“Een windpark en een zonnepark zorgen voor een super goede combinatie om een batterij bij te plaatsen. Dat is de allerbeste businesscase”, betoogde Gijs van der Veen van bureau Ventolines tijdens WindDay, het jaarlijkse congres van de windenergiebranche. Dat zit zo.
10 procent groene stroom weggegooid
In Nederland is al meer dan de helft van alle opgewekte stroom groen. In sommige maanden is dat zelfs driekwart. Door het overaanbod van groene stroom wordt de prijs op dagen met veel zon en wind, vooral in het weekeinde als de vraag laag is, negatief. Dan worden wind- en zonneparken uitgezet omdat de eigenaren anders moeten betalen voor hun geleverde stroom aan het net. In de afgelopen maand mei werd daarom 10 procent van de productiecapaciteit van groene stroom niet gebruikt en werd er ongeveer 400 gigawattuur weggegooid. Dat is meer dan heel Nederland in een dag verbruikt. Deze verloren stroom zou opgeslagen kunnen worden in batterijen.
Batterijen onmisbaar
Batterijen waren in 2023 volgens het Internationaal Energie Agentschap IEA de snelst groeiende groene technologie in de wereld. Om drie keer zoveel groene energie te kunnen produceren, zoals de wereldwijde klimaatdoelen stellen, zijn er zes keer zoveel batterijen nodig om die energie op te slaan. Batterijen zijn onmisbaar om periodes dat het niet waait of donker is te overbruggen. Om het verschil tussen vraag en aanbod te compenseren om zo de prijzen stabiel te houden. Om het elektriciteitsnet te balanceren en overbelasting van het net (netcongestie) te voorkomen. Om gascentrales te vervangen. En om onafhankelijker te worden van fossiele brandstoffen en landen met vijandige regimes die ze leveren. “Zo zijn batterijen onderdeel geworden van de transitie naar duurzame energie”, zegt Rens Savenije van Ventolines. De adviseur voor duurzame energieprojecten werkt momenteel aan 27 batterijprojecten van in totaal 2 gigawatt opslagcapaciteit.
Transportkosten te hoog
Ondanks al die voordelen zijn veel batterijprojecten nog niet rendabel. Dat komt door de hoge transportkosten van elektriciteit. Die betaal je als je de batterij oplaadt met stroom uit het net. Bijvoorbeeld om het net te balanceren. Daarom draaien standalone batterijen die op het net van Tennet of de regionale beheerders zijn aangesloten met verlies. In Duitsland en België krijgen batterijen flinke kortingen op de transportkosten of is het tarief zelfs nul. Daarom worden in die landen veel meer batterijprojecten gerealiseerd dan in Nederland. “Nederlandse ontwikkelaars van batterijen gaan nu de grens over om daar hun projecten te ontwikkelen”, zegt Savenije.
Windpark
De batterij combineren met een windpark levert verschillende voordelen op. Door ze tegelijkertijd aan te sluiten op het net, wordt die aansluiting veel efficiënter benut. De kabels liggen er al en de batterijen en de windturbines delen de aanwezige netcapaciteit. Een overschot aan wind wordt opgeslagen in de batterij, die zo de pieken en dalen in de levering van groene stroom opvangt en netcongestie vermindert. Groen energiebedrijf Greenchoice zag die voordelen al vroeg en heeft sinds 2019 een batterij van 10 megawatt staan naast windpark Hartelkanaal. Ventolines is al met twaalf projecten bezig voor batterijen bij windparken.
Pacman
Maar maken die voordelen de businesscase beter? Vaak nog niet. Dat begint al met de investering. Projecten bij windparken zijn nog niet rendabel omdat de vereiste capaciteit van de batterij groot is in verhouding tot de beperkte tijd dat hij ingezet moet worden. Dat maakt het duur. Ook moet de batterij bij een overschot aan groene stroom nog steeds laden uit het net op tijden dat er geen wind is. “Als het niet waait, heb je wel een hele dikke kabel en gereserveerde capaciteit bij de netbeheerder. Die kun je nuttig inzetten, bijvoorbeeld met een batterij. Maar transportkosten in Nederland vreten als een soort Pacman je hele businesscase op”, stelt Gijs van der Veen van Ventolines. Die kosten overtreffen de investeringen in de hardware (capex) en de operationele kosten (opex).
Minder pieken
De businesscase verbetert dus alleen als je de hoge transportkosten kunt verlagen. Daar heeft Ventolines slimme oplossingen voor bedacht. Bijvoorbeeld door een tweede elektriciteitsmeter achter de bestaande aansluiting te plaatsen, een zogeheten secundair allocatiepunt (SAP). Zo kunnen het windpark en de batterij elk gebruikmaken van dezelfde aansluiting op het net. Door de batterij vaker op te laden met stroom uit het windpark en niet uit het net, worden de transportkosten fors verlaagd. Die tarieven zijn namelijk gebaseerd op de pieken aan stroom die de batterij uit het net haalt. Minder stroom uit het net, betekent minder pieken en dus lagere tarieven. De nieuwe Energiewet, die onlangs door de Tweede Kamer is aangenomen, maakt dit mogelijk.
Zonnepark erbij bouwen
Ventolines heeft verder onderzocht hoe de batterij het windpark optimaal kan benutten. Wat blijkt? De businesscase wordt nog beter door er een zonnepark aan toe te voegen. Energiebedrijf Vattenfall deed dat in 2022 al bij energiepark Haringvliet. Dat bestaat uit zes windmolens, 115.000 zonnepanelen en een grote batterij, verdeeld over twaalf zeecontainers vol accu’s. Ook dan wordt de aanwezige infrastructuur het best benut, bijvoorbeeld omdat zon en wind elkaar aanvullen en het vaak waait als de zon niet schijnt en vice versa. Maar ook de businesscase voor de batterij wordt er beter van. “De combinatie zorg ervoor dat de batterij altijd een baseload heeft en uit een van de twee duurzame bronnen kan opladen”, zegt Van der Veen.
Kijk hier hoe de combinatie van zonnepark windpark en batterij werkt bij energiepark Haringvliet:
Ranglijst
Ventolines heeft een ranglijst gemaakt waarin deze combinatie bovenaan staat. Onderaan staat de standalone batterij die vanwege de hoge transportkosten alleen maar verlies oplevert. Gecombineerd met een windpark wordt de businesscase een stuk voordeliger, zeker als er een groter levercontract met de netbeheerder is afgesloten dan de capaciteit van het windpark. Dan kunnen op momenten van grote stroomvraag zowel batterij als windpark elektriciteit leveren. Meer winst is te behalen door met de netbeheerder af te spreken slechts 85 procent van je tijd gebruik te maken van de beschikbare transportcapaciteit en 15 procent van je tijd af te schakelen. Dat levert een hoge korting op in het contract. De allerbeste businesscase in die ranglijst is dus de combinatie van een wind- en zonnepark met een batterij. Die krijgt een triple A-rating.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
