Ron Wit, directeur duurzaamheid Eneco: “Ieder groot bedrijf zou moeten bepalen wat zijn resterende koolstofbudget is”

COP27 komt eraan. Hoe belangrijk is zo’n top voor Eneco?

"Heel belangrijk. Het akkoord van Parijs in 2015 was echt een gamechanger. Daarna werd de strijd tegen klimaatverandering veel serieuzer genomen. Landen en bedrijven gingen hun doelen daarop afstemmen. Dat heeft grote impact. Tegelijkertijd gaan mondiale klimaatonderhandelingen zo langzaam dat je op lokaal en bedrijfsniveau je eigen verantwoordelijkheid moet nemen en je eigen tempo moet bepalen om de opwarming te beperken tot 1,5 graden. Je kan het niet alleen laten afhangen wat er gebeurt op mondiaal niveau."

De COP’s zijn voor overheden bedoeld. Wat kan een bedrijf met de uitkomsten?

"Na de COP in Parijs zijn we begonnen met het One Planet Plan maar dat was toen nog meer een duurzaamheidsprogramma gericht op 2050. Daarna kwamen nieuwe wetenschappelijke inzichten zoals het IPCC rapport van 2018. Die schetsten scenario’s voor het afbouwen van CO2 uitstoot waarbij duidelijk werd dat meer urgentie nodig was om mondiaal onder de 1,5 graden opwarming te blijven. Maar die scenario’s en de doelen van Parijs zijn niet voor bedrijven opgesteld.

Dankzij het Science Based Targets Initiative (SBTi) werd het concreet voor ons. Zij vertaalden die nieuwe wetenschappelijke inzichten van het IPCC naar targets voor sectoren en bedrijven. Het werd daardoor duidelijk dat de huidige inspanningen van de energiesector gericht op het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen tot nul in 2050 niet meer voldoende is. De elektriciteitssector in de ontwikkelde economieën zou al rond 2035 geen CO2 meer moeten uitstoten. Ook omdat andere sectoren, zoals de luchtvaart en landbouw, meer tijd nodig hebben.

Op basis van die urgentie hebben we in 2021 de ambitie van ons One Planet Plan fors opgeschroefd. Dat betekent dat wij klimaatneutraal willen zijn in 2035 in scope 1, 2 en 3, dus inclusief de uitstoot van onze klanten. Deze ambitie is de kern van onze ondernemingsstrategie geworden die wordt gesteund door onze aandeelhouders. De hele investeringsagenda van Eneco is daarop gestoeld. Dat maakt het heel bijzonder. Want een klimaatneutrale ambitie neerzetten kan iedereen. Maar dat vertalen in korte en langetermijn acties is een tweede en vergt soms pijnlijke keuzes."

Wat betekent dat in de praktijk?

"We hebben een ‘roadmap’ (stappenplan red.) onder de ambitie gelegd. Met mijlpalen en concrete acties zoals het sluiten van gascentrales of de brandstof vervangen voor een duurzaam alternatief. Een ander voorbeeld is dat we voor de energiecrisis in 2021 al hebben besloten om vanaf 2025 geen traditionele HR-ketels op aardgas meer te verkopen aan consumenten. Daar schrokken ze intern zelfs van. Maar het is wel nodig want als je in 2025 een gasketel installeert dan hangt die er nog in 2035. Dus dat kan niet."

Hoe weet je of je op de goede weg bent?

"We hebben het effect van onze One Planet Klimaat Roadmap met maatregelen laten valideren door de Boston Consulting Group. Zij hebben een officieel statement uitgebracht dat we met een aantal aanvullingen ons doel om klimaatneutraal te zijn in 2035 kunnen halen. En sinds begin oktober behoort Eneco tot de eerste groep van bedrijven wereldwijd die goedkeuring van het SBTi heeft ontvangen over de netto-nul doelstelling in 2035 voor de gehele waardeketen. Daarvoor was een stevig validatieproces van zo’n vijf maanden nodig."

Jullie maken als een van de weinige bedrijven heel concreet welke stappen nodig zijn om het doel te halen. Hoe krijgen we meer bedrijven zo ver?

"Ieder groot bedrijf zou moeten bepalen wat hun resterende koolstofbudget is. Als we onder de 1,5 graad willen blijven dan mogen we wereldwijd nog 400 gigaton CO2 uitstoten. Met de huidige uitstoot hebben we daarmee nog 8 tot 10 jaar. Dat is het koolstofbudget van de aarde. Dat koolstofbudget kan je ook voor bedrijven uitrekenen. Als dat op is, ben je in overtreding en neem je geen verantwoordelijkheid voor de aarde.

Voor Eneco hebben we ons koolstofbudget uitgerekend. Onze emissies op groepsniveau inclusief klanten zat in 2019 op 16 megaton. 90 procent daarvan wordt uitgestoten doordat klanten onze producten zoals aardgas gebruiken. We hebben 1,7 megaton eigen emissies. We zitten nu op 13,2 megaton en daarmee op een emissie-pad van 1,5 graad. Maar er zijn maar weinig bedrijven die weten wat hun koolstofbudget is."

Moet de overheid dit verplicht stellen?

"Ik vind het onverantwoord dat we dat nog niet hebben gedaan gezien de urgentie van het klimaatvraagstuk. We delen allerlei subsidies uit aan bedrijven om te vergroenen. Het kabinet heeft een klimaatfonds van 35 miljard uitgetrokken voor het versnellen van CO2 reductie. Nu we de ernstige effecten van opwarming steeds sterker ervaren, moet de politiek een tegenprestatie vragen en zorgen dat deze subsidie terecht komt bij bedrijven met een duidelijk en extern gevalideerd plan om klimaatneutraal te worden, binnen de grenzen van opwarming van 1,5-graad. Bedrijven die de energietransitie serieus nemen dus."

Hoe gaat een koolstofbudget helpen?

"Met een koolstofbudget wordt het super transparant welke emissies je hebt in scope 1, 2 en 3. En bedrijven worden gedwongen om een ‘roadmap’ op te stellen om binnen dat budget te blijven. En als je dat eenmaal hebt kunnen accountants dat controleren. Net zoals ze dat met de financiële resultaten doen. Alleen al door transparantie over je koolstofbudget en bijbehorende stappenplan van maatregelen zie je duidelijk waar welk bedrijf staat. En dat inspireert. Wij merken nu al dat zakelijke klanten en onze leveranciers hierdoor geïnspireerd raken en met ons hierover in gesprek gaan om samen dat pad op te gaan."

Wat verwacht je van COP27?

"De COP27 vindt plaats in Afrika en er zal nog meer aandacht zijn voor klimaatrechtvaardigheid. Op de vorige klimaatconferentie in Glasgow is vooruitgang geboekt met aanvullende afspraken. Zo is voor het eerst overeenstemming bereikt over de wereldwijde afbouw van kolencentrales. Maar het is de landen toen niet gelukt om concrete beloftes te doen die gezamenlijk leiden tot het beperken van de opwarming van de aarde ruim onder de twee graden. De COP27 zal dat doel wel moeten bereiken om op het kritieke pad van 1,5 graad te blijven. De context van de oorlog in Oekraïne en de toegenomen geopolitieke spanningen maken het extra uitdagend. Maar tegelijkertijd zou de huidige energiecrisis met hoge fossiele prijzen juist tot rugwind kunnen leiden tijdens de komende onderhandelingen in Egypte."