Het is een discussie die op elke klimaatconferentie oplaait: wie is verantwoordelijk voor klimaatverandering en welke landen hebben de grootste verantwoordelijkheid om broeikasgassen terug te dringen? Het antwoord op deze vraag verschilt. Waar China en India op dit moment veel broeikasgassen uitstoten, hebben de VS en Europa historisch gezien een veel grotere bijdrage geleverd aan de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Daarnaast kun je beargumenteren dat een land als India, waar de armoede groot is, het recht heeft zich te ontwikkelen tot een welvaartsniveau waarin de armoede wordt beperkt.
Wat is eerlijk?
Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat deed PBL onderzoek naar de vraag: hoeveel broeikasgasreductie moet Nederland in 2040 behalen op basis van verschillende rechtvaardigheidsprincipes? En zijn deze doelstellingen überhaupt mogelijk gezien wat er technisch, economisch en geofysisch binnen de landsgrenzen mogelijk is? De antwoorden op deze vragen moeten ervoor zorgen dat Nederland meer grip krijgt op de klimaatonderhandelingen die zullen volgen, bijvoorbeeld ten aanzien van de voorgestelde 2040-doelstelling.
Emissie-ongelijkheid
Zo rekende het PBL bijvoorbeeld uit dat Nederland zijn uitstoot met 83 procent zou moeten terugdringen in 2040 als landen met elkaar afspreken dat ieder land een gelijk percentage reductie moet behalen. Zo’n afspraak is echter onwaarschijnlijk, omdat deze met name gunstig uitpakt voor rijke landen. De huidige emissie-ongelijkheid blijft namelijk in stand, dus kun je je afvragen in hoeverre dergelijke afspraken rechtvaardig zijn.
Rijke landen met vervuilende historie
Voor rechtvaardigere afspraken keek het PBL naar de beginselen uit het internationaal milieurecht. Dit recht stelt bijvoorbeeld dat de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan oplossingen groter is als landen rijk zijn en historisch gezien een grote bijdrage hebben geleverd aan het broeikaseffect. "Omdat Nederland rijk is en al veel broeikasgas heeft uitgestoten, zou het rechtvaardiger zijn als Nederland een 2040-reductiedoelstelling stelt die ambitieuzer is dan 90 procent”, zegt Detlef van Vuuren, klimaatonderzoeker bij het PBL.
Per land het koolstofbudget berekenen
PBL ontwikkelde voor zijn berekeningen de Carbon Bugdet Explorer. Dit is een rekentool waarmee je zelf kunt zien wat verschillende uitstootverdelingsprincipes en klimaatdoelstellingen betekenen voor het koolstofbudget van individuele landen. De tool is gratis te gebruiken voor iedereen.
Haalbaarheid binnen landsgrenzen
Maar met alleen het antwoord op de vraag wat een rechtvaardige verdeling is, zijn we er niet. Er zitten namelijk ook grenzen aan wat er technisch en economisch haalbaar is in ons land. Denk aan ruimtegebrek, beperkte investeringspotjes, maar ook draagvlak binnen de bevolking. Zo concludeerde het PBL dat een emissiereductie van 90 procent in 2040 grenst aan wat er in Nederland praktisch uitvoerbaar is. Meer is mogelijk, bijvoorbeeld door brede leefstijlverandering als minder vliegen en minder vlees eten. Maar de vraag is of hier voldoende maatschappelijk draagvlak voor is, stelt het PBL.
Investeren buiten landsgrenzen
Wil Nederland een reductiedoelstelling die haalbaar (ongeveer 90 procent) en rechtvaardig is (meer dan 90 procent) dan kunnen we volgens het PBL kijken naar emissiereductie die buiten onze grenzen ligt, bijvoorbeeld door duurzame projecten te financieren in het buitenland.
“Met het bepalen van reductiedoelstellingen is het balanceren tussen rechtvaardigheid en haalbaarheid”, zegt Van Vuuren. “Als landen straks onderhandelingen voeren over doelstellingen zullen verschillende partijen waarschijnlijk andere voorkeuren hebben. Feit is dat er de komende jaren knopen doorgehakt moeten worden over de mondiale reductie plannen.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
