Hoe het kan dat de groene stroom uit je stopcontact van een Italiaans zonnepark komt

Garanties van Oorsprong (GvO's) worden ook wel groencertificaten genoemd. Wanneer een windmolenpark elektriciteit gaat produceren, geeft een instantie daar garanties voor uit. In Nederland wordt dat gedaan door CertiQ, dat onderdeel is van landelijk netbeheerder TenneT. Eén GvO staat voor 1 megawattuur aan hernieuwbaar opgewekte stroom.

“Elke GvO is terug te herleiden tot op installatieniveau,” zegt Ivo de Vries, relatiemanager bij CertiQ. “Van elke megawattuur is dus te zien door welke windmolen of zonne-installatie de stroom is opgewekt. Die GvO's zijn vanaf het moment dat de stroom geproduceerd wordt, 12 maanden geldig. Binnen die 12 maanden kan een GvO gebruikt worden om consumptie van hernieuwbare elektriciteit te claimen, maar kan daarvoor ook meerdere keren van eigenaar wisselen.”

Lees ook: Amazon koopt Nederlandse windmolens

Elektriciteit inpikken

De GvO’s die Amazon met deze deal van Shell en Eneco koopt, kunnen niet meer in Nederland geconsumeerd worden. De helft van wat er in dat windpark voor onze kust opgewekt wordt gaat dus niet naar Nederlandse gebruikers. “Dat klinkt misschien als inpikken. Maar aan de andere kant pikken wij als Nederland dan ook 40 terawatt (40 miljoen megawattuur) aan Europese duurzame opwek in.”

Want in Nederland zijn we dol op groene stroom. Ruim de helft van de totale Nederlandse jaarconsumptie aan elektriciteit is duurzaam. Dat is veel meer dan we zelf opwekken. Van de 110 TWh totale elektriciteitsconsumptie in Nederland wordt iets meer dan de helft bestempeld als groene energie. “Daar worden dus duurzame GvO’s voor afgeboekt,” zegt de Vries. “Een deel daarvan komt uit Nederland maar zo'n 40 terawattuur uur aan GvO’s importeren we. Daarbij zijn Italiaanse en Spaanse wind GvO's koplopers.” Net als Amazon bij Hollandse Kust Noord doet, kopen energieleveranciers de GvO’s van windparken elders in Europa en verkopen die aan klanten in Nederland onder de noemer Europese wind.

Kleuren

Het afnemen van stroom werkt anders dan het kopen van bijvoorbeeld een brood. De elektriciteit die op het net zit, is op verschillende manieren opgewekt. Met kolen- of gasgestookte centrales, door windmolens of zonnepanelen. Die stroom gaat in de vorm van elektronen het net op en is ‘kleurloos’.

Pas op het moment dat de consument het van het net afhaalt, krijgt de stroom een kleur, afhankelijk van het energiecontract. Zo kiest Amazon ervoor om de stroom die het in bijvoorbeeld Duitsland van het net haalt, groen te maken met de certificaten uit Nederland. Net zoals een Nederlandse klant van bijvoorbeeld Eneco, Engie of Vattenfall voor Europese wind kan kiezen.

Van de bron

Toch zijn er energieleveranciers die hun stroom direct ‘van de bron’ verkopen aan de consument. “Deze bedrijven sluiten bijvoorbeeld een contract met een boer die zijn schuur vol heeft gelegd met zonnepanelen,” zegt De Vries. “De opgewekte stroom nemen ze af, inclusief de GvO’s en koppelen dat aan de afname van hun consumenten. De consument ziet dat zijn stroom op die schuur is opgewekt.” Maar het principe is hetzelfde. De stroom die de panelen van deze boer opwekken wordt kleurloos op het net en groen bij consumptie.

Alleen met een directe verbinding met de boer zou je echt kunnen zeggen dat de stroom die je afneemt bij hem vandaan komt. Zoals je doet wanneer je je auto oplaadt met de stroom die je zelf opwekt, bijvoorbeeld met zonnepanelen op het dak van je huis. “Zonder zo’n directe verbinding zit het elektriciteitsnet tussen de producent en de consument en is de GvO het enige en juiste middel om die claim alsnog te kunnen maken,” zegt De Vries. “Ongeacht of de elektriciteit is opgewekt in Nederland of in Italië.”

Prijs

Met de keuze voor Nederlandse wind kiest Amazon voor relatief dure stroom. Want niet elke GvO is evenveel waard. “Een Europese windcertificaat (dus 1 megawattuur aan windenergie) dat vrij beschikbaar is op de markt, kost tussen de 20 en de 50 cent,” zegt de Vries. “Nederlandse wind is met een prijs tussen de 1 en 2 euro per stuk, verhoudingsgewijs veel duurder. Daarom wordt slechts een heel klein deel van de Nederlandse certificaten naar het buitenland geëxporteerd.”

Dat Amazon voor de duurdere Nederlandse wind kiest is dus opmerkelijk, maar verklaarbaar. Het bedrijf heeft een ambitieuze duurzaamheidsdoelstelling. In 2023 wil het alle distributiecentra en datacenters laten draaien op 100 procent duurzame stroom. Daarvoor heeft Amazon grote hoeveelheden GvO’s nodig. “Een mogelijke verklaring is dat Amazon zocht naar grote parken waar nog geen lange termijn deal mee gesloten was om in een keer veel in te kopen. “

Reductiedoelstellingen

Dat Amazon de helft van het geïnstalleerd vermogen van dit windmolenpark opsoupeert betekent niet dat de reductiedoelstellingen van Nederland in gevaar komen. “Ook hier is weer het onderscheid tussen productie en consumptie van belang. Voor het behalen van de reductiedoelstellingen wordt alleen gekeken naar productie. Hoeveel daarvan komt uit kolen, aardgas, wind en zon en hoeveel CO2 stoot Nederland daarbij uit.”

Daarentegen wordt de consumptie van groene stroom niet meegeteld voor de CO2 reductie doelstellingen en kan dus ook niet in een ander land geclaimd worden. “Het feit dat Amazon zijn datacenters in Duitsland voorziet van duurzame elektriciteit uit Nederland maakt voor de Duitse reductiedoelstellingen niks uit. Omgekeerd maakt het voor de Nederlandse doelstellingen geen verschil dat Nederlandse huishoudens veel groene stroom uit Europa afnemen.”

Energietransitie

De vraag is nu of deze handel in GvO’s gunstig is voor de energietransitie. Het antwoord daarop is ja. “Voor de energietransitie is het belangrijk dat er meer windmolenparken gebouwd worden. En een deal als deze maakt de aanleg van een groot windmolen park als Hollandse Kust Noord mogelijk. Dit park wordt gebouwd zonder subsidie en met dergelijke lange termijn deals wordt het investeringsrisico afgedekt. Vaak zijn het grote ondernemingen of instanties met een lange termijn duurzaamheidsstrategie die dit soort deals sluiten. Het is belangrijk dat ze dat doen. Want zonder afnemers wordt er niks meer gebouwd.”

Lees ook: Grote bedrijven werken samen aan nieuw windpark