Nederland wil in 2050 circulair zijn. Dan is er geen afval meer. Alle afval wordt gescheiden, hergebruikt, gerecycled of als nieuwe grondstof gebruikt. HVC wil nog een stapje verder gaan. Als het aan algemeen directeur Dion van Steensel ligt, komt er straks helemaal geen afval meer de bedrijfspoorten in Alkmaar en Dordrecht binnen. Dat klinkt radicaal voor een bedrijf dat het afval van 1,5 miljoen Nederlanders in 52 gemeenten inzamelt en verwerkt. Daarvan wordt al 62 procent aan de bron gescheiden voor hergebruik of recycling, maar dat is volgens hem niet genoeg.
Minder spullen kopen
“Als je onze jaarverslagen leest zou je kunnen denken: als we allemaal netjes ons afval scheiden en terugbrengen in de cirkel, dan komt het wel goed met het klimaat. Dat is een misvatting”, zegt hij. “Het allerbeste is om spullen niet te consumeren, want dan hoeven ze ook niet geproduceerd te worden. Het grootste klimaateffect van elke burger zit in de consumptie van spullen. Het grootste deel is direct omdat al die spullen geproduceerd moeten worden – vaak in India en China – en van over de hele wereld hier naartoe getransporteerd moeten worden. Het kleinste deel is indirect, zoals het na gebruik verbranden in de afvalovens. Je grootste bijdrage aan het klimaat lever je dus niet met elektrisch rijden, met zonnepanelen op je dak of met vegetarisch te eten. De grootste bijdrage lever je door geen spullen te consumeren. Dan stoten we geen CO2 meer uit. De eerste bijdrage die wij als HVC kunnen leveren is door dat gewoon te zeggen. Door gemeenten te vragen de ja-ja-sticker in te voeren (dat je alleen reclamedrukwerk wilt ontvangen als je hier expliciet toestemming voor hebt gegeven, red). Dan komt er minder oud-papier. Of door samen te werken met kringloopbedrijven.”
Anders consumeren
Van Steensel pleit niet voor consuminderen of economische krimp (degrowth), maar voor anders consumeren. Geld besteden aan bijvoorbeeld cultuur, muziek, horeca, aan diensten, aan tweedehands spullen of aan de reparatie van spullen in plaats van iets nieuws kopen, zorgt in zijn ogen ook voor economische groei. Hij wijst op een onderzoek van Milieu Centraal dat aantoont dat mensen hun klimaatafdruk met een kwart kunnen verminderen door minder nieuwe spullen te kopen en meer circulaire keuzes te maken. Dus vaker te kiezen voor delen en lenen, tweedehands, reparatie of refurbishen. Diverse medewerkers van HVC gaan daarin zelf het goede voorbeeld geven door komend jaar niets nieuws aan te schaffen.
Veelverdieners vervuilen het meest
Ook haalt Van Steensel diverse onderzoeken aan die laten zien dat juist de rijkste mensen de meeste klimaatschade toebrengen aan de planeet. Bijvoorbeeld dat van Oxfam Novib, waaruit blijkt dat de rijkste 1 procent van de wereldbevolking - zo’n 80 miljoen mensen – net zoveel CO2 uitstoot als 5 miljard armere mensen. Die grote CO2-voetafdruk wordt veroorzaakt door hun consumptie. “Dat geldt ook binnen Nederland. Het is dus veel belangrijker dat iemand met een inkomen van drie keer modaal minder gaat consumeren. Dat geldt ook voor mezelf. Daarom moet deze boodschap binnenkomen bij de veelverdieners. Daar zit de grote vervuiling en daar moet de verandering ontstaan. Ik ben nu kind aan huis geworden bij een kleermaker, laat mijn computer tegenwoordig repareren en ben lid geworden van de bibliotheek.”
Kijk hier de campagnefilm van HVC voor een afvalvrij Nederland:
Minder afval
Toch zal het nog even duren voordat Nederland afvalvrij is. HVC verbrandde volgens zijn laatste jaarverslag in 2022 nog 940 kiloton huisvuil, 6 kiloton meer dan in 2021 en 27 kiloton meer dan in het jaar daarvoor. Toch is die stijging slechts schijn. Het aantal gemeenten waarvoor HVC huisvuil verwerkt steeg fors de laatste jaren. Het bedrijf verbrandt voor 52 gemeenten het afval en zamelt dat voor 29 gemeenten ook in. Het aantal huishoudens dat klant is steeg van 580.000 naar 640.000. Tegen het licht van die groei daalden de tonnages verbrand afval. Ook daalt de hoeveelheid restafval per inwoner al jaren. In 2022 van gemiddeld 190 naar 176 kilo.
Warmtenetten
Maar HVC is al lang niet meer alleen een afvalbedrijf. Het is ook een energiebedrijf. Het exploiteert en ontwikkelt windmolens, zonneparken en levert warmte, groene stroom en groen gas. Tweederde van de omzet komt uit energie-activiteiten. Dat begon met de aanleg van warmtenetten in de regio’s Alkmaar en Dordrecht. Via kilometerslange leidingen stroomt warm water de meterkast van woningen en andere gebouwen binnen. Water dat verwarmd wordt door de stoom uit de afvalverbrandingsovens. Inmiddels heeft HVC warmtenetten in de regio’s Alkmaar, Dordrecht, Gorinchem, Assendelft, Westland, Pijnacker, Hoorn en Den Helder in werking en in ontwikkeling met een lengte van 269 kilometer, waar omgerekend nu al ruim 24.000 woningen of woningequivalenten op zijn aangesloten. Komende jaren komen daar nog eens 30.000 aansluitingen bij.
Biomassa
Maar hoe kunnen die warmtenetten blijven draaien als er straks geen afval meer verbrand wordt? Geen probleem, stelt Van Steensel. Wat blijkt: de meeste warmtenetten draaien nu al niet meer op de afvalverbrandingsovens. Het warmtenet in Alkmaar wordt gevoed door de bio-energie centrale, waar niet-herbruikbaar afvalhout wordt verbrand. In Dordrecht wordt 70 procent van het net verwarmd door de naastgelegen verbrandingsinstallatie van rioolslib. In beide gevallen door biomassa dus. De verbrandingsoven in Dordrecht levert vooral stoom aan het naastgelegen chemieconcern DuPont/Chemours, dat daardoor geen gas hoeft te gebruiken. Alleen bij extreme koude schakelt de oven bij om het warmtenet te voeden. “In Alkmaar ook, maar daar was dat afgelopen week niet eens meer nodig”, zegt Van Steensel.
Geothermie
In beide regio’s groeit het warmtenet snel. Daarom is HVC op zoek naar alternatieve warmtebronnen. In Heerhugowaard bij Alkmaar en Sliedrecht bij Dordrecht heeft HVC opsporingsvergunningen gekregen om te boren naar aardwarmtebronnen (geothermie). Dat zijn hete waterbronnen op kilometers diepte. Die bronnen worden straks aangesloten op het warmtenet. In het Westland heeft HVC al diverse geothermiebronnen aangeboord die kassen en woningen verwarmen. In Hendrik-Ido-Ambacht – vlakbij Dordrecht – wil HVC energie uit oppervlaktewater winnen (aquathermie). In Gorinchem gaat het zijn warmte halen uit rioolwater. “80 procent van de warmte die wij leveren komt helemaal niet uit afvalverbranding. Dus zelfs als er in de toekomst geen afval meer is, kunnen onze warmtenetten gewoon blijven doordraaien”, stelt Van Steensel.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
