintig jaar kunnen gebruiken. Technisch gezien kan het misschien wel langer, dat is een beetje afhankelijk van wat voor technologieën er nog op gaan komen.”
Jullie werken momenteel aan een groot project in Delfzijl. Wat gaat daar gebeuren?
“Onze huidige batterijprojecten zijn bij middenspanningsstations geplaatst. Maar bij bijvoorbeeld TenneT is veel behoefte aan grootschalige energieopslag bij hoogspanningsstations. We denken dat wij daar (als Giga Storage, red.) veel waarde kunnen toevoegen. We gaan ons daarom ook richten op zulke grootschalige projecten, van meer dan 100 megawatt, in Nederland en in België. En later ook in andere Europese landen.”
“In oktober vorig jaar bereikte ons het nieuws van het faillissement van Aldel, een aluminiumfabriek in Delfzijl. Er ligt daar een heel grote energieaansluiting, die nodig is voor de productie van aluminium. Die aansluiting is voor ons heel interessant. Wij hebben daarom geboden op het fabriekspand en hebben uiteindelijk gewonnen. We willen er volgend jaar batterijen gaan bouwen, zo’n vijftien voetbalvelden groot. De bouw zal denk ik zo’n anderhalf jaar duren, en ik gok dat we op z’n vroegst in 2025 operationeel kunnen zijn.”
“In vergelijking met onze huidige projecten zal het project in Delfzijl ongeveer 20 keer zo groot worden. Het gaat dan om honderden megawatts aan energieopslag. Ook willen we gaan zorgen dat de batterij in 4 uur op- en aflaadt. Als je namelijk kijkt naar het weerpatroon, heb je soms langere periodes zonder energieopwekking die je moet overbruggen, bijvoorbeeld als het lang windstil is.”
Je hebt het steeds over ‘een batterij’. Is het ook daadwerkelijk één groot apparaat?
“We spreken eigenlijk van een energieopslagproject. Zo’n project bestaat uit veel kleine batterijen, die ook los van elkaar kunnen schakelen. Daarom kunnen we ook capaciteit aanbieden aan verschillende partijen tegelijk. En het biedt andere voordelen. Batterijen zijn brandgevaarlijk. Dat wil je natuurlijk voorkomen. Door te compartimenteren, kunnen we in het geval van brand de schade beperken tot een klein deel. Dan is niet heel het project verloren.”
Hoeveel batterijen zijn er nodig om kolen- en gascentrales te kunnen sluiten?
“Netbeheer Nederland heeft berekend dat we in Nederland in 2050 ongeveer 60 gigawatt aan batterijopslag nodig hebben, en in 2030 rond de 30 gigawatt. Voor het idee: er staat nu veel minder dan één gigawatt. Daar ligt dus voor ons en onze concurrentie een enorme mogelijkheid (voor batterijprojecten, red.). In Europa is er in 2050 zo’n 600 gigawatt nodig.”
“We hebben berekend hoeveel geld dat ongeveer gaat kosten. In Europa is er 1,2 triljard euro nodig om de ambitie van 600 gigawatt in 2050 waar te maken. Dat zijn mind-boggling getallen. In Nederland gaat het over bijna 100 miljard euro die geïnvesteerd moet gaan worden in deze industrie. Mijn oproep aan de financiële sector is dan ook, al is het gelukkig bijna niet meer nodig, om hier aandacht aan te besteden.”
Is er in Nederland wel plek voor zo veel, en zulke grote batterijparken?
“We moeten inderdaad strijden om de vierkante meters. Dat is gewoon onwijs lastig. We hebben niet zoveel ruimte nodig als zonne- en windmolenparken, maar alsnog wel ruimte. En we worden bovendien geconfronteerd met de CO2-uitstoot tijdens de bouw en de stikstofproblematiek. Maar onze voorkeur gaat uit naar industrieel terrein. We zitten dan het liefst op plekken zoals bij Delfzijl, waar bijna niemand woont, of bij bijvoorbeeld Pernis. In principe kunnen we overal gaan zitten waar hoogspanningsstations in de buurt zijn.”
In november is het verkiezingstijd. De BoerBurgerBeweging (BBB), een partij die pleit voor het behoud van landbouwgrond, staat hoog in de peilingen. Wat kan een potentiële winst van BBB betekenen voor jullie en voor batterijprojecten in het algemeen?
“Dat is de grote vraag. Links- of rechtsom is er toch een reorganisatie van de agrarische sector bezig. Er zijn veel jonge boeren die dingen anders willen gaan doen, er wordt veel geïnnoveerd, en misschien zijn er ook boeren die helemaal willen stoppen. Die kunnen dan een serieuze prijs voor hun grond krijgen als wij die kunnen overnemen. Ik weet dus oprecht niet of dat een negatief of positief effect zou hebben.”
Denk je dat de schaarste van grondstoffen roet in het eten gaat gooien bij batterijbouwers?
“Wij gebruiken voornamelijk lithium-ion-batterijen. Daarin zit een anode en een kathode. De anode in onze eerste batterij is gemaakt van nikkel, mangaan en kobalt. Dat zijn inderdaad schaarse grondstoffen. Daarnaast is het bij kobalt, dat uit Congo afkomstig is, niet zeker in hoeverre er kinderarbeid bij betrokken is. Daarom zijn we blij dat de anode uit onze tweede batterij gemaakt is van ijzerfosfaat. Dat is ruim beschikbaar en heeft een veel hogere verbrandingsgraad.”
“Bij lithium bestaat niet zozeer het risico dat het opraakt, maar eerder dat er geopolitieke risico’s ontstaan. 95 procent van het lithiumaanbod komt uit China. China zou in de handelspolitiek ineens kunnen besluiten om iets anders met zijn aanbod te doen. Er worden wel op veel andere plekken op de wereld lithiummijnen geopend, maar die zullen nooit op tijd af zijn als China zijn export ineens stopt.”
“Maar onze grootste uitdaging is eigenlijk het tekort aan transformatoren en omvormers. Een batterij bestaat eigenlijk uit drie delen: de batterij zelf, een transformator die het voltage naar beneden brengt, en een omvormer die van wisselstroom gelijkstroom maakt. De hele wereld heeft die transformatoren en omvormers nodig. Als je nu een grote transformator bestelt, ben je zo anderhalf tot twee jaar verder. De ontwikkelaars kunnen het werk gewoon niet aan.”
In dat licht: hoe kijk je naar de toekomst? Gaan we de batterijdoelen van 2030 en 2050 halen?
“Ik denk het eigenlijk niet. Ik denk dat de energietransitie, zoals wij die willen, niet gaat lukken. Als Giga Storage hebben we wel besloten om vol gas te gaan en grote projecten aan te pakken, maar de supplychain en de wet- en regelgeving zullen toch een belemmering worden. Ik weet echt niet of we het tij nog op tijd kunnen keren.”
Voelt jullie inzet dan niet als dweilen met de kraan open?
“Dat geloof ik niet. Ik heb nog steeds het gevoel dat we kolen- en gascentrales er met onze initiatieven echt uit kunnen krijgen. Minister Jetten heeft dat ook als doelstelling aangekondigd. Als we dat in Nederland voor elkaar zouden kunnen krijgen, dan zou ik dat echt fantastisch vinden.”
“Of het vervolgens goed gaat met de wereld, vind ik meer een filosofische vraag. Voor mij is dat probleem te groot om echt iets van te begrijpen. En eigenlijk wil ik het ook niet begrijpen, want dan word ik een pessimist. Ik wil graag het glas halfvol zien. Ik wil niet afgeleid worden van wat we aan het doen zijn.”
Lees meer over batterijen:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
