Teler Maarten van Hoof uit het Brabantse Olland bedacht twee jaar geleden dat hij wel zonnepanelen wilde aanschaffen, zodat hij zijn eigen energie kan opwekken en daarmee zijn bramen, frambozen en asperges kan telen. Hij besprak het idee met zijn collega-teler Piet Albers uit Babberich. “Toevallig had Piet hetzelfde idee besproken met zijn broer, en wilden ze kijken of het mogelijk was frambozen en bramen onder zonnepanelen te telen.” Ze hadden al contact met zonne-energiespecialist GroenLeven om de mogelijkheden te bespreken. Daar wilde Van Hoof ook graag bij aanhaken.
Lees ook: Eerste grote zonnepark op actieve luchthaven geopend
Onderzoeksresultaten
Van Hoof bleek niet de enige teler die de dubbelfunctie een goed idee vond. Afgelopen seizoen zijn er door GroenLeven bij vijf telers proefopstellingen geplaatst om te meten hoe de gewassen groeien onder de zonnepanelen. Piet Albers teelt zelfs al volledig onder de zonnepanelen. Deze panelen zijn transparanter dan normale zonnepanelen; de planten hebben immers zon nodig om te kunnen groeien. De Wageningen Universiteit en Research (WUR) doet ondertussen, in opdracht van GroenLeven, onderzoek naar de impact van de panelen op de gewassen.
Uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat het fruit onder de zonnepanelen van dezelfde kwaliteit is als het fruit dat op de conventionele manier is geteeld; onder stellages met plastic folie. Ook komt er dezelfde hoeveelheid ziektes voor als bij de folieteelt. Rode bessenstruiken produceren meer bessen onder de panelen, omdat ze beter beschermd zijn tegen hagel en regen. Frambozenstruiken leveren hetzelfde op als voorheen, aardbeien en bramen produceren minder vruchten. Maar de onderzoekers stellen dat dit komt omdat de test te laat in het seizoen startte, en de aardbeien onder donkerdere zonnepanelen stonden. Het fruit onder de meer transparante panelen groeit gemiddeld beter. Aardbeien en bramen worden daarom dit jaar opnieuw getest. Van de blauwe bessenteelt zijn nog geen resultaten binnen omdat dat seizoen pas later begint.
De grond wordt 180 procent benut
Willem de Vries is projectleider bij energieleverancier GroenLeven. Hij realiseert slimme oplossingen voor dubbelgebruik. “Door op de grond te telen en tegelijkertijd duurzame energie op te wekken met de zonnepanelen, wat we Agri-PV noemen, wordt de grond voor 180 procent benut,” zegt De Vries. Dat sluit aan bij de visie van GroenLeven om van zonne-energieopwekking in dubbelfuncties de norm te maken en zo een substantiële bijdrage te leveren aan de energietransitie. En dat komt goed van pas in het dichtbevolkte Nederland.
De Vries prijst de telers voor hun lef mee te doen aan de pilot. “Naast dat wij natuurlijk continu aan het innoveren zijn met dit systeem om de beste resultaten te krijgen voor zowel de teelt als de elektriciteitsopbrengst, verandert er voor ons niet zoveel. Wij blijven systeemeigenaar en installeren de speciale panelen, maar aan de kant van de teler verandert er van alles. Die moet bijvoorbeeld rekening houden met hoe en wanneer hij teelt. Daarom wil ik mijn respect uitspreken, we hebben dit soort telers echt nodig in de energietransitie.”
Lees ook: Hoe komen we aan meer technici om de energietransitie te versnellen?
Verandering komt niet vanzelf
Want bij het kiezen voor deze zonnepanelen met dubbelfunctie komt veel kijken. Dat komt ook omdat je voorop loopt, vertelt teler Van Hoof: “De subsidieaanvraag werd meerdere keren afgewezen want de vergunning was niet toereikend. Via spreektijd bij de gemeente maakte ik duidelijk dat er qua bouwwerk weinig verandert, dat alleen de stellages met folie waarmee we de vruchten beschermen vervangen worden door zonnepanelen. Daar kon ik ze gelukkig van overtuigen.”
Zo kon Van Hoof vorig jaar de eerste 1.100 vierkante meter van zijn landbouwgrond bedekken met zonnepanelen, en daarmee de folieoverkappingen vervangen. Dat is meteen een stuk duurzamer omdat de folieoverkappingen vooral uit plastic bestaan. Verder is er minder kans op verbranding van het fruit omdat er minder lichtinval is, en daarom haalt Van Hoof de frambozen en bramen dit jaar op een later moment uit de koeling. “Omdat er minder zon door de panelen komt is de oogst eronder met twee weken verlaat. Vorig jaar begonnen we op 1 juni met het neerzetten van de planten, dit jaar wil ik al medio april beginnen.”
Van vijf naar twee maanden plukken
Als de opbrengst ook onder de pilotpanelen goed is, wil hij het liefst al zijn zachte fruit (10 hectare) onder de zonnepanelen telen. “Dan kan ik de groene stroom die ik opwek ook gebruiken voor de koelcellen en de huisvesting van de arbeidsmigranten die bij mij komen plukken.” Daarvoor moet Van Hoof zijn koelcapaciteit uitbreiden, omdat het fruit onder de panelen op hetzelfde moment rijp is. “Daar zit de uitdaging; waar we nu in vijf maanden plukken zullen dat er twee worden. Daarom heb ik ook meer plek nodig om meer arbeidsmigranten te huisvesten tijdens de plukperiode. Maar een groot voordeel is ook dat ik geen folie meer hoef aan te kopen, en natuurlijk dat ik duurzame energie opwek.”
Van Hoof laat de investering nog afhangen van hoe zijn bramen en frambozen het dit jaar doen, maar hij heeft er veel vertrouwen in. Het liefst zou hij ook zijn aspergegrond dubbel gebruiken, maar dat is nog lastig met de snoeren van de zonnepanelen die over de grond lopen: asperges staan immers in de volle grond, en zacht fruit staat in potten.
Bij GroenLeven staan ze altijd open voor innovatieve ideeën, vertelt De Vries. “We gaan de komende twee jaar ook een pilot doen met kersen, appels en peren. We vinden het belangrijk eerst te weten wat het met het gewas doet, voor we de panelen echt gaat aanleggen.” Als dat opnieuw een succes blijkt zullen steeds meer telers kiezen voor verduurzaming door middel van een dubbelfunctie van hun landbouwgrond.
Lees ook: Gemeenten mogen vanaf 2022 zonnepanelen op daken verplichten
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
