Hoe Australië zich wapent tegen klimaatverandering: is het nog op tijd?

Australië heeft een grote hoeveelheid plant- en diersoorten. Een van de pronkstukken van het land is het Great Barrier Reef, het koraalrif aan de oostkust. Maar het staat er niet goed voor met het rif. Eerder dit jaar vond de zesde massableking plaats, de eerste stap voordat koraal daadwerkelijk sterft. Dat komt door de steeds vaker voorkomende hittegolven in oceanen.

Bosbranden en overstromingen

Het land kampt ook steeds vaker met hevige bosbranden en overstromingen. Bosbranden horen enigszins bij het land, omdat het zorgt voor vruchtbare bodems. Maar het is zorgwekkend dat de branden steeds vaker voorkomen en intenser van aard zijn. Het probleem is dan dat de natuur geen tijd meer heeft om zich te herstellen. Op dit moment worden 1918 inheemse diersoorten bedreigd met uitsterven, blijkt uit recent onderzoek. Dat is 8 procent meer dan in 2016. Bosbranden volgen elkaar in rap tempo op.

De afgelopen maanden worden delen van het land geteisterd extreme regenval, gevolgd door overstromingen. Tientallen mensen kwamen om het leven en tienduizenden moesten hun huis ontvluchten. Ook hevige regenval en overstromingen komen vaker voor in het land, maar dit jaar zijn alle eerdere records gebroken. In Brisbane viel in februari in drie dagen maar liefst 66 centimeter. Dat is net zoveel als dat er in Londen in een heel jaar valt.

Klimaatontkenning

Hoewel de overstromingen deels te verklaren zijn door het weerfenomeen La Nina, speelt klimaatverandering een grote rol bij het toenemende aantal rampen. De Climate Council schreef in een statement: “Klimaatverandering is geen voetnoot bij het verhaal van de overstromingen. Het ís het verhaal.”

En dat verhaal kent een lange geschiedenis van ontkenning in Australië. De conservatieve regering, die tot afgelopen maand ruim negen jaar lang de koers bepaalde, was terughoudend met klimaatbeleid. Sterker nog: een beleid rondom klimaat ontbrak volledig.

Het gebrek aan klimaatbeleid heeft een oorzaak: Australië is ’s werelds grootste exporteur van steenkool. Ze verdienen er veel geld aan en bovendien wordt de eigen stroom nog grotendeels opgewekt met de vervuilende fossiele brandstof. Tijdens de klimaattop in Glasgow bleek dat Australië de hoogste broeikasgassenuitstoot door steenkool ter wereld heeft, bijna het dubbele van China.

Ondanks de vervuilende industrie en de schade hield de regering jarenlang stug vast aan steenkool. Tijdens de campagneperiode voor de nieuwe regeringskandidaten ging deze video viral, waarin oud-premier Scott Morrison gekscherend een blok steenkool presenteert in het parlement. “This is coal, don’t be afraid!”.

Biedt de nieuwe premier hoop?

In maart koos de Australische bevolking een nieuwe regering. Volgens de peilingen was klimaatverandering het belangrijkste thema voor 29 procent van de kiezers. Meer dan 75 procent van de bevolking maakt zich ernstige zorgen om klimaatverandering en wil dat steenkoolmijnen worden gesloten. De verkiezingen zijn mede daardoor ook gewonnen door Labor en de Groenen, die een compleet ander ingericht klimaatbeleid willen dan de conservatieven. Met Anthony Albanese als nieuwe premier, hoopt de bevolking op een regering die klimaatverandering serieus aanpakt.

Tijdens zijn overwinningstoespraak beloofde Albanese een supermacht te worden voor hernieuwbare energie. En in een recente speech verzekerde hij landen als Japan en Indonesië dat Australië weer ‘serieus genomen kan worden door andere landen’ als het om klimaatafspraken gaat. Net na zijn aantreden scherpte Albanese de klimaatdoelen voor 2030 aan: de broeikasgassenuitstoot moet in dat jaar met 43 procent zijn teruggebracht ten opzichte van 2005. De vorige regering hield een vermindering van 26 procent aan.

Vooralsnog moet Albanese zich eerst bewijzen tegenover de bevolking. Want sceptische geluiden zijn er ook. In plaats van kolenmijnen sluiten, worden er steeds meer mijnen geopend. Met overheidssteun. De kersverse Albanese zei namelijk kort na zijn aantrede dat ‘hij niet per se tegen het openen van nieuwe steenkoolmijnen is’. Het is duidelijk dat de Labor partij van Albanese de fossiele industrie niet te hard wil raken.

Is groen herstel onderweg, maar is het nog op tijd?

Hoewel een vernietigend rapport van internationale wetenschappers over de toestand van het milieu een rampzalig toekomstscenario voor het land schetst, is er nog steeds hoop. Het rapport, dat de wetenschappers vorig jaar al maakten, werd pas afgelopen week gepubliceerd. De conservatieve Morrison-regering heeft het al die tijd tegengehouden.

Volgens het onderzoek gaat het allesbehalve goed met het milieu. Zo heeft het land meer zoogdiersoorten verloren dan enig ander continent. Minstens 19 Australische ecosystemen vertonen tekenen van instorting.

De grootste oorzaak is volgens de onderzoekers het gebrek aan geld en coördinatie tussen de deelstaten. Maar er kan nog iets aan gedaan worden, zeggen experts. Australië moet als een gek strakker beleid maken rondom klimaatverandering formuleren en de emissiereductieverplichtingen herzien.

Steenkoolmijnen moeten afbouwen en zonne- en windenergie moeten veel meer gestimuleerd worden. Er is immers ruimte zat. Bovendien wordt duurzaamheid in het land door steeds meer bedrijven als ernstig probleem gezien, en het bedrijfsleven handelt daar naar.

Zo investeert Andrew Forrest, een van de rijkste zakenmannen van Australië (goed voor 27,5 miljard Australische dollar) en oud-CEO van mijnbouwbedrijf Fortescue Metals Group, steeds vaker in duurzame projecten. Met zijn Minderoo Foundation ontwikkelde hij bijvoorbeeld een systeem om real-time plasticvervuiling op aarde in kaart te brengen. Kort geleden richtte hij Fortescue Future Industries (FFI) op, de groene energietak van de Australische ijzerertsgigant Fortescue Metals. Hij wil daarmee 'de grootste elektrolysefabriek ter wereld' bouwen voor groene waterstof.

De minister van milieu, Sussan Ley, zei naar aanleiding van het rapport dat ze verwacht dat ze volgend jaar wijzigingen in de milieuwetten in het parlement zou introduceren. Of de inspanningen van het land nog op tijd zijn om een catastrofe te voorkomen, moet de komende jaren blijken.