Energieopslag is een van de hoofdingrediënten van een fossielvrij energiesysteem. In zo’n systeem wekken duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonneparken, groene stroom op. Wanneer de wind hard waait of de zon fel schijnt, zal dat aanbod meer zijn dan in Nederland aan energie wordt verbruikt. Het is slim om dat overschot op te slaan voor later gebruik, bijvoorbeeld in lithium-ion-batterijen, zoutbatterijen of thermische opslag. Er zijn namelijk ook momenten waar hernieuwbare bronnen minder opwekken, en dan hebben we die opgeslagen energie hard nodig. Er zijn dan – idealiter – geen fossiele bronnen meer die het gat kunnen opvullen.
Opmars
Goed nieuws: de uitrol van zulke energieopslagsystemen zit in de lift, ziet branchevereniging Energy Storage NL. In samenwerking met onderzoeksbureau Ecorys voerde Energy Storage een studie uit onder tweehonderd ontwikkelaars, financiers en netbeheerders. Die herkenden zich in het beeld dat de energieopslagsector bezig is aan een opmars.
Dit zou met name komen doordat het verdienmodel van energieopslag steeds rooskleuriger wordt. Ontwikkelaars verdienen geld met hun opslagsystemen door relatief goedkope energie op te slaan en die later tegen een hogere prijs te verkopen. Als het verschil tussen die prijzen toeneemt, neemt ook de winst van ontwikkelaars toe. Dat is precies wat Energy Storage NL de afgelopen jaren heeft zien gebeuren. In de periode 2010-2019 was de bandbreedte tussen de honderd goedkoopste en duurste uren ongeveer 500 euro per megawattuur energie. In 2022 was dat verschil opgelopen tot 1.700 euro en in 2023 zelfs tot 1.900 euro.
Positief beeld
Ontwikkelaars tonen daarom steeds meer interesse in het bouwen van energieopslagsystemen. Momenteel staat er in Nederland 0,8 gigawatt aan elektrische energieopslagcapaciteit opgesteld (voornamelijk lithium-ion-batterijen). Verwacht wordt dat die capaciteit gaat oplopen tot 11,8 gigawatt in 2027. Bij andere vormen van opslag, bijvoorbeeld thermische en chemische oplossingen, wordt voorspeld dat de capaciteit zal groeien van een huidige 1,9 gigawatt naar 10,5 gigawatt in 2027.
Hoewel de vooruitzichten voorzichtig positief zijn, zien de deelnemers aan het onderzoek ook struikelblokken. De Europese Commissie heeft Nederland aangemerkt als vruchtbaar land voor het uitrollen van energieopslag, met als reden dat er door ontwikkelaars potentieel veel geld te verdienen valt. Maar diezelfde ontwikkelaars vinden dat passend nationaal beleid vanuit de overheid uitblijft, wat de aantrekkelijkheid van projecten dempt. Ook geeft Energy Storage NL aan dat Nederland op het gebied van energieopslag geen kartrekker is binnen Europa, maar eerder een ‘middenmoter’. Nederland moet zijn meerdere erkennen in de landen Portugal, Spanje en Duitsland, die een gunstiger klimaat zouden scheppen voor de ontwikkelaars van energieopslag. Het advies van Energy Storage NL aan het kabinet is dan ook: ontwikkel een meerjarenplan voor de jaren 2030 en 2050 dat een hoopvol perspectief biedt voor ontwikkelaars.
Onafhankelijker
Experts zijn het erover eens dat we opslagtechnieken, met name batterijen, meer op het eigen continent moeten gaan produceren. Meer dan 70 procent van alle batterijen komt op dit moment namelijk uit China. Nederland wil onafhankelijker worden van China en de eigen productie opkrikken.
Het Nederlandse bedrijf Giga Storage zet daar al enige tijd op in. Giga Storage bouwt al jaren grote batterijsystemen met dierennamen in Nederland, en werkt momenteel aan de grootste batterij van Europa. De ‘Leopard’ heeft een vermogen van 300 megawatt en kan 1.200 megawattuur stroom opslaan. Genoeg om 7 procent van Nederland van elektriciteit te voorzien. Kosten: 450 miljoen euro. “We hopen eventjes de grootste te mogen zijn”, zei CEO Ruud Nijs eerder. “In België zijn we al twee keer zo groot aan het bouwen en onze collega’s zijn ook al bezig met grotere batterijen.”
Een belangrijk detail: met alleen batterijen gaan we er niet komen, meent Floris Uleman, onderzoeker flexibiliteit en opslag bij TNO. “Helaas kunnen we met opslag voor een paar uur niet alle verschillen tussen vraag en aanbod van energie in balans brengen. Daar hebben we ook andere technieken voor nodig, bijvoorbeeld warmte- en thermische opslag”, zegt hij. Maar ook alternatieven buiten het domein van opslag zijn volgens Uleman belangrijk. Bijvoorbeeld het sturen van vraag en aanbod, het importeren en exporteren van stroom, het omzetten van stroom naar waterstof of het slim aan- en uitzetten van wind- en zonneparken.
Voor een diepgravende analyse over de rol van batterijen in het Nederlandse energiesysteem: lees dit artikel.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
