Dat blijkt uit het Nationaal Smart Storage Trendrapport, dat Dutch New Energy Research en Solar365 hebben gepubliceerd. De resultaten werden gepresenteerd tijdens het congres ‘Noodzaak van Storage’ in De Haag. Het is de eerste keer dat er complete en accurate marktdata van de Nederlandse batterijmarkt zijn verzameld en geanalyseerd. Zo gingen schattingen eind vorig jaar nog uit van 5.000 geïnstalleerde thuisbatterijen. In werkelijkheid zijn dat er dus acht keer zoveel.
Bijna op Europees gemiddelde
De Nederlandse opslagcapaciteit van 621 megawattuur is slechts 1,7 procent van de totale 36 gigawattuur aan batterijopslagcapaciteit in Europa. Gerekend per hoofd van de bevolking doet Nederland het minder slecht. Het Europese gemiddelde is 48,4 wattuur per inwoner en Nederland zit inmiddels op 34,9 wattuur. Oostenrijk is in Europa koploper met 236,6 wattuur aan batterijcapaciteit per hoofd van de bevolking, gevolgd door Duitsland met 142,5 wattuur.
Wereldwijd is het batterijvermogen in 2023 bijna verdubbeld ten opzichte van 2022. Van de totale 85,7 gigawatt leveren China (41 procent), de Verenigde Staten (24 procent), de EU (24 procent) en de rest van Oost-Azië (13,5 procent) de grootste bijdrage. Nog steeds komt 70 procent van alle batterijsystemen in Europa uit China. Wel komt 80 procent van alle batterijen via de haven van Rotterdam Europa binnen.
Thuisbatterijmarkt groeit
Onder de 24.400 verkochte batterijen in 2023 waren 13.600 (56 procent) kleine thuisbatterijen met een capaciteit tot 5 kilowattuur en 10.400 (43 procent) grotere thuisbatterijen van 5 tot 20 kilowattuur. Van de huidige 40.000 batterijsystemen bestaat 98 procent uit kleinere en grotere thuisbatterijen. Die zijn met name populair bij eigenaren van zonnepanelen. Nu de salderingsregeling (overtollige stroom terugleveren aan het net en van je energierekening aftrekken) in 2027 wordt afgeschaft en bijna alle energiebedrijven een terugleverboete rekenen voor zonnestroom die aan het net wordt geleverd, wordt het lucratiever om eigen zonnestroom op te slaan. Volgens de onderzoekers zal de Nederlandse batterijmarkt de komende jaren net zo snel gaan groeien als de zonne-energiemarkt de afgelopen jaren deed. Met 3,5 zonnepanel per inwoner is Nederland inmiddels wereldkampioen zonne-energie. “Naar verwachting zullen steeds meer Nederlandse PV-eigenaren ook investeren in energieopslag”, stelt Hrvoje Medarac, hoofdonderzoeker van Dutch New Energy Research.
Grote batterijen slaan meer op
Hoewel grotere batterijen slechts 2 procent van het totale aantal uitmaken, dragen ze wel voor 67 procent bij aan de totale geïnstalleerde opslagcapaciteit. Kleinere batterijsystemen en thuisbatterijen dragen hier 33 procent aan bij. Van de 621 megawattuur aan batterijcapaciteit wordt 287 megawattuur (46 procent) geleverd door systemen van meer dan 1 megawattuur groot en 129 megawattuur (21 procent) door batterijen van 20 kilowattuur tot 1 megawattuur. Van de grootste systemen staan er inmiddels 76, van de middelgrote 700.
Grote, commerciële batterijsystemen hebben vaak te maken met problemen als transporttarieven, lange vergunningstrajecten en onduidelijk overheidsbeleid. Toch lijkt deze markt de komende jaren ook door te kunnen groeien.
Voordelen thuisbatterij
Volgens een eerder onderzoek van CE Delft en Witteveen+Bos biedt de markt voor thuisbatterijen kansen, maar zijn er ook knelpunten. Thuis- en buurtbatterijen kunnen de opwek van zonnepanelen op daken verhogen als vanwege netcongestie niet alle stroom aan het net geleverd kan worden. Dat verbetert de businesscase van zonnepanelen. Daarnaast verlagen batterijen de CO2-uitstoot omdat ze groene stroom opslaan en de vraag naar potentieel grijze stroom verminderen. Dat effect wordt nu nog teniet gedaan door de hoge CO2-voetafdruk bij de productie van batterijcellen. Verder kunnen batterijen een uitkomst zijn voor nieuwbouwwoningen, die bij gebrek aan netcapaciteit een kleinere elektriciteitsaansluiting kunnen krijgen.
Forse subsidie nodig
De knelpunten voor de thuisbatterij bestaan volgens de onderzoekers uit een gebrek aan brandveiligheidsvoorschriften, recyclingmogelijkheden en cyberveiligheid. Ook zullen ze slechts tussen de 5 en 30 procent van de lokale netcongestie kunnen oplossen. Daarnaast is de businesscase nog niet ideaal. Volgens de onderzoekers is er een hele forse aanschafsubsidie van 40 tot 80 procent van het aankoopbedrag van de batterij nodig om tot een terugverdientijd van zeven tot vijftien jaar te komen. Daarom bevelen CE Delft en Witteveen+Bos dat niet aan.
Meer groei voorspeld
Voor 2020 werden nauwelijks batterijsystemen geïnstalleerd in Nederland. Door de gestegen verkoop van thuisbaterijen verzesvoudigde het aantal verkopen in 2022. Dit jaar verdubbelde het aantal en volgens de onderzoekers van Dutch New Energy Research en Solar365 zet die groei door. Zij zien daarvoor diverse scenario’s. In 2024 kan de groei variëren van 470 tot 1.430 megawattuur. In het basisscenario komt er dit jaar 942 megawattuur opslagcapaciteit bij. Het aantal verkochte thuisbatterijen zal 20 procent hoger zijn dan vorig jaar, maar kan ook weer verdubbelen. Ook het aantal grootschalige systemen kan verdubbelen. Na de afschaffing van de salderingsregeling in 2027 verwachten de onderzoekers een exponentiële groei.
Te veel batterijen
Netbeheerder Tennet zegt in 2030 al 9 gigawatt aan batterijopslag nodig te hebben met een opslagtijd van twee uur, dus 18 gigawatt. Als de onderzoekers de huidige trend doortrekken, dan zou Nederland in 2030 al 56 gigawatt aan opslagcapaciteit hebben. Daarmee zou de hele huidige dagelijkse zonne-energieproductie opgeslagen kunnen worden. Dat is volgens de onderzoekers een onrealistisch hoge opslagcapaciteit. Als de zonne-energiecapaciteit wordt meegerekend, komen ze uit op een groei van 38 gigawattuur: 17,6 gigawattuur aan thuisbatterijen en 20,4 gigawattuur aan grotere commerciële systemen.
Hobbels te nemen
“Het is bijzonder om te zien hoe snel de Nederlandse batterijenmarkt groeit. We hebben de laatste jaren samen met ministerie, netbeheerders en de ACM grote stappen gezet om de batterij-inzet te stimuleren. Ondanks de explosieve groei in het aantal batterijprojecten, zie je dat we nog flinke slagen moeten maken”, zegt Jeroen Neefs, directeur van Energy Storage NL. “In 2050 verwachten de netbeheerders namelijk dat maximaal 70 gigawatt noodzakelijk is om ons elektriciteitsnet overeind te houden, daar zijn we nog lang niet. We moeten werken aan duidelijk beleidskader voor energieopslag, gelijke financieringsvoorwaarden en helderheid over opslaglocaties en vergunningen.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
