In het REPowerEU-plan, een beleidspakket ontworpen om de elektriciteitsproductie in de EU te verschonen en onafhankelijk te maken van Russisch gas, staat dat er 60 miljoen extra warmtepompen geïnstalleerd moeten zijn tegen het jaar 2030. Maar, zo waarschuwt de EHPA, we stevenen nu af op slechts 23 miljoen stuks (met daarbij ook nog Noorwegen, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk meegerekend). Dat komt omdat de verkoop van warmtepompen in 2023 is teruggelopen.
In totaal werden er 2,64 miljoen warmtepompen verkocht. Dat is een afname van 5 procent, aangezien er in 2022 nog 2,77 miljoen nieuwe warmtepompen over de toonbank gingen. Je kunt spreken van een opmerkelijke kentering, aangezien de verkoop in de tien jaren ervoor elk jaar steeg. Marktanalisten verwachten dat de daling dit jaar verder zal voortzetten als er geen maatregelen genomen worden.
Wel groei in Nederland
Het gaat om de verkoopcijfers van veertien Europese landen, samen goed voor bijna heel de warmtepompenmarkt. In acht van die veertien landen – waaronder Italië, Frankrijk en Zwitserland – liep de verkoop terug. In de andere landen steeg de verkoop juist. Nederland is hier één van, maar ook bijvoorbeeld Noorwegen en Duitsland. Toch was dit niet genoeg om het totale verkoopcijfer groen te kleuren, ook omdat zelfs die landen in het laatste kwartaal de verkoop zagen dalen.
Niet alleen het REPowerEU-plan komt daarmee in gevaar, ook zal de situatie naar verwachting leiden tot vele ontslagen. Het aantal werknemers dat hun baan zal verliezen wordt geschat op 3.000. Volgens de EHPA moeten er enkele belangrijke zaken geregeld worden om het probleem te kunnen fiksen.
Elektriciteitsprijs in toom houden
Bepalend in het succes van warmtepompen is de prijs van elektriciteit ten opzichte van die van gas. In 2022 waren de gasprijzen hoog, waardoor het aanschaffen van een warmtepomp loonde. Maar omdat de gasprijzen dalen en elektriciteitsverbruik juist relatief duur is vanwege belastingen en heffingen, wordt de businesscase minder goed. Volgens de EHPA is elektriciteit in Europa soms wel vier keer duurder dan gas. Er zijn maatregelen nodig om dit te voorkomen, bijvoorbeeld door het instellen van belastingvoordelen voor elektriciteit of een hogere CO2-prijs. Uiteindelijk moet gestuurd worden op een elektriciteitsprijs die maximaal twee keer zo hoog is als de prijs van gas.
Duidelijke beleidsplannen
Ook is het van belang om vanuit de EU helder te zijn over toekomstig beleid. In 2022 stimuleerden Europese overheden, mede vanwege de Russische inval in Oekraïne, het aanschaffen van warmtepompen. Maar in veel landen zijn deze stimulansen teruggedraaid, waardoor het consumentenvertrouwen een deuk heeft opgelopen. Ook centraal Europees beleid laat nog op zich wachten. Eigenlijk zou de EU rond deze tijd (begin 2024) een warmtepomp-plan publiceren, maar dit is tot nader orde uitgesteld. Volgens de EHPA moet de Europese Commissie toch zo snel mogelijk met een dergelijk plan komen, omdat de industrie ernaar snakt. Alleen daarmee kan de businesscase van warmtepompen voor de lange termijn worden gegarandeerd, wat de verkoop weer op zal drijven.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
