Alleen op die manier kan voorkomen worden dat de prijzen van groene stroom, door extra risicopremies van energiebedrijven, steeds hoger worden en dat wind- en zonneparken worden stilgelegd op dagen met veel wind en zon. Door dat laatste dreigt namelijk het gevaar dat groei van hernieuwbare energie in Nederland afneemt, omdat investeringen niet meer rendabel zijn. Ook voorkomt het onbalans en netcongestie op het elektriciteitsnet en het onnodig weggooien van opgewekte groene stroom.
Handelstop in Arnhem
Dat stellen energie-experts Tim de Knegt van het Havenbedrijf Rotterdam en CEO van energieplatform Distro Energy en Jan Willem Zwang, energy trendwatcher bij Stratergy. Beiden spreken op de Renewable Electricity Trading top die Solarplaza op 29 juni houdt in Arnhem en tijdens het gratis webinar dat donderdag 8 juni voorafgaand aan de top wordt gehouden.
Prijsschommelingen nemen toe
De prijs van groene en andere stroom wordt grotendeels bepaald op de Europese groothandelsmarkt EPEX. Die wordt 24 uur van tevoren vastgesteld op basis van de totale vraag en aanbod van stroom, waarbij de prijs van kolen en gas een belangrijke rol speelt. Hoge gasprijzen zorgen voor hoge prijzen van stroom, zowel groen als fossiel. Stroom kan ook verhandeld worden op de onbalansmarkt, waar de prijzen elk kwartier schommelen.
Op donkere, windstille dagen is er te weinig stroom, waardoor gas- en andere noodstroomcentrales moeten bijschakelen. Op winderige en zonnige dagen is er zoveel stroom dat de prijs – met name in weekenden – nul of zelfs negatief is. Ook omdat kern- en andere centrales niet zomaar afgeschakeld kunnen worden. Voordelig voor bedrijven en consumenten met een dynamisch energiecontract, maar nadelig voor eigenaren van wind- en zonneparken en energiebedrijven. In die gevallen worden parken stilgelegd en rekenen energiebedrijven een extra risicopremie per kilowattuur. “Hoewel de prijzen van groene stroom de komende jaren verder dalen, nemen de prijsschommelingen verder toe. Daardoor neemt de onbalans op het net toe en worden de risicopremies van alle stroom zes tot acht keer hoger. Vanwege de toenemende risico’s wordt energie dus duurder”, legt Zwang uit.
Direct groene stroom leveren
Het probleem zit vooral in de onvoorspelbaarheid van het weer en dus van de opwek van wind- en zonne-energie. Daarnaast is de capaciteit van het elektriciteitsnet te klein, waardoor overschotten niet naar gebieden met tekorten kunnen worden getransporteerd. Dat leidt tot enorme prijsschommelingen (volatiliteit). De oplossing zit volgens de experts in het direct leveren van groene stroom aan afnemers, via zogeheten peer-to-peer-contracten, en dan ook nog zo lokaal mogelijk. Partijen als Groendus, Powerpeers en Distro Energy bieden dit al aan.
“In Rotterdam wekt Ahoy met zijn zonnepanelen op het dak veel meer stroom op dan het zelf nodig heeft. Die kan het op zonnige dagen met een boete terugleveren aan het net. Maar ook aan lokale huishoudens en bedrijven, die om stroom zitten te springen”, zegt De Knegt.
Markt wordt onzekerder
Distro Energy, een volle dochter van Havenbedrijf Rotterdam, probeert op die manier partijen bij elkaar te brengen om ze samen prijsafspraken te laten maken en de stroom daadwerkelijk te leveren en te gebruiken op momenten dat die voorradig is. Tuinders kunnen op die manier bijvoorbeeld meer geld verdienen met de stroom uit hun WKK-installaties (Warmte-Kracht-Koppeling, een systeem waarbij gelijktijdig warmte en elektriciteit wordt opgewekt) dan met het hun bloemen, groenten en fruit. “De markt wordt steeds onzekerder. Het ene moment krijg je heel veel voor je groene stroom, het andere niets. Ook is er de komende tien jaar 100 miljard euro nodig om het elektriciteitsnet in Noordwest-Europa uit te breiden. Dat remt de groei van zon en wind. Daarom moeten we lokale netwerken bouwen. Daar kunnen partijen een prijs afspreken die een stuk lager is dan de EPEX-prijs”, stelt De Knegt. KPN heeft bijvoorbeeld al een contract met Shell en Eneco afgesloten om in 2027 de helft van de stroom van windpark Hollandse Kust west af te nemen.
Geld verdienen met batterijen
Volgens Zwang moeten bedrijven hun energieverbruik beter gaan voorspellen dan ze nu doen. Dan kunnen energiebedrijven daar beter rekening mee houden en kunnen de risicopremies omlaag. Een andere mogelijkheid is om van overtollige groene stroom waterstof te maken of die energie op te slaan in batterijen. Die laatste kunnen laden als de stroomprijs laag of negatief is en stroom leveren aan het net als de prijzen hoog zijn. Op die manier kunnen consumenten en bedrijven veel geld verdienen met batterijen. Zwang schreef daar een handboek over. “Nu gaat er zoveel duurzame energie verloren op momenten dat wind- en zonneparken worden afgeschakeld. Die kun je ook opslaan op winderige en zonnige momenten, meestal midden op de dag, en later op de dag weer terugleveren als de vraag groter is”, zegt hij.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
