Een wiel van vijf ton zwaar zorgt dat het stroomnet intact blijft

Zo'n vliegwiel weegt vijf ton en bestaat uit een grote schijf, met erbovenop een dynamo-motor. Deze kan het vliegwiel versnellen als je er stroom inpompt, en elektriciteit opwekken door het wiel af te remmen. Het wiel zelf draait in een vacuüm waardoor het lang rond kan draaien zonder wrijving.

Zo’n vliegwiel kan in korte tijd een heleboel vermogen leveren. Dat is ideaal om het stroomnet te balanceren. Ons elektriciteitsnet moet altijd min of meer in balans zijn. De vraag en het aanbod moeten zo op elkaar afgestemd zijn dat de frequentie van de stroom op 50 hertz blijft. Wijkt het daarvan af, dan kan de stroom uitvallen en raken apparaten beschadigd.

Toekomst met wind en zon

In een wereld met gas- en kolencentrales is het afstemmen van vraag en aanbod relatief eenvoudig. Met duurzame stroom is dat lastiger, omdat je niet perfect kunt voorspellen wanneer de zon schijnt en de wind waait. Door de stroom tijdelijk op te slaan kun je de balans op het net behouden.

Energiebedrijven gebruiken daar nu vaak alleen batterijen voor. Maar S4 Energy denkt dat hun vliegwielen in combinatie met een batterij nog beter werken. “Een batterij die vaak achter elkaar moet opladen en ontladen verliest op een gegeven moment capaciteit. Vliegwielen hebben dat probleem niet; die kunnen snel wisselen tussen het opnemen en leveren van stroom. De combinatie van vliegwiel en batterij zorgt ervoor dat de batterij het langer volhoudt”, vertelt Karin Husmann van S4-Energy.

Lees ook: File op het stroomnet, hoe lossen we dat op?

Flitsmarkt voor elektriciteit

De vliegwielen en batterij komen naast het Luna-windpark in Heerhugowaard. Drie megawatt aan vliegwielen, tien megawatt aan batterij. Het grootste deel daarvan is voor netbalans, maar er is ook een klein deel gereserveerd voor een experiment. S4-Energy wil met Eneco kijken of de vliegwielen kunnen helpen om de stroomoutput van windmolens beter te laten aansluiten bij de voorspelling. Als je het verschil tussen voorspelling en werkelijke productie heel klein weet te maken, help je onbalans in het netwerk voorkomen.

Energie opslaan voor in de avond?

Netbalanceren, het beter laten aansluiten van voorspelling op de werkelijkheid van het stroomprofiel - het lijken niche-toepassingen. Kun je de batterij niet gebruiken om energie op te slaan tot mensen hem nodig hebben? Overdag komt er vaak meer duurzame stroom uit windmolens en zonnepanelen, terwijl we ’s avonds meer nodig hebben. Toch is energieopslag nog niet echt een ding. “Batterijen zijn duur, en voor grootschalige opslag heb je er een heleboel nodig. De business case daarvoor is nog niet rond te maken. En dat geldt ook voor de vliegwielen”, zegt Husmann.

Het maakt de toepassing voor netbalans er niet minder om. We hebben het nooit door, maar als de balans wegvalt zitten we straks allemaal in het donker. Dat er ook in een duurzame toekomst oplossingen zijn, is dus een hele geruststelling.