Jan Jonker, emeritus-hoogleraar duurzaam ondernemen bij de Radbouduniversiteit, is weinig positief over de gister gepresenteerde plannen van het kabinet. Zelf maakte hij begin deze maand een alternatieve Troonrede. "Daar zat kritiek in, maar ook hoop voor een beter systeem. Die hoop zie ik in de plannen van het kabinet niet."
Het grote probleem is het gebrek aan visie, vindt Jonker. "We hebben het over een paar miljoen naar circulaire economie, een paar miljoen naar natuurbehoud. Maar een echt plan voor een duurzame toekomst ontbreekt. Het kabinet zou echte keuzes moeten maken, en vervolgens ook boter bij de vis doen. Gelooft deze regering in een waterstofeconomie, trek daar dan ook geld voor uit. "
Lees hier over de duurzaamheidsplannen uit de Miljoenennota
NGO's klagen overheid aan
Jonker vreest dat dat leidt tot een toekomst waarin we steeds vaker zien dat NGO's en andere organisaties via de rechter duurzaamheidsbeleid afdwingen. "Het meeste wat het kabinet doet voor het klimaat is het gevolg van dwang, bijvoorbeeld door Urgenda. En recent klaagde Greenpeace het kabinet aan vanwege de gang van zaken rond de luchtvaart. Het kan toch niet zo zijn dat dat het klimaatbeleid van de toekomst bepaalt en niet de visie van de regeerders zelf?"
Er is ook een sprankje hoop voor Jonker, in de vorm van de CO2-heffing voor de industrie. "Ik ben groot fan van dat soort maatregelen. Het liefst voert het kabinet die over de hele linie door."
MVO Nederland: CO2-heffing te laag
MVO Nederland heeft ondertussen juist kritiek op de voorgenomen CO2-heffing. "De Wet CO2-heffing industrie zorgt er niet voor dat de vervuiler betaalt. De meest vervuilende bedrijven hoeven de komende jaren grotendeels niet te betalen door vrijstellingen, uitzonderingen en een door de coronacrisis te voorzichtige invoering van de CO2-heffing. Het uitstel van een effectieve en eenvoudige CO2-heffing is dan ook een gemiste kans om de transitie naar een nieuwe economie te versnellen", aldus MVO Nederland in een persbericht.
Lees ook: Kabinet stelt duurzaamheidsplannen uit door coronacrisis
Voorzitter Maria van der Heijden voegt daaraan toe: “Er wordt bij lange na niet gewerkt met de echte CO2-prijs, waarin de externe effecten op mens, leefomgeving en maatschappij zijn meegenomen. Het principe ‘de vervuiler betaalt’ wordt eigenlijk helemaal niet toegepast. Deze overheid kiest dan ook niet voor duurzame ondernemers, maar voor ondernemers in de oude economie.” Volgens MVO zal de CO2-prijs rond de 30 euro per ton liggen, maar in de praktijk nog lager uitvallen. Terwijl een 'eerlijke' prijs tussen de 30 en 110 euro ligt.
NVDE wil meer sturing in Groeifonds
De Nationale Vereniging voor Duurzame Energie is enthousiaster. Het feit dat koning Willem-Alexander het klimaat expliciet noemde in zijn toespraak, stemt hoopvol. Maar dan moet er wel meer richting in het groeifonds komen, licht voorzitter Olof van der Gaag toe. "De Nederlandse politici houden er niet zo van om expliciet te sturen op bepaalde innovaties, maar dat is in dit geval onvermijdelijk: er moet gericht meer geld naar de energietransitie." Dat is om meerdere reden nodig.
Ten eerste is er de nieuwe ambitie van Europa, die EP-voorzitter Ursula von der Leyen woensdagmorgen uitsprak. In 2030 moet de CO2-uitstoot niet met 49, maar met 55 procent gedaald zijn. "Die laatste paar procenten bereik je niet zomaar; daar moet je hard voor werken." Daar is dus geld voor nodig. Daarnaast bleek uit de doorrekening van vorige Miljoenennota's dat het kabinet elk jaar zijn klimaatdoelstellingen niet haalde. "Dus ze moeten meer investeren om het deze keer wel te redden. En dan komt er nog de onzekerheid door corona bij."
Zonnepanelen op alle daken
Als het kabinet meer focus zou leggen op duurzaamheid in het groeifonds, kan Nederland wel aan de Europese en Klimaatakkoordeisen voldoen. "Dat die sturing wel degelijk mogelijk is, bleek tijdens de coronacrisis." Waar het kabinet zijn geld dan concreet in kan stoppen? Daar heeft Jonker wel een idee over. "Start eens om alle beschikbare oppervlakten, van huizen en bedrijfsgebouwen, te beleggen met zonnepanelen. Dan maak je een enorme stap in de energietransitie. En wie het niet kan betalen, die krijgt de rente op een lening vergoed door de overheid. Zo kom je ergens."
Wat het kabinet ook doet, er is haast bij geboden, weet van der Gaag: "Een zonneweide of windmolenpark op zee duurt zo tien jaar voor het klaar is. Dus voor de energietransitie begint 2030 eigenlijk al morgen. Daarom moet het kabinet de problemen ook niet doorschuiven naar de opvolgers; er moet nu iets gedaan worden."
Lees ook: Volgens de NVDE is 75 procent duurzame stroom binnen tien jaar mogelijk
Beeld: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
