De energietransitie stelt bedrijven, gemeentes en provincies voor opgaven waar ze onmogelijk alleen uitkomen. Daarom is vanuit de Topsector Energie het idee ontstaan voor het opzetten van zogenaamde learning communities. Professionals uit bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties werken hierin samen met onderzoekers, docenten en studenten uit kennisinstellingen. Ze verbinden onderzoek, werk en innovatie, en leren van en aan elkaar. Het doel is om oplossingen te zoeken die bijdragen aan de versnelling van de energietransitie, en de kennis die daarbij ontwikkeld wordt, te delen.
Echte problemen
Bedrijven en organisaties die meedoen in een learning community hebben allemaal ‘skin in the game’. “Deelnemers die rond de tafel komen, hebben ècht last van het probleem en zijn bereid om tijd en geld te steken in de oplossing”, zegt Marten van der Laan, lector systeemintegratie in de energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen. In opdracht van de Topsector Energie startte hij twee jaar geleden voor de Hanzehogeschool de learning community rond zijn specialisme: systeemintegratie in de energietransitie.
“De problemen waar bedrijven en organisaties mee te maken krijgen in deze fase van de energietransitie zijn zo complex, dat niemand ze meer alleen kan oplossen. Daar zijn altijd meerdere partijen en disciplines voor nodig”, zegt Henmar Moesker, projectleider bij de Hanze Hogeschool. Zij begeleidt studenten bij afstudeerprojecten in de energietransitie en is vanaf de start betrokken bij de opdracht vanuit de Topsector Energie.
"De problemen van bedrijven en organisaties in deze fase van de energietransitie zijn zo complex, dat niemand ze meer alleen kan oplossen"
Henmar Moesker
Systeemintegratie
Die complexiteit komt doordat ons energiesysteem meer verknoopt is dan vroeger, legt Van der Laan uit. “Toen waren gas en elektra gescheiden, werd stroom centraal opgewekt. Nu zijn afnemers producenten, hebben we te maken met elektrificatie, netcongestie, langdurige opslag. Dat zijn allemaal vraagstukken die vallen onder systeemintegratie, omdat het effect heeft op alle dimensies daaromheen. “Je kunt het vergelijken met een mobiel, waar figuurtjes aan touwtjes hangen”, vult Moesker aan. “Als je aan één van de touwtjes trekt beweegt alles.”
Tot nu toe werken zes kennisinstellingen samen aan deze learning communities: De Hanze Hogeschool Groningen, de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool Arnhem-Nijmegen, de TU Delft, de Haagse Hogeschool en Saxion, uit Overijssel. Uiteindelijk moet dit uitgroeien tot een landelijk dekkend netwerk met ook kennisinstellingen uit Brabant, Limburg en Zeeland.
Studenten
Een belangrijk aspect is de betrokkenheid van studenten. “Bedrijven zien het als een grote meerwaarde, die jonge denkkracht in zo’n groep”, zegt Van der Laan. “Studenten hebben verse ideeën”, vult Moesker aan. “Ze zijn nog niet gehinderd door gewoontes en structuren. Daardoor komen ze met oplossingen waar bedrijven nog nooit aan gedacht hebben.”
Omgekeerd profiteren studenten van deze nieuwe onderwijsvorm. “Studenten doen mee als volwaardige deelnemers”, zegt Van der Laan. “En ze werken aan het oplossen van echte problemen uit de praktijk. Ook leren ze samenwerken met bedrijven, wat een waardevolle ervaring is voor hun professionele ontwikkeling.” Bovendien landt de methodiek in reguliere curricula, waar andere studenten vervolgens van profiteren.
Lees ook: Economieonderwijs is toe aan vernieuwing
"Studenten doen mee als volwaardige deelnemers"
Marten van der Laan
Netcongestie
De problemen die de learning communities aanpakken komen rechtstreeks uit de praktijk in de regio. “Wij kregen een vraag van de gemeente Leeuwarden”, vertelt Van der Laan. “Daar was een nieuw bedrijventerrein ontwikkeld, maar vanwege netcongestie kon de netbeheerder geen aansluiting voor afname en invoeden van stroom afgeven. De kavels waren helemaal klaar, de infra was aangelegd, maar niemand wilde zich er vestigen omdat ze geen aansluiting konden krijgen.”
Een typisch systeemintegratieprobleem waarvoor EnTranCe een learning community optuigde met bedrijven, gemeente en studenten. “Daaruit ontstond het idee voor het afstemmen van opwek en verbruiksprofielen en of daar wat in te schuiven was”, zegt van der Laan. “We onderzoeken nu of het op die manier toch mogelijk is om meer aan te sluiten dan dat iedereen afzonderlijk naar de netbeheerder stapt.”
Informele setting
De learning community speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van deze oplossing. “Doordat je in zo’n informele setting bij elkaar zit, kunnen ideeën vrij over tafel komen”, zegt Moesker. “Daardoor keken we ook naar verrassende en creatieve ideeën die anders waarschijnlijk waren afgeschoten.”
Maar de meerwaarde van de learning community is veel groter dan het oplossen van een probleem uit de praktijk. Het gaat om de kennis die ontwikkeld wordt en vervolgens ook op andere plekken in Nederland of daarbuiten toegepast kan worden. Daarom werken de samenwerkende kennisinstellingen nu aan het oprichten van een landelijk kennisplatform. “Daar verzamelen we alle kennis die we opdoen in de projecten en stellen die ter beschikking.”
Lees ook: 'Benut kennis over sociale innovatie om de energietransitie te versnellen'
Wikipedia
Een soort Wikipedia voor systeemintegratie in de energietransitie. Maar het is meer dan dat, benadrukt Van der Laan. "Want we schrijven het niet alleen op, we doen het ook. We staan daadwerkelijk met de voeten in de modder en gaan de problemen te lijf.”
Als het aan Van der Laan ligt, is het dankzij de kennis die in de learning communities mogelijk om de energietransitie te versnellen. “We hebben zo weinig tijd tot 2050 om tot dat duurzame energiesysteem te komen. Er moet zoveel gebeuren op zoveel projecten. Het is dat mobiel. Al die figuurtjes moeten tegelijkertijd in beweging komen.”
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief: iedere dag rond 07.00 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze dagelijkse nieuwsbrief.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
