Het stroomnet staat op springen, stelt Koen Bogers, CEO van Stedin. Het bedrijf zou er momenteel alles aan doen om het probleem van een overvol elektriciteitsnet aan te pakken, waaronder het bouwen van honderden transformatorhuisjes en het aanleggen van kilometers stroomkabel. Maar aan alles zit een grens, ook aan het kunnen van netbeheerders. Alliander, moederbedrijf van de netbeheerder Liander, vertolkte deze week een vergelijkbare boodschap.
“Met name in de avondpiek, tussen 16.00 en 21.00 uur, en op zonnige voorjaars- en zomerdagen barst het net uit z’n voegen”, aldus Bogers. “Dit wordt een steeds groter maatschappelijk probleem. We vragen consumenten en bedrijven hun gedrag aan te passen en te bedenken wanneer ze veel elektriciteit nodig hebben.”
Laadpalen uit
Die gedragsaanpassing zou volgens Stedin onder andere vanuit gemeenten, laadpaalexploitanten, EV-bestuurders en bedrijven moeten komen. Een idee dat de netbeheerder daarbij opperde, is om openbare laadpalen niet te gebruiken tijdens piekuren op het stroomnet. Dat zou een boel netcongestie schelen, wat ruimte geeft om nieuwe aansluitingen te bieden aan bedrijven, nieuwbouwwoningen en scholen. Het voorstel maakte veel los bij automobilisten, die zich afvragen waar en wanneer ze dán hun elektrische auto moeten opladen. Maar zou het effectief kunnen zijn bij het verminderen van netcongestie? We maakten een rondgang bij energie-experts.
Verlagen piek
“Het is een feit dat we met elkaar een grote piek in netgebruik veroorzaken in de avonduren”, vertelt Nancy Kabalt, oprichter van adviesbureau Windkrachtvijf en oud-CEO van Stedin. “Het is ook een feit dat die piek als basis wordt genomen bij de aanleg van het elektriciteitsnet. Het verlagen van de piek scheelt dus op veel fronten. Het ontlast op dit moment het te volle net, en voorkomt dat we het net meer moeten uitbreiden dan wellicht noodzakelijk. De twee grootste zaken die bijdragen aan de elektriciteitspiek in woonwijken zijn warmtepompen en laadpalen. Als we het gebruik van laadpalen anders gaan organiseren met elkaar, kan netcongestie dus inderdaad verzacht worden.”
“Het voorstel is zeker haalbaar, maar ik twijfel eraan of het wenselijk is.”
Maarten Steinbuch, hoogleraar automotive aan de TU Eindhoven.
Opladen in de daluren
Laurens de Vries, hoogleraar complexe energietransities aan de TU Delft, denkt ook dat het voorstel van Stedin zoden aan de dijk kan zetten. “Twee elektrische auto’s verbruiken jaarlijks ongeveer evenveel energie als een huishouden. Het laden van auto’s vormt dus een wezenlijke belasting voor het elektriciteitsnet. Naarmate er meer elektrische auto’s komen, wordt het steeds belangrijker om ervoor te zorgen dat ze buiten de spits laden.”
Opladen in de daluren kan dus zeker effect sorteren, maar dwangmatig laadpalen afschakelen is misschien niet de beste optie om dat te bewerkstelligen. “Het voorstel is zeker haalbaar”, stelt Maarten Steinbuch, hoogleraar automotive aan de TU Eindhoven. “Maar ik twijfel eraan of het wenselijk is. Ik zou zulke zaken liever aan mensen zelf overlaten, met daarbij een financiële prikkel zodat autogebruikers er ook wat aan kunnen verdienen.”
De Vries is dat met hem eens. “Uiteindelijk zou het me beter lijken als automobilisten hun auto wel tijdens spitsuren kunnen laden, maar daar dan een stevige spitsheffing voor betalen. Die heffing moet zo hoog zijn dat automobilisten die geen haast hebben met het laden, hun auto buiten de spitsuren laden. Bijvoorbeeld midden op de dag als het zonnig is of anders 's nachts. Dan is de elektriciteit ook goedkoper, maar op dit moment zijn de prijsverschillen klein. Als de gascentrales in het volgende decennium uitgefaseerd worden, zal de stroomprijs omhoog gaan op momenten dat er weinig zonne- en windenergie beschikbaar is. Dan zal de beloning voor flexibel laden toenemen.”
“Twee elektrische auto’s verbruiken jaarlijks ongeveer evenveel energie als een huishouden.”
Laurens de Vries, hoogleraar complexe energietransities aan de TU Delft.
Verkeerd opgepakt
Kabalt kijkt er hetzelfde naar. “Ik geloof echt in een oplossing via prijsprikkels. Via slim laden kunnen mensen dan juist spelen en profiteren van de capaciteit. Dus lage kosten als er veel beschikbare capaciteit is en hoge prijs als dat niet zo is. Dat maakt een elektrische auto juist een heel handige oplossing voor het voorkomen van netcongestie. Die bril ontbreekt in het verhaal van Stedin volledig.”
Overigens stelt ze dat het voorstel van de netbeheerder geheel verkeerd begrepen is en ten onrechte is bestempeld als dwangregeling. “Het is een oproep voor een gedragsverandering. Stedin gaat niets uitzetten, dat hebben ze ook nergens gezegd. Dus dat is een misvatting.” Wel denkt ze dat het bericht bijgedragen heeft aan een onaantrekkelijker beeld van elektrische auto’s. “Het wekt volledig de verkeerde suggestie en heeft onbedoeld echt de verkeerde boodschap gestuurd. Nederland is van gidsland (op het gebied van elektrische auto’s, red.) inmiddels in de middenmoot beland. Onduidelijk beleid voor na 2025 en dit soort negatieve frames helpen daar totaal niet bij. Ik was dan ook erg ongelukkig met het bericht en hoe het is opgepakt.”
“Stedin gaat zelf geen laadpalen uitzetten, dat hebben ze ook nergens gezegd.”
Nancy Kabalt, oprichter van adviesbureau Windkrachtvijf en oud-CEO van Stedin
Gratis opladen?
Dat automobilisten uiteindelijk spekkoper kunnen worden door buiten piekuren hun auto op te laden, is een breder gedeelde mening. Olof van der Gaag (voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie), vertelde tegen BNR een vergelijkbaar verhaal. “Je kunt dus eigenlijk goedkoper opladen, of als je het heel slim doet: gratis opladen”, meende hij.
“Daar ben ik het dus mee eens”, zegt Kabalt. “Als je elektrische auto's inzet als oplossing voor netcongestie, gaan rijders van EV's daar ontzettend van profiteren. En de maatschappij profiteert mee, doordat er meer op de netten kan, en uiteindelijk minder in uitbreidingen geïnvesteerd hoeft te worden. Dat zou het frame moeten zijn van een dergelijk bericht.”
“Je ziet nu al dat de elektriciteitsprijs op zonnige dagen midden op de dag heel laag is”, zegt De Vries. “Dat geldt ook voor nachten met veel wind. Auto’s zouden op die tijdstippen moeten laden. Het voorstel van Stedin helpt hierbij.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
