Daarom geven de energieleverancier en de non-profitorganisatie vandaag het startschot voor een landelijke campagne: Stoken in de CO2-handel. Hiermee vragen ze aandacht voor het emissierechtensysteem en sporen ze politiek Nederland aan om actie te ondernemen.
"Er zijn simpelweg teveel emissierechten in omloop"
Emissierechten
“Laten we bij het positieve beginnen”, zegt Evert den Boer, CEO van energieleverancier Greenchoice. “Het ETS zorgt voor een wettelijk ingekaderd plafond voor CO2-uitstoot, op Europees niveau. Dat is een enorme plus. Het is daarmee met afstand de beste tool die we hebben om CO2-uitstoot aan banden te leggen.”
Het emissierechtensysteem, dat in 2005 in werking trad, stelt een wettelijke grens aan de hoeveelheid broeikasgassen die bedrijven, industriële spelers en andere partijen mogen uitstoten. Om een voorbeeld te geven: een kolencentrale krijgt een bepaald aantal emissierechten, dat correspondeert met de hoeveelheid emissies die het mag uitstoten. Wanneer dit limiet wordt overschreden, moet het emissierechten bijkopen. Blijft de kolencentrale echter beneden dit limiet, dan kan het de overtollige rechten verhandelen aan andere partijen.
CO2-uitstoot
Juist daar wringt de schoen, stelt Peer de Rijk, directeur van WISE: “De prijs per emissierecht is veel te laag; er zijn simpelweg teveel emissierechten in omloop. Als het systeem effect wil hebben, moet er juist krapte ontstaan in de markt.”
Den Boer vult aan: “Een emissierecht kost momenteel ongeveer een tientje en geeft het recht om een ton (duizend kilo) CO2 uit te stoten. Industrieën maken daarom een logische afweging: is het voordeliger om maatregelen te treffen voor CO2-reductie of om extra emissierechten in te kopen? Momenteel is het laatste vaak het geval. Het ETS biedt vooralsnog geen stimulans om te verduurzamen.”
Eind vorig jaar werden al een aantal belangrijke hervormingen doorgevoerd om het systeem beter te laten functioneren. Zo wordt het aantal rechten dat bedrijven kunnen kopen vanaf 2021 jaarlijks met 2,2 procent verlaagd. Daarnaast worden overtollige rechten vanaf 2023 geleidelijk uit de markt gehaald. Een goed begin, stelt Den Boer, maar nog niet voldoende om het verschil te maken.
“Om echt effect te hebben, moet de prijs per emissierecht ten minste € 30 zijn”, zegt hij. “Om dit te bereiken moeten er veel meer emissierechten uit de markt gehaald worden. De prijs per emissierecht is namelijk niet gereguleerd, maar het aantal rechten in omloop wel. Wanneer er krapte ontstaat, schiet de prijs vanzelf omhoog.”
“Als je iets wil veranderen, moet iemand echter het voortouw nemen”
Economische crisis
Momenteel worden er jaarlijks ongeveer 2,2 miljard emissierechten uitgegeven. De helft daarvan wordt ook nog eens gratis weggegeven. Er bestond altijd al een overschot, maar door de economische crisis van een paar jaar geleden kwamen er nóg meer emissierechten in omloop. De Rijk: “Door de crisis werd er over het algemeen minder geproduceerd, wat logischerwijs leidde tot minder CO2-uitstoot. Er bleven echter evenveel emissierechten in de omloop, waardoor een enorm overschot ontstond.”
“Het gevolg was dat er een lucratief handeltje ontstond voor partijen die emissierechten over hadden, zonder dat er werd geïnvesteerd in maatregelen die de uitstoot verminderden”, vervolgt hij. “Die rechten kan je namelijk gewoon doorverkopen.”
Sterke lobby
Een ander probleem van het huidige systeem is dat veel sectoren vrij gesteld worden van het systeem of gratis emissierechten krijgen. De Rijk: “Dat is een politiek compromis, met de redenering dat bedrijven zich anders buiten Europa vestigen.”
“Een bijzonder voorbeeld is de cementindustrie, die momenteel vrijgesteld is van deelname”, vertelt hij. “Ook hier wordt het argument gebruikt dat cementproducenten zich anders buiten Europa vestigen. Dat is in mijn ogen onterecht. Je kan je afvragen of deze sector überhaupt naar andere werelddelen kán verhuizen. Cementproducenten zijn lokaal geconcentreerd en gaan nauwelijks de grens over.”
Zo zijn er nog meer sectoren die (onterecht) vrij gesteld worden van emissierechtenhandel, met dank aan een sterke lobby. Ook Den Boer is het oneens met deze gang van zaken: “Vergeet niet, Europa is een van de grootste markten ter wereld. Bedrijven en industrieën wijken echt niet zomaar uit naar andere werelddelen.”
Het voortouw nemen
De logische vervolgvraag is: hoe zorgen we ervoor dat het emissierechtensysteem wél naar behoren werkt? “Meer mensen moeten zich hiermee bemoeien”, stelt De Rijk. “Hoewel dit het belangrijkste mechanisme tegen CO2-uitstoot is, leeft het totaal niet bij de gemiddelde Europeaan. Milieuorganisaties houden zich er ook nauwelijks mee bezig, omdat ze niet verwachten dat ze verschil kunnen maken.”
“Als je iets wil veranderen, moet iemand echter het voortouw nemen”, vult Den Boer aan. “Daarom starten we deze campagne, zodat Nederland het voortouw neemt. We roepen burgers en bedrijven op om zich hier druk over te maken, om te zorgen dat de Nederlandse politiek haar stem laat horen op Europees niveau.”
Het is essentieel dat dit gebeurt, vervolgt hij: “Overheden hebben de kracht om de energietransitie te versnellen door aan de grote knoppen te draaien. Emissierechtenhandel is met afstand de krachtigste knop die we momenteel hebben.”
Het staat dan ook zeker op de agenda bij zowel de Nederlandse als Europese politiek, erkennen Den Boer en De Rijk. “Iedereen is het erover eens: hier moet iets aan gebeuren”, vervolgt Den Boer. “Er vindt al een zekere lobby plaats, maar dat zet vooralsnog geen zoden aan de dijk. Er wordt namelijk ook heel hard tegen gelobbyd. We vinden daarom dat de Nederlandse politiek harder moet strijden.”
De Rijk is het hier volledig mee eens: “Als Wiebes flink met zijn vuist op tafel slaat, doet dat echt wel wat.”
Emissierechten verscheuren
Om aandacht te vragen voor de huidige mankementen van het emissierechtensysteem starten Greenchoice en WISE een campagne. Vandaag staan de partijen met een marktkraam bij het Binnenhof, waar emissierechten te koop zijn. Deze rechten kunnen ook online gekocht worden op de website Carbonkiller.org. “De verkochte emissierechten verdwijnen voorgoed uit de handel”, vertelt De Rijk. “Je kan één of meerdere emissierechten kopen om je achter de campagne te scharen. Maar bedrijven kunnen bijvoorbeeld ook hun eigen CO2-uitstoot uitrekenen, om vervolgens het corresponderende aantal emissierechten uit de markt halen.”
Greenchoice koopt zelf duizend rechten op, gelijk aan duizend ton CO2. “Dat is ongeveer een groot binnenvaartschip, stampvol CO2”, zegt Den Boer. “We zijn ons er terdege van bewust dat de prijs van emissierechten hierdoor niet door het dak gaat, maar tegelijkertijd is iedere ton CO2 die uit de markt wordt gehaald mooi meegenomen.”
Het opkopen van emissierechten dient dan ook vooral als signaal naar de Nederlandse politiek, besluit Den Boer: “En er bestaat in mijn ogen geen krachtiger signaal dan burgers en bedrijven die gezamenlijk de portemonnee trekken, om zich hard te maken voor verandering.”
Afbeelding in tekst: Greenchoice
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
