Waar hernieuwbare elektriciteit de laatste jaren een enorme vlucht heeft genomen, lijkt de maatschappij nog niet helemaal overtuigd van de rol van groen gas in de energietransitie. Gerard van Pijkeren, manager Gasunie New Energy, heeft daar wel een verklaring voor. “Als we het in Nederland over duurzame energie hebben, praten we eigenlijk bijna altijd over elektriciteit. Dat komt doordat de transitie naar zonne- en windenergie heel zichtbaar is. Maar het aandeel van gas in de energiemix is veel groter dan dat van elektriciteit.”
De hoeveelheid groen gas die tot nu toe jaarlijks geproduceerd wordt, is relatief beperkt. De laatste jaren schommelde dit rond de 100 miljoen kuub, terwijl het totale aardgasverbruik in Nederland jaarlijks op 30 tot 35 miljard ligt. Dat brengt het huidige aandeel groen gas op ongeveer 0,3 procent. Huishoudens nemen daarvan ongeveer een derde voor hun rekening. Toch stelt Van Pijkeren dat groen gas in de toekomst de gasvraag van alle huishoudens in Nederland kan beantwoorden.
Lees ook: De warmtetransitie: een tussenstand
Groen gas in het energieplaatje van de toekomst
Het is namelijk niet het huidige verbruik waar we naar moeten kijken, zegt Van Pijkeren. “We moeten groen gas zien in het energieplaatje van de toekomst. Nederland zal volop aan de slag moeten om de warmtevoorziening in woningen te verduurzamen, door te isoleren en warmtepompen te installeren. Wij schatten in dat de gasbehoefte die dan nog overblijft voor huishoudens nog 2 tot 3 miljard kuub is, in plaats van de huidige 10. En dat volume aan groen gas kan richting 2030 al worden gerealiseerd. Dat is zeer waarschijnlijk eerder dan de gasvraag van huishoudens zal zijn teruggeschroefd.”
Met name de bestaande bouw kan daarvan profiteren. Nieuwbouwhuizen worden zo ontworpen dat de warmtevraag steeds beperkter wordt. Een elektrische warmtepomp kan daarin voorzien. Maar voor slecht geïsoleerde huizen in binnensteden en buitengebieden levert die niet voldoende warmte op hele koude momenten. “Daarvoor kan een hybride warmtepomp een oplossing zijn. Die combineert de voordelen van een elektrische warmtepomp met een CV-ketel die op groen gas draait”, zegt Van Pijkeren.
Lees ook: Gebouwde omgeving als accelerator van de circulaire economie
Groen gas heeft als voordeel dat het gasnetwerk er al ligt. “Als je alle huishoudens met elektriciteit wilt verwarmen, dan moet de elektriciteitsvoorziening - na isolatie van alle woningen - nog minimaal verdubbelen. Terwijl het aardgasnetwerk gewoon geschikt is voor groen gas en consumenten gewoon hun CV-ketel kunnen behouden. Je moet voor oplossingen kiezen die leiden tot acceptabele maatschappelijke kosten.”
Van vergisting naar vergassing
De opschaling van groen gas vraagt wel om een verandering in de productietechnologie, zegt projectleider Martijn Theelen van Gasunie New Energy. Groen gas wordt op dit moment voornamelijk geproduceerd door vergisting van afval. Daarmee worden de koolhydraten (suikers), het vergistbare deel van biomassa, omgezet in energie. “Dit is echter slechts 20 procent van de biomassa. Die techniek is eigenlijk alleen duurzaam wanneer ook de overige 80 procent van de biomassa wordt gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van diervoeding uit gefermenteerd grassap. Of wanneer de reststromen worden gebruikt als digestaat (vergiste biomassa, red.) of meststoffen.”
Om het rendement te vergroten en de volumes van groen gas echt te kunnen opschalen, werkt Gasunie samen met SCW Systems aan een techniek die superkritische watervergassing wordt genoemd. De prototype-reactor en de eerste reactor van de demonstratie-installatie op het Energy Innovation Park in Alkmaar hebben bij elkaar inmiddels meer dan duizend testuren gedraaid.
Snelkookpan
Theelen vergelijkt deze methode met een snelkookpan. “Daarmee kun je water bij een hoge druk op een hogere temperatuur dan 100 graden brengen, zonder dat het verdampt. Dat passen we met SCW toe in het groot. Water blijft bij een druk van 221 bar tot 374 graden vloeibaar. Laat je de druk, de temperatuur of beide nog verder oplopen, dan bereikt het water de superkritische fase.”
In de superkritische fase splitst natte biomassa, zoals rioolslib, in methaan, waterstof en CO2. “En laat methaan nu net het hoofdbestanddeel van aardgas zijn. Met deze techniek zetten we 100 procent van de natte biomassa om naar moleculen, in plaats van de 20 procent die we via vergisting kunnen omzetten”, zegt Theelen. Die moleculen worden vervolgens opgewerkt tot groen gas, met dezelfde bestanddelen en kwaliteit als aardgas.
Nog te weinig aandacht in het klimaatakkoord
Met de nieuwe vergassingstechnologie en de ruim voorradige natte biomassa lijkt grootschalige opwekking van groen gas binnen handbereik. Toch speelt groen gas geen prominente rol in het Ontwerp Klimaatakkoord. “Onze ambities gaan vele malen verder dan wat in de doorberekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving wordt gepresenteerd”, reageert Van Pijkeren daarop. “Als je vooral achteruit kijkt, naar de mogelijkheden uit het verleden, is dat misschien logisch. Maar we zitten nu op een breekpunt en kunnen op korte termijn een enorme volumeslag slaan. Het is jammer dat dat nog onvoldoende wordt onderkend.”
Door te laten zien dat het mogelijk is relatief snel volume te maken, hopen SCW Systems en Gasunie de mogelijkheden van groen gas verder over het voetlicht te brengen. Ook neemt Gasunie deel aan Stichting Groen Gas Nederland, met onder andere TNO, ECN en Engie, om nieuwe technologieën in de praktijk te brengen.
Groen gas in een stroomversnelling
Om de volledige potentie van groen gas te benutten is de technologische ontwikkeling ontzettend belangrijk. “We kunnen nu laten zien dat de vergassingstechnologieën beschikbaar en betrouwbaar zijn voor grootschalige productie. Dat is voor financiers een belangrijke voorwaarde”, legt Theelen uit. SCW kon met hun pilot aan de slag dankzij een subsidie van het RVO en een investering van Gasunie. Maar de grote energieleveranciers willen eerst zien dat de installatie een bepaalde tijdsduur succesvol gedraaid heeft.
“Als we dat kunnen aantonen, dan komen we in een stroomversnelling. Aanbieders kunnen dan gegarandeerd hun natte biomassa afzetten en afnemers kunnen gegarandeerd groen gas inkopen. Dan is het geen vraag meer óf we die 2 tot 3 miljard kuub groen gas bereiken voor 2030, maar wanneer.”
Lees ook: CEO Gasunie: 'Nederland kan toonaangevend waterstofland zijn'
Bron & portretfoto's: Gasunie | Hoofdbeeld: SCW Systems
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
