Deze bijdrage werd geschreven door Robert Jan de Boer, Product Developer Sustainable Energy bij ENGIE
De snelle uitbreiding van hernieuwbare opwekcapaciteit leidt onvermijdelijk tot uitdagingen voor ons nationale elektriciteitssysteem. Decentrale opwek uit zon en wind trekt een grote wissel op ons deels verouderde elektriciteitsnet. Hierdoor kan het net overbelast raken wanneer de productie piekt op momenten waarop de vraag laag is, wat leidt tot extra kosten. Denk bijvoorbeeld aan een zonnig weekend met veel wind.
Er zijn een aantal manieren om vraag en aanbod weer in balans te brengen:
- Overtollige elektriciteit tijdelijk opslaan in batterijen. Schaal is hier echter een uitdaging.
- Energiebedrijven en netbeheerders vragen verbruikers om tegen een vergoeding minder te verbruiken of verbruik te verschuiven naar een ander moment gedurende de dag.
- Curtailment, het tijdelijk (deels) afschakelen van de duurzame elektriciteitsproductie.
Ademruimte voor het elektriciteitsnet
Curtailment is een methode die nu al kan worden (en tot zekere hoogte al wordt) ingezet om netcongestieproblematiek te verhelpen. Dit is een situatie waarin de vraag naar transport van elektriciteit groter is dan de transportcapaciteit van het net. Netcongestie wordt ook wel beschreven als filevorming op het lokale elektriciteitsnetwerk. Door tijdelijk een zonne- of windpark af te schakelen – te curtailen – komt er minder elektriciteit op het regionale net waar de congestie is, zodat de ‘file’ wordt opgelost.
Curtailment kan ook worden ingezet bij landelijke onbalans, specifiek in een situatie waarbij een lage elektriciteitsvraag gepaard gaat met een groot aanbod. Deze situatie kan zelfs leiden tot negatieve elektriciteitsprijzen. Wanneer dat gebeurt, kost het producenten geld om elektriciteit op het net te zetten, terwijl netbeheerders de stroom slechts met moeite kunnen transporteren naar regio's met voldoende vraag. En als negatieve prijzen vaker gaan voorkomen, is dat een rem op verdere verduurzaming van de Nederlandse energiemix.
Het curtailen van zonne- en windparken kan het net snel in balans brengen, zeker gezien het feit dat fossiele centrales veel minder snel en kostenefficiënt hun output kunnen verminderen.
De voordelen van curtailment
Curtailment kan betekenen dat een park volledig wordt afgeschakeld, maar ook dat een maximum productiepiek wordt opgelegd. Dat klinkt in eerste instantie onlogisch en tegenstrijdig met duurzaamheidsdoelstellingen. Duurzame opwek ‘uitzetten’ of maximeren leidt immers tot minder beschikbare duurzame elektriciteit. Toch is curtailment een noodzakelijk hulpmiddel, omdat het in de context van de energietransitie enkele belangrijke voordelen biedt:
- Curtailment kan op korte termijn ademruimte voor netbeheerders opleveren, omdat het een krachtig hulpmiddel is om snel het elektriciteitsnet in balans te krijgen.
- Op de lange termijn is het mogelijk dat door de structurele inzet van curtailment minder investeringen nodig zijn voor netverzwaring. Kort gezegd hoeft het elektriciteitsnetwerk niet zo sterk uitgebreid te worden om de pieken in zon- en windopwek op te vangen.
- Ook voor energieleveranciers biedt curtailment voordelen. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor de balans van de aansluitingen in hun portfolio. Curtailment is voor energieleveranciers een instrument om de portfoliobalans beter en flexibeler te bewaren, wat zich weer kan vertalen in lagere kosten voor hun afnemers én producenten.
- Curtailment helpt om het momentum van de energietransitie te behouden. Voor producenten is het immers beter om tegen een vergoeding capaciteit af te schakelen dan elektriciteit tegen negatieve prijzen op het net te zetten.
De toekomst van curtailment
Samenvattend is curtailment een onmisbaar hulpmiddel in een duurzaam energiesysteem. Naar verwachting zal curtailment de komende jaren dan ook steeds vaker ingezet gaan worden. Technologische vooruitgang zal dat makkelijker en efficiënter maken. Met behulp van voorspellende algoritmes kunnen we dan niet alleen reactief gaan curtailen, maar ook proactief gaan sturen – en wel met een steeds kleinere foutmarge. Daarnaast kunnen we steeds nauwkeuriger bepalen wat de afgeschakelde volumes zijn en een eerlijke compensatie berekenen voor producenten. En daarmee zetten we weer een belangrijke stap in de transitie naar een volledig groen energiesysteem.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
