‘Foute’ zonnepanelen en de eigen verantwoordelijkheid

De RBA is een samenwerking van bedrijven in de elektronica-industrie om een duurzame keten te bereiken. Deze samenwerking heeft op meerdere fronten vooruitgang geboekt. Roebyem Anders en Edo van Berkel van zonnepanelenleverancier Sungevity betogen in het FD van 13 april dat de overheid een actievere rol moet spelen in de verduurzaming van ketens, maar samenwerking zoals in de RBA laat zien dat bedrijven en handel ook zelf hun verantwoordelijkheid voor de keten kunnen nemen.

Zonnepanelen uit China zijn gemaakt met dwangarbeid door Oeigoeren in de Chinese provincie Xinjiang, concludeert het gespecialiseerde consultancybureau Horizon Advisory. Meerdere media maken melding van kampen in Xinjiang die niet toegankelijk zijn en bewaakt worden door het leger. Dat er kritisch gekeken wordt naar producten die daar gemaakt worden is logisch. Onze overheid subsidieert immers met miljarden de import van deze zonnepanelen. De branche - met Holland Solar, de belangenvereniging van de zonne-energiesector in Nederland, voorop - lijkt verstoppertje te spelen voor het behalen van de duurzaamheidsdoelen blijkens het FD-artikel van 7 april. Ze kunnen niet tot aan de grondstoffen zien wat er gebeurt, maar dat hangt er maar net van af hoe intensief je bereid bent te kijken.   

'Bloedmobieltjes' van Bert Koenders

Het doet denken aan de ‘Bloedmobieltjes’ van toenmalig minister Bert Koenders. Hij kwam in 2008 terug uit Congo en sprak met deze benaming over mobieltjes. Hij had daar ervaren hoe de grondstof tantalium onder erbarmelijke omstandigheden gemijnd werd. Vaak jonge kinderen werden door milities gedwongen het erts met blote handen te delven.

Vertegenwoordigers van Europese en Japanse bedrijven die in die tijd mobieltjes maakten en verkochten in Nederland, zijn bij minister Koenders langsgegaan. Ondergetekende vertegenwoordigde Philips in deze besprekingen. We hebben laten zien wat wij als RBA samen deden om bij directe leveranciers te controleren waar zij hun materialen vandaan halen. De tantaliumketen loopt via meerdere stappen en smelters terug naar mijnen in verschillende landen. De smelters vermengden grondstoffen uit meerdere mijnen. Verder terug in de keten was toen technisch niet mogelijk. Ondertussen kan door een speciaal programma van de RBA, waarbij technische innovaties essentieel waren, de tantaliumketen vanuit de mijnen gevolgd worden.

VN-declaraties, ook ondertekend door China

De kracht van de RBA zit in de gezamenlijke audits (gebaseerd op UN- en ILO-declaraties die door vrijwel alle landen zijn ondertekend, ook China). 170 grote bedrijven uit de elektronica-, automobiel- en speelgoedsectoren werken samen in de RBA, aangevuld met hun hoofdleveranciers en een aantal grote winkelketens, die allen tezamen een omzet vertegenwoordigen van 5.000 miljard dollar.

Het is zwak dat geen van de genoemde zonnepanelenbedrijven lid is van de RBA en dat geldt ook voor hun afnemers, zoals ESTG, VEH en Coolblue. Grote Amerikaanse winkelketens als BestBuy en Walmart zijn er namelijk wel lid van. Vervolgens eisen zij van hun leveranciers: voldoe aan de verplichtingen van een verantwoorde keten, anders doen wij geen zaken.

Niet overheid maar bedrijven moeten het doen

Anders en Van Berkel van Sungevity betogen in hun artikel in het FD van 13 april dat de oplossing voor een transparante en eerlijke keten van een actievere overheid moet komen. In onze visie zouden juist de inkopers in Nederland, door transparantie van de keten, zelf besluiten wat zij kopen.

Lees meer over de worsteling van de sector met zonnepanelen uit China in het artikel Zijn 'slaafvrije' zonnepanelen te garanderen?

Natuurlijk moet er gefaciliteerd worden door de overheid. Dat doen zij al, bijvoorbeeld middels het opstellen van de VN- en ILO-resoluties. Het zijn de bedrijven die er in de praktijk bovenop moeten zitten door in samenwerking actie te ondernemen, gebaseerd op die VN- en ILO-resoluties. De Nederlandse inkoper is er voor verantwoordelijk dat hij duurzaam inkoopt bij bedrijven die hieraan meewerken, al kan dat een prijsverschil betekenen.

Keiharde eis voor duurzame zonnepanelen

Als de directeur beleid van Holland Solar klaagt dat 80% van de zonnepanelen nu uit China komt, is medewerking aan duurzame energie met een duurzame keten hard nodig. Dit kan gerealiseerd worden door een keiharde eis voor duurzame zonnepanelen te stellen: voldoe aan de duurzaamheidseisen van de RBA. Dan zou het zomaar kunnen dat een Europees zonnepanelenbedrijf het tegen de Chinese concurrentie wel kan redden, als ze tevens de meest efficiënte technologie op grote schaal kunnen toepassen. Want hoe duurzaam is zonne-energie als de supply chain niet duurzaam is?

Jan Roodenburg, Associate Partner bij Boer & Croon en voormalig verantwoordelijk voor duurzaam ketenbeheer bij Philips, en Steven van Dalen, Manager Strategy & Realisation bij Boer & Croon met een focus op duurzaamheidsstrategie.

Het Betoog

Change.inc waardeert de betrokkenheid van lezers en toekomstmakers zeer. Ook een opinieartikel aanleveren voor de rubriek ‘Het betoog’? Stuur de bijdrage naar hoofdredacteur Roy op het Veld: roy@change.inc. Het artikel moet een wezenlijke bijdrage leveren aan het debat en iets toevoegen aan wat al eerder op Change.inc verschenen is. De redactie beslist over plaatsing.