Miljoenennota: 6,8 miljard extra voor klimaat

“Hoewel een demissionair kabinet zich normaliter terughoudend opstelt, kan een aantal van deze problemen niet wachten”, stelt demissionair minister van financiën Wopke Hoekstra in het voorwoord van de Miljoenennota die vandaag op Prinsjesdag werd gepresenteerd. Klimaatverandering is er daar een van. “Daarom doen wij in deze begroting gerichte investeringen.”

De extra miljarden zijn bedoeld om burgers duurzame keuzes te laten maken. Zo kunnen Nederlanders een tegemoetkoming van 1.000 tot 2.100 euro krijgen voor de aanschaf van een hybride warmtepomp. En via een Nationaal Isolatieprogramma wil het kabinet 20 procent van de huur- en koopwoningen in Nederland beter isoleren. Als eerste zijn de slechtst geïsoleerde woningen aan de beurt.

Subsidie elektrische auto

Ook burgers en bedrijven die een nieuwe of tweedehands elektrische auto willen kopen krijgen een steuntje in de rug. Komend jaar is 600 miljoen extra subsidie beschikbaar voor particulieren en bedrijven die een elektrische auto of bestelbusje willen kopen.

Een deel van het geld wordt uitgetrokken voor de aanleg en verzwaring van de benodigde infrastructuur om de energietransitie mogelijk te maken. Zo gaat er 750 miljoen naar de aanleg van de zogenaamde ‘waterstofbackbone’, waarbij het bestaande gasleidingennetwerk in Nederland gereedgemaakt wordt om waterstof te vervoeren naar de grote industriële clusters. De industrie kan de waterstof vervolgens gebruiken in haar processen als vervanging van aardgas.

Netwerkbedrijf Gasunie, dat aan de lat staat voor het uitrollen van deze waterstofinfrastructuur, is blij met deze toezegging. “De noodzaak van klimaat-neutrale energievoorziening staat buiten kijf”, stelt CEO Han Fennema in een reactie. “Gasunie kan de ontwikkeling van die energievoorziening in Nederland faciliteren. Dankzij de focus die het demissionair kabinet nu aanbrengt, kunnen we onze inspanningen hiervoor versnellen en kunnen gebruikers de overstap maken naar alternatieven zoals waterstof en restwarmte. Dat is een belangrijke stap voor het klimaat.”

SDE++ subsidie

Het grootste deel van de klimaatuitgaven, namelijk 3 miljard, is bestemd voor de zogenaamde SDE++ subsidie. Deze regeling stimuleert de opwek van duurzame energie en de vermindering van CO2-uitstoot. De subsidie is bedoeld voor bedrijven en (non-)profitinstellingen in sectoren als de industrie, mobiliteit, elektriciteit, landbouw en gebouwde omgeving.

Wil je weten wat de SDE++ regeling precies inhoudt? We leggen het hier uit.

Volgens voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie is het een goede zaak dat er extra geld wordt vrijgemaakt voor deze regeling. “De SDE++ is het belangrijkste instrument in het Nederlandse klimaatbeleid. Met dit extra budget worden extra projecten mogelijk voor duurzame energie en CO2-reductie, zonder de energierekening extra te belasten”, laat hij in een reactie op de miljoenennota weten. Ook is de NVDE te spreken over de impuls voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving. “Zeker met de huidige aardgasprijs is dit een uitstekende manier om de energierekening betaalbaar te houden en tegelijkertijd te verduurzamen.”

Volgens Van der Gaag kan Nederland zich deze uitgaven voor het tegengaan van klimaatverandering prima permitteren. “We krijgen er veel voor terug en de kosten zijn relatief bescheiden ten opzichte van andere maatschappelijke prioriteiten.” Het totaal aan uitgaven voor 2022 telt op tot 353 miljard euro. Daarvan gaat het leeuwendeel naar de sociale zekerheid (94,6 miljard), zorg (93 miljard) en onderwijs (44 miljard).

Wortel en stok

Hoewel de extra miljarden voor versnelling kunnen zorgen, is er meer nodig dan het verlenen van subsidies om uiteindelijk de doelen voor 2030 te halen, denken experts. Zo pleit hoofdeconoom van de ABN AMRO, Sandra Phlippen, op Radio 1 in een reactie op de troonrede voor het inzetten van niet alleen de wortel maar ook de stok, in de vorm van een CO2-belasting. Ook Van der Gaag is van mening dat er meer nodig is. “Deze maatregelen geven tijdelijk extra zuurstof aan de energietransitie maar nemen niet weg dat er dringend structurele keuzes nodig zijn."

Want veel projecten hebben een lange doorlooptijd van wel meer dan tien jaar en kunnen niet langer uitgesteld worden. Dan gaat het om grote projecten zoals de elektrificatie van de industrie, het vergroten van de opwekcapaciteit van duurzame energie en het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet. Daarnaast pleit ook de NVDE voor een stok achter de deur. Want het beleid leunt nu sterk op subsidies maar daarnaast zijn ook aanpassingen nodig, bijvoorbeeld in de energiebelasting. Ook het feit dat de formatie nu al een half jaar duurt helpt niet mee. "Een nieuw kabinet dat knopen doorhakt, is noodzakelijk om de klimaatdoelen nog te kunnen halen.”