In het rapport “Zorg voor landschap. Naar een landschapsinclusief omgevingsbeleid” schetst het PBL hoe het Nederlandse landschap zich de afgelopen 30 jaar heeft ontwikkeld. Het oppervlak aan bebouwd gebied steeg van 12 naar 16 procent, het aantal datacenters in het buitengebied nam jaarlijks met 10 procent toe.
Ook duurzame energie heeft grote invloed op hoe het landschap eruit ziet. Zo zijn er inmiddels ruim 2.000 windturbines op land, terwijl dit er in 1990 slechts 300 waren. En had Nederland in 2017 nog 22 zonneparken van meer dan 1 megawatt, nu zijn dat er 80. Een positieve ontwikkeling als het gaat om de energietransitie, maar ook een ontwikkeling die gevolgen heeft voor het landschap.
Meervoudig ruimtegebruik is volgens het PBL een belangrijke oplossing om de druk op het landschap te verlichten. Daar zijn al een aantal voorbeelden van te vinden, met name als het gaat om duurzame energie en landbouw. DuurzaamBedrijfsleven zette een aantal voorbeelden op een rij.
1) Zonneparken met een dubbelfunctie
GroenLeven ontwikkelt grootschalige zonnebronnen op locaties met een dubbelfunctie. Boerderijdaken zijn een bekend voorbeeld, maar de ontwikkelaar kijkt verder dan dat. Zo installeerde GroenLeven zonnepanelen op de carports van TT Assen. Een mooi voorbeeld van meervoudig ruimtegebruik: de carports produceren energie terwijl ze 14.000 motoren beschermen tegen slechte weersomstandigheden. En op een zandwinplas in het Drentse Tynaarlo realiseerde de ontwikkelaar het grootste drijvende zonnepark van Europa.
Eind deze maand wordt het zonnepark bij Groningen Airport Eelde geopend. In de driehoek tussen taxi-, start- en landingsbaan ontwikkelt GroenLeven een bron die 6.200 huishoudens van energie kan voorzien. Deze grond kan nergens anders voor worden gebruikt, maar krijgt nu een duurzame bestemming.
Lees ook het interview met Roland Pechtold, CEO GroenLeven: “Binnen 5 jaar geen subsidie meer nodig voor zonne-energie”
2) Geluidsschermen met dubbelzijdige zonnepanelen
Ook geluidsschermen langs snelwegen lenen zich uitstekend voor een dubbelfunctie, stellen Rijkswaterstaat, TNO en Heijmans. Solar Highways is een geluidsscherm voorzien van dubbelzijdige zonnepanelen. Het 400 meter lange geluidsscherm werd begin dit jaar geplaatst aan de A50 in Uden om uitvoerig getest te worden. De resultaten zijn nog niet bekendgemaakt, maar Minne de Jong van TNO gaf al wel een tipje van de sluier: “Dit mag met recht het geluidsscherm van de toekomst genoemd worden.”
Volgens Dirk van der Graaf, projectmanager bij Rijkswaterstaat, is het een prachtig voorbeeld van meervoudig ruimtegebruik. “Met Solar Highways tonen we aan dat je als wegbeheerder kunt bijdragen aan de energietransitie. Gewoon door je areaal slim te benutten.”
3) Powernest: duurzame energie voor hoogbouw
Lange tijd was het onmogelijk om flats en hoge kantoorgebouwen te voorzien van zelf opgewekte duurzame energie. Alexander Suma, oprichter van Ibis Power, bedacht daar wat op. Powernest is een innovatieve module die windenergie met zonne-energie combineert en zo genoeg elektriciteit kan leveren om flats en kantoren op hernieuwbare energie te laten draaien. Wanneer die in hun eigen energie kunnen voorzien, zijn ze niet langer afhankelijk van energie die elders moet worden opgewekt. Het systeem is geschikt voor elk gebouw met een plat dak van vijf verdiepingen of hoger. “We kunnen de hele wereld ermee volbouwen”, stelt Suma.
Nederland moet veel meer een leidende rol pakken als het gaat om duurzaamheid, vertelde Suma in onze Green Leaders podcast. Hij kan zich ergeren aan leiders met vastgeroeste gedachten, die ten koste van alles op oude businessmodellen blijven varen.
Luister de Green Leaders podcast met Alexander Suma: “Ik vind dat we met een slakkengang door die energietransitie gaan"
4) Vertical farms: voedselproductie de hoogte in
Ook op het gebied van voedselproductie ligt er een grote uitdaging voor ons. De wereldbevolking groeit. Ook de verstedelijking neemt toe. Er is steeds minder grond beschikbaar voor voedselproductie en naarmate er meer voedsel geproduceerd moet worden, neemt de druk op die grond toe. Vertical farms bieden uitkomst. Deze voedselproductiesystemen worden de hoogte in gebouwd en zijn volledig gecontroleerd, waardoor pesticiden overbodig zijn. Geavanceerde ledverlichting zorgt voor optimale groeiprocessen en watergebruik kan gedecimeerd worden.
Grote steden zijn ideaal voor vertical farms, stelt Annemieke Roobeek, hoogleraar strategie op Nyenrode Business Universiteit en CEO van adviesbureau MeetingMoreMinds. “Je hebt een omgeving nodig waar een omvangrijke markt is met directe afzetkanalen, zoals in grote steden.” Metropolen zoals in Azië en de Verenigde Staten heeft Nederland niet, maar Roobeek ziet wel kansen voor Nederland om marktleider te worden. “Kassenbouwers, klimaat- en lichtexperts, hoogstaande teeltkennis en het bewustzijn dat het duurzaam en energiezuinig moet. Op al deze vlakken zijn de Nederlandse greentech-bedrijven wereldwijd erkend als experts.”
Lees het interview met Annemieke Roobeek: “Nederland wordt het Silicon Valley voor Vertical Farm Systems”
5) Metro farm: ondergronds voedsel verbouwen
Onbenutte ondergrondse ruimtes zijn een andere manier om de druk op het landschap te verlichten. In de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul opende dit najaar de eerste metro farm. Met behulp van ICT worden de condities in het metrostation zo gecontroleerd dat gewassen er goed groeien. Het station blijkt ideaal voor het verbouwen van gewassen, want die gebruiken de CO2 die reizigers uitademen voor fotosynthese. De zuurstof die ze in dat proces produceren is dan weer van nut voor de reizigers.
Door een glazen wand kunnen reizigers zien hoe de metro farm werkt. Ook kunnen ze de producten van de metro farm zelf proeven in een nabijgelegen café. Zo zorgt de ondergrondse boerderij niet alleen voor voedsel en schone lucht, maar ook voor bewustzijn over het voedselproductieproces en innovatieve ontwikkelingen in de landbouw.
Lees meer over Zuid-Korea: Steden op waterstof? Zuid-Korea wil er drie in 2022
Bron: PBL | Beeld: AdobeStock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
